Để Black Friday không tạo áp lực tài chính: Chuyên gia chỉ cách mua sắm thông minh, né bẫy giảm giá

Trong buổi trò chuyện cùng Tiếp thị & Gia đình, chuyên gia Nguyễn Thị Thu Hương - Cố vấn tài chính - Công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư và Quản lý tài sản FIDT đã phân tích những hành vi tài chính thường gặp và đưa ra những nguyên tắc giúp người tiêu dùng mua sắm tỉnh táo.

Chuẩn bị ngân sách trước dịp Black Friday

- Ngày Black Friday, nhiều người dễ mua sắm thiếu kiểm soát. Bà có lời khuyên nào để người tiêu dùng chuẩn bị ngân sách hợp lý trước các chương trình khuyến mãi lớn?”

Bà Nguyễn Thị Thu Hương: Black Friday là thời điểm dễ kích hoạt hành vi mua sắm bốc đồng, vì phần lớn quyết định bị chi phối bởi cảm xúc “sợ bỏ lỡ” hơn là nhu cầu thật.

Để chuẩn bị ngân sách hợp lý, người tiêu dùng nên bắt đầu bằng việc lập danh sách chi tiêu ưu tiên trước ngày sale, dành sự ưu tiên cho những món thật sự cần thay thế, phục vụ công việc hoặc sinh hoạt.

Tiếp đó, hãy đặt một hạn mức ngân sách cố định, thường từ 5–10% thu nhập tháng cho chi tiêu hưởng thụ, và tuyệt đối không vượt quá con số này chỉ vì thấy giảm giá sâu.

Tôi khuyến nghị chia ngân sách thành 3 tầng:

• Thiết yếu: đồ thật sự cần, đã dự tính từ 1–3 tháng trước.
• Tiện ích: món nâng chất lượng sống, không bắt buộc.
• Giải trí: quần áo, mỹ phẩm… mua khi tài chính dư dả.

Tầng thiết yếu dùng trước, tầng tiện ích mua khi còn ngân sách, tầng giải trí cần cân nhắc kỹ. Và tuyệt đối không dùng nợ hoặc trả góp chỉ vì thấy giảm sâu.

Và lưu ý: không dùng nợ để mua hàng giảm giá. Một món giảm 50% nhưng bạn trả góp thẻ tín dụng 18%/năm thì… về bản chất bạn không tiết kiệm được gì cả.

- Có những chiêu khuyến mãi nào mà người mua cần cảnh giác để tránh ‘bẫy giảm giá’?

Một số “bẫy” phổ biến có thể kể tên: 

Nâng giá lên rồi giảm mạnh: Giá gốc bị nâng lên trước đó, giá sau giảm bằng hoặc cao hơn ngày thường.

Combo giá rẻ nhưng buộc mua nhiều món không cần: "Mua 3 tính tiền 1” nhưng bạn chỉ cần 1 món.

Giảm đúng 1 sản phẩm “mồi”, còn lại giá cao: Gắn tag “giảm đến 70%” nhưng đa số chỉ giảm 5–10%.

Flash sale gây áp lực: Đếm ngược thời gian hoặc cảnh báo “sắp hết hàng” khiến người mua quyết định vội.

Cách giữ tâm lý tỉnh táo trước flash sale

- Theo bà, người trẻ nên cân nhắc gì khi mua sắm các sản phẩm giá trị cao như điện thoại, laptop hay đồ công nghệ trong dịp này?

Đồ công nghệ rất dễ khiến người trẻ rơi vào hội chứng sợ bỏ lỡ (FOMO), nên bước đầu tiên là đánh giá xem thiết bị hiện tại có thật sự ảnh hưởng công việc, học tập hay chỉ muốn nâng cấp vì thấy giảm giá.

Người mua cũng cần tính tổng chi phí sở hữu, gồm giá sản phẩm, phụ kiện đi kèm, phí bảo hành mở rộng, phí thu hộ và các chi phí phát sinh khác trong gói trả góp “0%”.

Một điểm quan trọng khác là kiểm tra lịch sử giá trên các nền tảng theo dõi, vì nhiều sản phẩm công nghệ bị đẩy giá gốc lên trước mùa sale để tạo hiệu ứng “giảm giá mạnh”. Khi chọn thiết bị, chúng ta  ưu tiên hiệu năng phù hợp nhu cầu trong 2–3 năm, thay vì chạy theo cấu hình cao cấp vượt quá mức sử dụng thực tế.

- Người tiêu dùng thường bị áp lực từ các flash sale hoặc mua 1 tặng 1. Làm thế nào để kiểm soát tâm lý và chi tiêu thông minh, thưa bà?”

Theo tôi, để không bị cuốn theo áp lực flash sale hay “mua 1 tặng 1”, người tiêu dùng hãy tập trung vào giá trị sử dụng, không phải tốc độ đếm ngược. Một cách hữu ích là đặt giới hạn chi tiêu cho từng nhóm sản phẩm; chạm ngưỡng là dừng.

Tôi cũng khuyến khích so sánh đơn giá. Nhiều chương trình tặng kèm trông “hời”, nhưng đơn giá từng sản phẩm lại cao hơn ngày thường. Chỉ nên mua nếu món đó thực sự mang lại lợi ích cho công việc, cuộc sống hoặc sức khỏe.

Cuối cùng, giữ nguyên tắc mua theo mục đích, không mua theo cảm xúc.

- Bà có gợi ý nào về cách lập danh sách ‘mua gì – không mua gì’ để vừa tận dụng ưu đãi, vừa không lãng phí tiền?”

Hãy bắt đầu bằng danh sách những món đã có kế hoạch từ trước – đồ hỏng, thiết bị cần thay mới. Đây là nhóm ưu tiên vì có thực sự cần.

Tiếp theo, hãy tạo nhóm “cân nhắc” cho các món nâng chất lượng cuộc sống nhưng không bắt buộc, chỉ mua nếu còn dư ngân sách. Quan trọng nhất là loại bỏ hoàn toàn những món “mua vì rẻ”, tức những sản phẩm không thực sự hữu ích, không giúp cải thiện công việc hay cuộc sống. 

Việc viết danh sách này trước khi xem các chương trình khuyến mãi sẽ giúp bạn giữ được sự tỉnh táo, tận dụng ưu đãi đúng chỗ và tránh tiêu tiền vào những món không mang lại giá trị.

- Có bài học thực tế nào về chi tiêu quá tay trong Black Friday mà bà muốn chia sẻ để cảnh báo người tiêu dùng?

Tôi từng gặp một bạn trẻ mua liền 5 đôi giày trong Black Friday chỉ vì “rẻ quá”. Sáu tháng sau, tổng thời gian sử dụng chưa đến 20%, nhưng bạn ấy vẫn phải trả góp đều cho những đôi giày gần như chưa dùng.

Bài học là: giảm giá không biến món đồ không cần thành khoản đầu tư hợp lý. Mùa sale chỉ thật sự có ý nghĩa khi bạn biết mình cần gì và chi tiêu theo kế hoạch, không để FOMO dẫn dắt.