5 loại rau củ quen thuộc có thể gây hại gan nếu ăn sai cách, nhiều người dùng hàng ngày mà không hề hay biết

Gan là cơ quan đảm nhiệm hàng loạt chức năng quan trọng như chuyển hóa dưỡng chất, đào thải độc tố, duy trì năng lượng và hỗ trợ miễn dịch. Tuy nhiên, gan lại cực kỳ nhạy cảm với các loại độc chất hình thành trong thực phẩm bị hỏng, biến chất hoặc nấu chưa chín. Điều đáng nói là nhiều người vẫn sử dụng những loại rau củ sau mỗi ngày mà không biết chúng có thể tạo gánh nặng cho gan nếu bị xử lý sai.

5 loại rau củ gây hại gan nếu ăn sai cách

Dưới đây là 5 loại rau củ quen mặt nhưng tiềm ẩn rủi ro gây hại cho gan, kèm theo phân tích rõ ràng để bạn biết nên tránh những sai lầm nào.

Mộc nhĩ ngâm quá lâu

Mộc nhĩ là nguyên liệu quen thuộc trong các món xào, nấu, giò chả. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng ngâm mộc nhĩ quá lâu có thể khiến vi khuẩn Pseudomonas cocovenenans phát triển mạnh. Vi khuẩn này sản sinh axit cocovenenans – một loại độc tố có khả năng gây hoại tử tế bào gan, rối loạn chuyển hóa và thậm chí dẫn đến suy gan cấp nếu lượng độc lớn.

Nhiều người có thói quen ngâm mộc nhĩ qua đêm cho “nhanh và tiện”, nhưng đây chính là sai lầm nguy hiểm nhất. Mộc nhĩ chỉ nên ngâm 1–2 giờ, nở đến đâu dùng đến đó. Tuyệt đối không để qua đêm hoặc ngâm trong môi trường nước ấm càng lâu càng dễ sinh độc.

Bí đỏ hỏng, lên men hoặc mốc 

Bí đỏ tưởng lành tính nhưng khi bị hỏng, lên men hoặc xuất hiện đốm mốc sẽ sinh ra hàm lượng lớn nitrit. Khi vào cơ thể, nitrit chuyển hóa thành nitrosamine – một nhóm chất có liên quan trực tiếp đến ung thư, đặc biệt là ung thư gan.

Không ít gia đình tiếc thực phẩm, thấy bí đỏ hơi mềm hoặc đã để lâu mới xuất hiện mùi nhẹ liền cố nấu cho đỡ phí. Nhưng bí đỏ chỉ cần bắt đầu có dấu hiệu sũng nước, mùi lạ, chỗ mốc nhỏ… đều là lúc độc tố đã hình thành. Gan khi tiếp xúc lâu dài với loại độc này sẽ bị stress oxy hóa và suy giảm khả năng giải độc.

Đậu cô ve nấu chưa chín

Đậu cô ve sống chứa lectin và saponin, hai chất gây kích ứng mạnh nếu chưa bị phá hủy bởi nhiệt độ cao. Khi ăn phải đậu chưa chín, đường tiêu hóa có thể bị tấn công, gây đau bụng, nôn ói, tiêu chảy. Song điều đáng lo ngại hơn là gan buộc phải làm việc nhiều hơn để trung hòa độc chất này.

Chỉ cần một vài miếng đậu cô ve tái cũng có thể khiến cơ thể phản ứng mạnh. Vì vậy, khi chế biến đậu cô ve, phải luộc hoặc xào kỹ đến khi hạt chín mềm, màu xanh chuyển sang đậm và đậu có độ chín hoàn toàn.

Giá đỗ không rễ

Giá đỗ căng mập, trắng nõn, không có rễ thường được sản xuất bằng cách sử dụng chất kích thích tăng trưởng, phổ biến nhất là 6-benzyladenine. Các hóa chất này khi đi vào cơ thể đều phải qua gan để phân giải. Dùng thường xuyên đồng nghĩa với việc gan phải hoạt động liên tục, tăng gánh nặng và có thể ảnh hưởng toàn bộ quá trình thải độc.

Nguy hiểm hơn, nhiều người sử dụng giá đỗ cho món trộn, gỏi, nấu canh ít thời gian, khiến hóa chất không được làm giảm qua nhiệt. Chọn giá tự làm, có rễ dài, thân nhỏ hoặc mua tại nơi uy tín sẽ an toàn hơn nhiều.

Khoai tây mọc mầm, chuyển màu xanh 

Khoai tây khi mọc mầm hoặc phần vỏ chuyển sang màu xanh sẽ tăng hàm lượng solanine, một alkaloid cực độc. Chất này có thể gây: Tổn thương tế bào gan; rối loạn chức năng gan; buồn nôn, nôn mửa, rối loạn nhịp tim; trường hợp nặng có thể nguy hiểm tính mạng

Nhiều người chỉ cắt bỏ mầm rồi dùng phần còn lại, nhưng như vậy là chưa đủ an toàn. Khi đã xanh hoặc mọc mầm, solanine lan vào toàn bộ củ, vì vậy tốt nhất nên loại bỏ hoàn toàn.

3 thói quen giúp gan khỏe mạnh hơn mỗi ngày

Giảm nguy cơ từ thực phẩm thôi chưa đủ, gan cần được chăm sóc bằng các thói quen bền vững.

Ngủ sớm và ngủ đủ giấc

Gan thực hiện mạnh nhất chức năng tái tạo, sửa chữa vào khoảng 23h–3h sáng. Nếu thức khuya, gan không được “nghỉ”, dẫn đến giảm hiệu quả thải độc và dễ tích tụ chất hại.

Vận động đều đặn

Tập luyện ở mức vừa phải giúp:

• Tăng tuần hoàn máu
• Giảm tích tụ mỡ ở gan
• Tăng tốc độ chuyển hóa
• Hỗ trợ đào thải độc tố

Ngay cả đi bộ 20–30 phút mỗi ngày cũng mang lại lợi ích rõ rệt.

Ổn định cảm xúc

Căng thẳng kéo dài, cáu gắt hoặc lo âu đều ảnh hưởng trực tiếp đến gan theo quan niệm cả Đông y lẫn khoa học hiện đại. Giữ tâm trạng thư thái giúp gan “nhẹ việc”, lưu thông khí huyết tốt hơn và hoạt động ổn định.

Gan khỏe hay không phụ thuộc rất nhiều vào những gì bạn ăn mỗi ngày. Hiểu rõ các loại rau củ dễ sinh độc khi chế biến sai cách sẽ giúp bạn bảo vệ gan tốt hơn và ngăn ngừa nhiều bệnh nguy hiểm trong tương lai.