Đề xuất mới về giá điện của EVN, người dân liệu có phải mất thêm chi phí?

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa có báo cáo gửi Bộ Công Thương đề xuất cơ chế giá điện 2 thành phần. Trước đó, hồi đầu năm, Bộ Công Thương đã yêu cầu EVN xây dựng cơ chế giá điện 2 thành phần, gồm giá công suất và điện năng. 

Chia 3 nhóm khách hàng để tính giá điện

Nhóm khách hàng ngoài sinh hoạt

EVN đề xuất áp dụng một biểu giá điện hai thành phần, bao gồm giá công suất (đồng/kW) và giá điện năng theo giờ cao, thấp điểm (đồng/kWh). Nhóm này gồm các đối tượng sản xuất, kinh doanh, hành chính sự nghiệp, hiện đang sử dụng hệ thống giá điện trong cơ cấu giá hiện hành.

Khách hàng sinh hoạt tiêu thụ lớn (>2.000 kWh/tháng)

Đối với nhóm khách hàng có sản lượng tiêu dùng lớn hơn 2.000 kWh/tháng, EVN đề xuất họ sẽ chịu biểu giá tương tự như nhóm ngoài sinh hoạt nhưng áp dụng cho cấp điện áp hạ áp. Tuy nhiên, do số lượng khách hàng lên đến 56.000 và yêu cầu lắp đặt hệ thống đo đếm 2 thành phần đòi hỏi thời gian và chi phí, giai đoạn đầu sẽ không áp dụng ngay. Thay vào đó, sẽ xem xét phương án giá hai thành phần đơn giản hơn, áp dụng tương tự như với hộ gia đình dưới 2.000 kWh/tháng.

Khách hàng sinh hoạt tiêu thụ thấp (<2.000 kWh/tháng)

Nhóm này sẽ tiếp tục được áp dụng biểu giá điện 2 thành phần, bao gồm giá cố định theo mức tiêu dùng và giá điện năng đồng nhất (1.598 đồng/kWh). Đây là nhóm khách hàng đông đảo, trong đó những hộ tiêu thụ dưới 50 kWh/tháng vẫn được hưởng sự hỗ trợ từ Chính phủ. Biểu giá sẽ được xây dựng theo mô hình bậc thang hiện hành.

Để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ và hợp lý, EVN đề xuất chia quá trình thực hiện thành các giai đoạn cụ thể là giai đoạn thử nghiệm; giai đoạn chuyển đổi và giai đoạn áp dụng chính thức với mục tiêu là từ 1/1/2025.

Khác biệt hóa đơn dù cùng mức điện năng tiêu thụ

Theo Sức khỏe & Đời sống, TS Nguyễn Huy Hoạch - Chuyên gia Hội đồng Khoa học Năng lượng Việt Nam cho biết, việc áp dụng giá điện hai thành phần sẽ khiến hóa đơn tiền điện có sự thay đổi tùy thuộc vào nhu cầu công suất đăng ký, ngay cả khi lượng điện tiêu thụ giống nhau. Ông ví dụ: "Một nhà máy sản xuất thép hoặc chế biến thủy sản cần công suất rất lớn, lên tới 1.000 kW. Ngành điện phải đầu tư xây dựng trạm biến áp, đường dây và các hạ tầng liên quan để đáp ứng nhu cầu này." 

Tuy nhiên, khi những nhà máy này giảm sản xuất, sản lượng điện tiêu thụ giảm, họ chỉ phải trả tiền điện cho số kWh thực tế sử dụng. Dù vậy, ngành điện vẫn phải chịu lỗ trong việc duy trì chi phí vận hành, đầu tư cơ sở hạ tầng, vì công suất đăng ký vẫn ở mức cao.

Mặc dù chưa thể dự đoán chính xác liệu giá điện thực tế có tăng hay giảm khi áp dụng giá điện hai thành phần, nhưng một điều chắc chắn là: nguồn điện sẽ được cung cấp ổn định và đúng với nhu cầu thực tế. Việc tính toán mức giá điện dựa trên công suất đăng ký sẽ giúp ngành điện tránh tình trạng dư thừa công suất, tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Ông cũng nhấn mạnh rằng, hệ thống giá điện hai thành phần còn có tác động đến hộ gia đình. Chẳng hạn, hai hộ gia đình tiêu thụ cùng mức điện năng (20 kWh/ngày), nhưng nếu một hộ đăng ký công suất lớn hơn (ví dụ sử dụng điện liên tục 24/24 giờ) còn một hộ chỉ sử dụng điện vào các khung giờ thấp điểm (3-5 giờ), thì mức giá phải trả sẽ khác nhau. Đây là điểm khác biệt lớn so với hệ thống giá điện hiện hành, khi tất cả các hộ có mức tiêu thụ giống nhau đều trả cùng một hóa đơn.

Ông Võ Quang Lâm - Phó Tổng Giám đốc EVN, cho biết: "Mỗi cấp điện áp yêu cầu mức đầu tư và chi phí phân phối khác nhau. Với giá điện hai thành phần, ngành điện sẽ tính toán chi phí đúng với từng cấp điện áp, đảm bảo tính công bằng và minh bạch." Doanh nghiệp có thể cam kết đăng ký một mức công suất nhất định, tương tự như việc thuê bao điện, giúp tránh tình trạng đăng ký công suất quá cao nhưng không sử dụng hết, từ đó giảm thiểu lãng phí và tiết kiệm chi phí.

Việc áp dụng giá điện hai thành phần chỉ là bước đầu tiên trong việc cải thiện tính minh bạch của thị trường điện. "Trong tương lai, giá điện sẽ chỉ phân biệt giữa hai đối tượng chính: sinh hoạt và ngoài sinh hoạt. Khi đó, hệ thống giá điện sẽ không còn tình trạng bù chéo giá như hiện nay, giúp giảm thiểu sự bất hợp lý và không công bằng trong việc phân bổ chi phí điện giữa các nhóm khách hàng!” - Ông Lâm cho hay.