Quét mã QR, chuyển khoản, quẹt thẻ: Vì sao dễ khiến bạn chi tiêu mất kiểm soát?

Vì sao quét mã QR, chuyển khoản, quẹt thẻ khiến chúng ta chi tiêu mất kiểm soát?

Anh Minh, một nhân viên văn phòng tại Hà Nội, bất ngờ nhận ra tài khoản ngân hàng của mình “bốc hơi” nhanh chóng chỉ sau hai tuần. Điều khiến anh ngạc nhiên là anh không hề mua sắm món đồ lớn nào, nhưng khi rà soát lịch sử giao dịch thì hàng chục khoản chi nhỏ lẻ hiện lên: từ ly cà phê buổi sáng, cuốc xe công nghệ đến vài món hàng online. Tất cả cộng lại đã chiếm 1/3 tháng lương.

Việc thanh toán không dùng tiền mặt khiến chúng ta ít cảm nhận được “nỗi đau chi tiêu”. Nếu với tiền mặt, một tờ 500.000 đồng rời khỏi ví dễ tạo cảm giác xót xa, thì với thẻ hay ví điện tử, chỉ một cú quét mã là tiền biến mất. Não bộ gần như không kịp phản ứng, khiến hành vi chi tiêu trở nên vô thức. 

Sự tiện lợi của giao dịch nhanh cũng là một nguyên nhân: khi phải móc ví, đếm tiền, người mua thường có thêm vài giây suy nghĩ xem món hàng có đáng giá hay không. Ngược lại, với chuyển khoản hoặc thanh toán QR, toàn bộ quá trình diễn ra trong vài giây, khiến chúng ta dễ bỏ qua bước “cân nhắc”.

Một yếu tố khác là chiến lược khuyến mãi của các ngân hàng và ví điện tử. Ưu đãi “giảm 50 nghìn đồng” hay “hoàn tiền 20%” khiến người tiêu dùng có cảm giác “không mua thì thiệt”, dẫn tới việc mua nhiều hơn so với nhu cầu thực. Khi cộng dồn các khoản nhỏ như trà sữa, đồ ăn nhanh hay phí dịch vụ công nghệ, tổng chi tiêu hàng tháng có thể cao hơn nhiều so với dự tính ban đầu.

Làm sao để kiểm soát?

Đặt hạn mức chi tiêu rõ ràng

Hầu hết ví điện tử và ngân hàng đều có chức năng đặt hạn mức giao dịch trong ngày hoặc tuần. Người dùng có thể cài báo động khi vượt ngưỡng, ví dụ 200.000 đồng/ngày cho cà phê, ăn uống nhỏ lẻ. Cảnh báo này giống như “chuông nhắc nhở” giúp bạn dừng lại đúng lúc.

Ghi chép và theo dõi chi tiêu

Dùng ứng dụng quản lý tài chính (Money Lover, Sổ Thu Chi, hay chính app ngân hàng) để ghi lại mọi khoản chi. Khi nhìn thấy tổng số tiền thực tế, bạn sẽ ý thức hơn rất nhiều thay vì nghĩ rằng “mua ít thôi”.

Dùng tiền mặt cho khoản nhỏ

Bạn vẫn nên để sẵn một ít tiền mặt trong ví. Việc trực tiếp nhìn thấy tiền rời đi tạo cảm giác xót xa, nhờ vậy bạn cân nhắc hơn trước khi mua.

Lập kế hoạch mua sắm

Trước khi đi siêu thị hoặc lướt sàn thương mại điện tử, hãy viết sẵn danh sách những món cần mua. Cách này giúp bạn tránh “quét mã theo cảm hứng” và rơi vào bẫy khuyến mãi.

Tận dụng khuyến mãi có chọn lọc

Không phải ưu đãi nào cũng đáng tham gia. Hãy đặt câu hỏi: “Nếu không có khuyến mãi này, mình có mua không?”. Nếu câu trả lời là “không”, hãy bỏ qua.

Thanh toán tập trung một ngày

Thay vì chia nhỏ hàng chục giao dịch trong tuần, hãy gom một số khoản chi định kỳ vào một ngày cố định. Cách này giúp bạn dễ nhìn thấy số tiền lớn đi ra và cân nhắc kỹ hơn.

Sau cú sốc tài chính, anh Minh đã rút ra bài học cho bản thân: “Công nghệ giúp mình tiện lợi, nhưng nếu không kiểm soát, chính nó sẽ khiến mình mất tiền nhanh hơn. Bây giờ mình đặt giới hạn chi tiêu mỗi ngày và chỉ dùng thẻ khi thực sự cần. Nhờ vậy, mình không còn hoang mang vào cuối tháng nữa".