Tử vong do bệnh dại: 90% trường hợp không tiêm vaccine

Bệnh dại là bệnh viêm não tủy cấp tính do virus, lây truyền từ động vật sang người, chủ yếu qua vết cắn của động vật mắc bệnh. Bệnh thường lưu hành ở các nước thuộc khu vực châu Á và châu Phi. Tại Việt Nam, bệnh dại lưu hành ở nhiều địa phương, chủ yếu là ở các tỉnh miền núi, với nguồn truyền bệnh chính là chó. Bệnh dại thuộc bệnh truyền nhiễm nhóm B trong Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm ở Việt Nam. Bệnh thường tăng cao vào mùa nắng nóng từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm. Các biểu hiện lâm sàng của bệnh dại trên người là sợ nước, sợ gió, co giật, liệt và dẫn đến tử vong. Khi đã lên cơn dại, tỷ lệ tử vong gần như 100% (đối với cả người và động vật).

Những năm gần đây, tình hình bệnh có xu hướng gia tăng và số người tử vong do bệnh dại năm sau cao hơn năm trước. Hơn nữa dịch xuất hiện ở những tỉnh, thành phố trước đây không phải là khu vực trọng điểm về dại.

Theo TS. Nguyễn Lương Tâm - Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), trung bình 70 người chết mỗi năm vì bệnh dại, dù đã có vaccine cho cả người và động vật. Bệnh dại không những gây ảnh hưởng lớn về sức khỏe mà còn để lại gánh nặng về kinh tế, xã hội. Cùng với con số tử vong, hàng năm có trung bình khoảng 500.000 người bị chó mèo cắn phải điều trị dự phòng bằng vaccine dại, phí tổn ước tính khoảng 800 tỷ đồng mỗi năm.

Nói về sự nguy hiểm của bệnh dại, TS. Nguyễn Thị Thanh Hương - Trưởng Văn phòng Chương trình khống chế và loại trừ bệnh dại trên người (Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương) cho biết, cả nước có đến 90% trường hợp tử vong do không đi tiêm phòng dại. Nguyên nhân chủ yếu do người bệnh chủ quan vì chó nhà nuôi cắn hoặc tại thời điểm bị cắn, chó vẫn bình thường. Bên cạnh đó, vẫn rải rác nhiều trường hợp dùng thuốc nam để chữa chó dại cắn. Đáng nói, khu vực Tây Nguyên có tỷ lệ tiêm vaccine phòng dại thấp nhất và tỷ lệ tử vong chiếm cao nhất.

Để chủ động phòng, chống bệnh dại, ngành Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện những điều sau:

• Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại định kỳ theo khuyến cáo của ngành thú y.
• Không thả rông chó, mèo; phải rọ mõm chó, mèo khi cho ra đường.
• Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo.
• Thực hiện diệt ngay chó và các động vật lên cơn dại hoặc nghi mắc dại trong khu vực ổ dịch.
• Người dân bị chó, mèo cắn, cào làm tổn thương da hoặc niêm mạc cần rửa ngay vết thương bằng xà phòng, nước sạch và đến cơ sở y tế để tiêm phòng dại kịp thời.
• Tuyệt đối không tự chữa trị tại nhà hoặc dùng thuốc nam sau khi bị chó, mèo cắn.

Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, dự phòng bệnh dại trước phơi nhiễm là an toàn và tạo miễn dịch tốt, đặc biệt đối với những người tiếp cận dự phòng sau phơi nhiễm bị hạn chế do thiếu huyết thanh phòng dại hoặc vắc-xin. 4 nhóm được khuyến cáo tiêm dự phòng dại trước phơi nhiễm gồm:

• Những khu dân cư lưu hành bệnh dại và ít được tiếp cận kịp thời và đầy đủ với điều trị sau phơi nhiễm
• Cá nhân thường xuyên tiếp xúc với động vật có nguy cơ cao lây nhiễm (nhân viên phòng thí nghiệm, bác sĩ thú y, người xử lý động vật, kiểm lâm…)
• Người di chuyển đến các khu vực có nguy cơ cao mắc bệnh dại
• Trẻ em sống hoặc đến thăm các khu vực xa xôi, có nguy cơ cao (khi chơi với động vật, trẻ em có thể bị các vết cắn hoặc vết xước nghiêm trọng mà có thể không báo với cha mẹ hoặc người thân).