Nghệ thuật cắm hoa ikebana là gì? Các kiểu cắm hoa ikebana

Nghệ thuật cắm hoa ikebana là gì?

Cắm hoa ikebana (生花) hay còn được gọi “hoa đạo”, là một trong những nghệ thuật truyền thống của xứ sở hoa anh đào và đã tồn tại trong suốt hơn 600 năm. Nghệ thuật cắm hoa ikebana có nguồn gốc từ nghi thức hiến tế hoa trong đạo Phật, mang ý nghĩa kính trọng đối với linh hồn của những người đã khuất.

Phong cách cắm hoa ikebana đem lại sự hài hòa thông qua việc kết hợp giữa màu sắc, bình cắm và vị trí của các cành hoa, được tượng trưng cho ba yếu tố cơ bản trong vũ trụ: Thiên (Trời), Địa (Đất) và Nhân (Con người). Sự cân bằng và tương quan giữa các yếu tố này được xem là trọng tâm trong nghệ thuật ikebana.

Ikebana không chỉ đơn thuần là nghệ thuật cắm hoa, mà còn mang trong mình ý nghĩa tâm linh và triết lý sâu sắc. Nó thể hiện sự tôn trọng đối với thiên nhiên cũng như kết nối giữa con người, vũ trụ qua cách thể hiện tinh tế và sáng tạo.

Ý nghĩa của nghệ thuật cắm hoa ikebana

Văn hóa Nhật Bản có một tình yêu đặc biệt dành cho thiên nhiên, mỗi loài cây sẽ mang ý nghĩa tượng trưng riêng. Do đó, việc chọn nguyên liệu cắm hoa trong ikebana được xem là rất quan trọng. 

Ikebana đã trở thành một phần của văn hóa Nhật Bản thông qua đạo Phật. Những người học ikebana tin rằng việc cắm hoa nên được thực hiện với sự tập trung và kiên nhẫn trong im lặng. Khía cạnh thiền định này giúp người cắm hiểu rõ hơn về cách bố cục, cảm nhận sâu sắc về cỏ cây hoa lá và tạo ra sự gần gũi với thiên nhiên.

Màu sắc và bố cục là hai yếu tố quan trọng trong nghệ thuật cắm hoa ikebana. Nó không chỉ mang ý nghĩa về mặt thẩm mỹ, mà còn chứa đựng triết lý và giá trị nhân sinh. Ikebana có nhiều trường phái và phong cách khác nhau nhưng vẫn tuân theo nguyên tắc cơ bản, trong đó các yếu tố sẽ tượng trưng cho Nhật - Nguyệt - Địa hoặc Thiên - Địa - Nhân. Lựa chọn bình hoa cũng đóng vai trò quan trọng, vì lượng nước cũng có thể ảnh hưởng đến tổng thể của bố cục.

Nguồn gốc của nghệ thuật cắm hoa ikebana?

Nghệ thuật cắm hoa ikebana xuất hiện từ thế kỷ thứ VII và phát triển trong thời kỳ Phật giáo từ Trung Quốc du nhập vào Nhật Bản. Ban đầu, nó được thực hiện như một nghi lễ dâng hoa trước Phật. Theo thời gian, nghệ thuật cắm hoa ngày càng sáng tạo và tinh xảo hơn.

Khi tầng lớp samurai trở nên quyền lực vào thế kỷ XIV, các lãnh chúa trở thành những nhân vật được tôn thờ và sở hữu quyền lực tối cao. Họ muốn thể hiện sự giàu có và quyền lực của mình. Vì vậy, phong cách nội thất tokonoma được tạo ra. Tokonoma thường sử dụng trong đền đài và căn hộ hoàng gia để trưng bày những vật phẩm quý giá.

Sau khi lãnh thổ thống nhất hoàn toàn, người ta đã bắt đầu thay thế việc trưng bày áo giáp bằng cách bày biện các vật phẩm, bao gồm cả bình hoa.

Từ đó, nghệ thuật cắm hoa ikebana đã phát triển và trở thành biểu tượng của sự tinh tế, cân bằng và sắp xếp tỉ mỉ trong văn hóa Nhật Bản. Điều này đã định hình nên một phong cách độc đáo, cùng nhận thức sâu sắc về việc tạo dựng không gian sống đẹp, cũng như mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Cách cắm hoa ikebana

Bạn hãy chuẩn bị đầy đủ dụng cụ cắm hoa ikebana và thực hiện theo các hướng dẫn sau: 

Cắm cành Shin

Để cắm cành Shin, bạn hãy lựa chọn một cành chính để đặt ở vị trí trung tâm của bình hoa. Sau đó, cắt độ dài của cành dựa theo kích thước của bình hoa và độ sâu mong muốn. Cành chính nên được cắm hướng thẳng lên trời, tạo cảm giác cao vút và tăng độ sâu của bình hoa.

Khi cắm cành chính, hãy lưu ý kéo cành nghiêng khoảng 15 độ để tạo ra sự tương phản và sống động cho bình hoa. Đồng thời, hãy tỉa bỏ lá thừa trên cành để tạo nên sự nổi bật cho cành chính.

Cắm cành Soe

Trong ikebana, cành Soe được coi là cành thứ chính và có chiều cao khoảng 3/4 so với cành Shin. Khi cắt cành Soe, bạn nên sử dụng kéo và cắt xéo. Sau đó, sử dụng ghim và cắm cành theo hướng thẳng đứng. Tiếp đến, kéo cành về phía trước khoảng 45 độ.

Cắm cành Hikae

Sau khi cắm cành chính (Shin) và cành thứ chính (Soe), bạn hãy thực hiện tiếp tục với cành Hikae. Cành Hikae thường có chiều cao khoảng 3/4 so với cành Soe.

Khi cắt cành Hikae, hãy để cành hơi ngả về phía trước để bạn có thể nhìn thấy rõ cành Shin, Soe và Hikae, tạo thành hình tam giác cân trong bức tranh hoa của mình.

Cắm Jushi

Khi cắt cành Jushi, bạn nên cắt ngắn hơn so với hoa ở cành Hikae. Bạn có thể tăng giảm độ cao của các cành hoặc di chuyển chúng một chút về phía trước hoặc phía sau để tạo ra bố cục hài hòa hơn cho bình hoa của mình. Tuy nhiên, hãy nhớ giữ nguyên yếu tố cân bằng trong việc sắp xếp hoa.

Qua cách sắp xếp này, ikebana tạo ra sự cân đối và mang lại cảm giác hài hòa, thẩm mỹ. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng ikebana cũng là nghệ thuật sáng tạo, vì vậy bạn có thể thử nghiệm và tùy chỉnh các yếu tố này để phù hợp với ý tưởng và phong cách cá nhân của mình.

Các phong cách cắm hoa ikebana

Cắm hoa ikebana có nhiều phong cách và trường phái khác nhau, mỗi phong cách mang trong mình những đặc trưng và ý nghĩa riêng. Dưới đây là các kiểu cắm hoa ikebana phổ biến:

Phong cách cắm hoa Rikka

Trong Rikka (立花) có 7 cành được sắp xếp để biểu thị cho các phần của thiên nhiên như đồi núi, thác nước, thung lũng và các yếu tố khác trong tự nhiên. Mỗi cành đại diện cho một phần của cảnh quan và sự tương tác giữa các yếu tố này giúp tạo nên một bức tranh hoa sống động.

Rikka được coi là phong cách ikebana đầu tiên và có lịch sử lâu đời. Nó mang trong mình ý nghĩa triết học và tâm linh sâu sắc, thể hiện sự kết nối giữa con người, tự nhiên một cách tinh tế. Các cành được sắp xếp cẩn thận để tạo ra cảm giác tự nhiên và cân đối.

Phong cách cắm hoa Rikka Shofutai

Phong cách cắm hoa Rikka Shofutai (立花正風体) là một biến thể của Rikka. Rikka Shofutai tiếp tục theo đuổi sự tinh tế của phong cách Rikka nhưng sẽ có một số biến thể trong cách sắp xếp, bố cục.

Rikka Shofutai có một số đặc điểm chính như sau:

• Số lượng cành: Rikka Shofutai sử dụng 9 cành chính để biểu thị cảnh quan tự nhiên. 

• Cách sắp xếp: Rikka Shofutai tập trung vào sự kết hợp giữa cành chính (Shin) và cành thứ chính (Soe). Hai cành này được sắp xếp để tạo nên một hình tam giác cân, đem lại sự cân đối, hài hòa. Sự sắp xếp của các cành trong Rikka Shofutai được thực hiện một cách tỉ mỉ để đem lại bình hoa vừa độc đáo, vừa phức tạp.

Phong cách Rikka Shofutai thể hiện sự tinh tế, cân đối và phức tạp của nghệ thuật cắm hoa ikebana. Nó yêu cầu kiến thức sâu về các quy tắc của Rikka và đòi hỏi sự tinh tế, khéo léo trong việc sắp xếp hoa.

Phong cách cắm hoa Shoka

Phong cách Shoka (生花) trong ikebana tập trung vào sự sống, phát triển và nguồn năng lượng của hoa thể hiện qua việc kết hợp giữa ba thành phần quan trọng: Ten (Trời), Chi (Đất) và Jin (Con người).

• Ten (Trời): Ten biểu thị sự tương tác với vũ trụ và tạo nên cảm giác cao vút, tinh thần và tầm nhìn rộng mở.

• Chi (Đất): Chi đại diện cho sự kết nối với đất đai, tự nhiên và cảm giác cân bằng, ổn định.

• Jin (Con người): Jin đại diện cho con người và tác động của họ lên hoa lẫn tự nhiên. Jin thể hiện ý chí, sự tương tác và đem lại cảm giác sống động cho bình hoa.

Shoka thường sử dụng ba cành hoặc ba loại hoa để biểu thị Ten, Chi và Jin. Trong phong cách Shoka, cần tạo cảm giác cân đối giữa ba thành phần này để thể hiện sức sống và năng lượng phát triển. 

Phong cách cắm hoa Moribana

Vào cuối thế kỷ 19, nghệ nhân Unshin Ohara đã sáng tạo phong cách ikebana được gọi là "Moribana - 盛花", đánh dấu sự khởi thủy của trường phái Ohara trong ikebana.

Trong trường phái Ohara, phong cách Moribana được chia thành hai nhánh chính: Shakeimoribana (写景盛花) và Shikisai-moribana (色彩盛花).

• Shakeimoribana (写景盛花): Shakeimoribana tập trung vào tái hiện cảnh quan thiên nhiên. Phong cách này chủ yếu tạo ra các cảnh quan tự nhiên như đồi, núi, hồ hay thác nước.

• Shikisai-moribana (色彩盛花): Shikisai-moribana tập trung vào việc phô diễn vẻ đẹp hình dáng và màu sắc của hoa, cỏ. Phong cách này khám phá sự sáng tạo của người cắm thông qua việc sắp xếp hoa theo màu sắc, tạo ra hình dáng độc đáo.

Phong cách cắm hoa Nageire

Phong cách cắm hoa Nageire (投入) là một trong những phong cách ikebana truyền thống. Từ "Nageire" có nghĩa là "ném vào", phong cách này được tạo ra từ truyền thuyết về một Samurai đã ném hoa vào miệng bình, và từ đó phát triển thành một phong cách cắm hoa độc đáo.

Trong Nageire, hoa và cành được ném hoặc cắm vào bình một cách ngẫu nhiên. Phong cách này tạo ra sự tự do và ngẫu hứng trong việc sắp xếp hoa, không bị ràng buộc bởi các quy tắc cứng nhắc. Nageire thường sử dụng các cành hoa và lá dài để tạo cảm giác uyển chuyển.

Nageire thể hiện sự tinh tế và tự do trong nghệ thuật cắm hoa, cho phép nghệ sĩ ikebana thỏa sức sáng tạo và cá nhân hóa trong việc sắp xếp hoa theo ý tưởng và cảm hứng của mình.

Hy vọng với những mẹo vặt gia đình được chia sẻ ở trên sẽ giúp bạn nắm rõ hơn về nghệ thuật cắm hoa ikebana. Ikebana không chỉ là một hoạt động sáng tạo mà còn là phương tiện để thể hiện sự kết nối giữa con người với thiên nhiên. Chúc bạn tận hưởng quá trình cắm hoa, tìm kiếm sự sáng tạo của riêng mình và tạo ra những bình hoa đẹp để trang trí cho không gian nhà mình.