Sơ cứu thế nào là đúng cách khi bị bỏng?

Bỏng có mấy mức độ?

Có nhiều tác nhân gây ra bỏng như bỏng do hơi nóng, bỏng do lửa, điện, hóa chất... Bỏng có 3 mức độ, đó là:

• Bỏng mức độ 1: Da bị đỏ, đau, sưng nhẹ. Vết bỏng trở thành màu trắng khi ấn lên và da trên vết bỏng sẽ lột sau 1-2 ngày. Vết bỏng mức độ 1 sẽ lành trong 3-6 ngày.
• Bỏng mức độ 2: Vết bỏng này dày hơn, rất đau và tạo mụn nước trên da. Da rất đỏ, sưng nhiều, loang lổ. Bỏng mức độ 2 lành trong vòng ba tuần.
• Bỏng mức độ 3: Gây tổn thương cho tất cả lớp da, da chuyển màu trắng hoặc cháy xém. Vết bỏng có thể đau rất ít hoặc không đau vì dây thần kinh và mô da đã bị tổn thương và cần thời gian dài mới lành.

Bạn nên đi khám bác sĩ khi vết bỏng mức độ 1 rộng hơn 6-10 cm hoặc vết bỏng trên mặt, ở những vị trí khớp quan trọng như vai hay đầu gối, bàn tay, bàn chân, phần kín... Vết bỏng mức độ 3 cần được cấp cứu y khoa ngay lập tức.

Sơ cấp cứu đúng cách khi bị bỏng 

Bước 1: Nhanh chóng loại bỏ tác nhân gây bỏng theo nguyên tắc cách ly nạn nhân với nguồn nhiệt. Loại trừ tiếp xúc với tác nhân gây bỏng càng sớm càng tố.

• Dùng nước để dập tắt lửa hoặc có thể dùng áo, chăn, vải bọc kín chỗ đang cháy để dập lửa.
• Xé bỏ quần áo đang cháy âm ỉ hoặc bị thấm đẫm nước nóng, dầu hay các dung dịch hóa chất nếu ngay sau đó không có nước lạnh dội vào vùng bỏng.
• Đối với bỏng điện thì cần phải ngắt ngay nguồn điện hoặc tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện.
• Tháo bỏ những vật cứng trên vùng bỏng như giầy, ủng, vòng nhẫn, đồng hồ trước khi vết bỏng sưng nề.

Bước 2: Nhanh chóng làm mát vùng bị tổn thương (thường dùng nước mát). Đây là biện pháp đơn giản, hiệu quả. Thao tác này phải tiến hành ngay sau khi bị bỏng, càng sớm càng tốt, sau 30 phút mới làm thì không hiệu quả

• Sử dụng nước sạch, nhiệt độ nước tiêu chuẩn là từ 16-20 độ C để ngâm hoặc rửa vùng bị tổn thương. Tận dụng nguồn nước sẵn có như nước đun sôi để nguội, nước máy, nước mưa, nước giếng…
• Có thể ngâm, rửa phần bị bỏng dưới vòi nước hoặc trong chậu nước mát, cũng có thể đắp thay đổi bằng khăn ướt, dội liên tục nước sạch lên vùng bỏng. Nếu bỏng hóa chất thì phải rửa các hóa chất bằng nước và chất trung hòa.
• Kết hợp vừa ngâm rửa phần bị bỏng, vừa cắt bỏ quần áo bị cháy, rửa sạch dị vật  hoặc tác nhân gây bỏng còn bám ở vết bỏng
• Thời gian ngâm rửa từ 15-45 phút (thường cho tới khi hết đau rát) tránh làm vỡ, trợt vòm nốt bỏng.
• Giữ ấm phần cơ thể không bị bỏng, đặc biệt với trẻ em, người già, khi thời tiết lạnh nên rút ngắn bớt thời gian ngâm, đề phòng nhiễm lạnh.

Bước 3: Phòng chống sốc bỏng.

• Đặt nạn nhân ở tư thế nằm.
• Động viên an ủi nạn nhân.
• Cho nạn nhân uống nước vì nạn nhân rất khát nhất là khi phải chuyển nạn nhân đi xa.

Chú ý:

• Chỉ cho nạn nhân uống nước khi nạn nhân tỉnh táo, không bị nôn và không có những chấn thương khác.
• Dung dịch cho uống: nếu có điều kiện nên pha dung dịch sau để cho nạn nhân uống:

• Pha vào 1 lít nước: 1/2 thìa cà phê muối ăn; 1/2 thìa cà phê muối natri bicarbonat (NaHCO3); 2-3 thìa cà phê đường hoặc mật ong, nước cam, chanh ép;
• Nếu không có điều kiện để pha dung dịch trên thì có thể cho nạn nhân uống nước chè đường, nước trái muối, đường hoặc oreson.

• Dùng thuốc giảm đau cho nạn nhân, dùng aspirin. Khi dùng thuốc giảm đau phải chú ý nếu nghi ngờ nạn nhân có chấn thương bên trong thì không được dùng thuốc giảm đau, an thần mạnh.

Bước 4: Duy trì đường hô hấp.

Nạn nhân bị bỏng vùng mặt cổ, nhất là khi bị kẹt trong nhà bị cháy mà ở đó có dầu, đồ đặc, bàn ghế, đang bốc cháy… sẽ nhanh chóng bị phù mặt, cổ và các biến chứng của đường hô hấp do hít phải khói hơi. Những trường hợp này phải ưu tiên số một và phải được chuyển tới bệnh viện ngay. Nhưng trong khi chờ đợi phải theo dõi sát nạn nhân và phải đảm bảo sự thông thoát đường hô hấp (giữ tư thế đúng hoặc có thể đặt một canul vào mũi hoặc miệng nạn nhân, có trường hợp phải mở khí quản…)

Bước 5: Phòng chống nhiễm khuẩn.

Bản thân vết bỏng là vô khuẩn. Do vậy, khi cấp cứu bỏng phải rất thận trọng để tránh vết bỏng bị nhiễm bẩn: không dùng nước không sạch để dội hoặc đắp vào vết bỏng và có điều kiện người cấp cứu nên rửa tay sạch và tránh động chạm vào vết bỏng.

Bước 6: Băng vết bỏng.

• Nếu có điều kiện thì phủ vết bỏng bằng gạc vô khuẩn nếu không thì dùng vải càng sạch càng tốt.
• Vết bỏng sẽ chảy rất nhiều dịch nên trước khi dùng băng co giãn để băng vết bỏng lại thì phải đệm một lớp bông thấm nước lên trên gạc hoặc vải phủ vết bỏng

Chú ý: Nếu không có băng co giãn thì chỉ được băng lỏng vùng bỏng để đề phòng khi vết bỏng sưng nề gây chèn ép.

• Nếu bỏng bàn tay thì có thể cho bàn tay vào một túi nhựa rồi băng lỏng cổ tay, làm như vậy sẽ cho phép nạn nhân vẫn cử động được các ngón tay một cách dễ dàng vừa tránh làm bẩn vết bỏng
• Nếu vết bỏng ở cổ tay hoặc chân thì trước hết phủ vết bỏng bằng gạc vô khuẩn hoặc vải sạch sau đó cho vào một túi nhựa. Có thể đặt nẹp cố định chi bị bỏng, nhưng trong bất kỳ trường hợp nào cũng phải nâng cao chi bị bỏng để chống sưng nề các ngón chân, ngón tay và phải khuyên nạn nhân vận động sớm các ngón chân, ngón tay nếu có thể được.

Bước 7: Chuyển bệnh nhân tới cơ sở y tế gần nhất. Cần lưu ý và sơ cứu những tổn thương phối hợp (cố định chi gãy, cố định đầu cổ tốt nếu nghi ngờ có chấn thương cột sống cổ,…).

Những điều không nên làm khi bị bỏng

Sau khi bị bỏng, không nên để lâu mà nên sơ cứu nhanh nhất trong 15-20 phút để giảm độ sâu của bỏng.

Ngâm vết bỏng vào nước đá

Sai lầm phổ biến mà nhiều người mắc phải khi sơ cứu vết bỏng đó là ngâm vết thương vào nước đá hay nước lạnh để giảm bớt nhiệt độ. Tuy nhiên, việc làm này khiến vùng da bị bỏng tiếp xúc với nhiệt độ quá lạnh dẫn đến hạ thân nhiệt, gây co mạch máu, co cơ, khiến tình trạng bỏng trở nên nặng hơn.

Bôi dung dịch lạ lên vết bỏng

Nếu bị bỏng thì không nên sử dụng những cách dân gian như thoa nước mắm, xà phòng, vắt nước củ chuối, củ ráy lên vết thương… Cách làm này có thể khiến cho vết bỏng bị nhiễm trùng, việc điều trị gặp nhiều khó khăn và tốn kém hơn.

Ngoài ra, có nhiều người dùng kem đánh răng bôi lên vết bỏng để làm dịu cơn đau. Nhưng ít ai biết, trong kem đánh răng có chứa thành phần kiềm nhẹ khi bôi lên sẽ càng làm vết thương thêm trầm trọng.

Chọc vết bỏng

Khoảng thời gian sau khi bị bỏng sẽ xuất hiện những bọng nước kích cỡ lớn nhỏ khác nhau khiến cơ thể khó chịu. Tuy nhiên, mọi người không nên chọc vỡ những bọng nước đó. Bởi khi vết bỏng vỡ, vi khuẩn bên ngoài sẽ dễ dàng xâm nhập gây nhiễm trùng và làm tổn thương.