Gia đình trẻ nên tiết kiệm hay đầu tư trong kỷ nguyên mới? Chuyên gia tài chính tiết lộ bí mật cần lưu tâm

Trong một căn hộ cao tầng tại thành phố lớn, một cặp vợ chồng trẻ ở độ tuổi 30 đang cùng nhau xem lại bức tranh tài chính của gia đình sau một ngày làm việc. Với thu nhập ổn định, một đứa con nhỏ và những ước mơ lớn về một căn nhà rộng hơn, quỹ học vấn cho con và một tuổi hưu an nhàn. Họ nhìn vào con số trong tài khoản tiết kiệm và không khỏi băn khoăn: Liệu chừng này đã đủ?

Câu hỏi của họ phản ánh một nan đề cốt lõi của cả một thế hệ. Trong nhiều thập kỷ, lời khuyên tài chính được truyền lại từ cha mẹ là "tiết kiệm" - một triết lý về sự an toàn, chắc chắn và phòng thủ. Nhưng trong "kỷ nguyên vươn mình" của kinh tế Việt Nam, một kỷ nguyên của tăng trưởng năng động và những cơ hội mới, liệu cách tiếp cận thụ động này có còn đủ sức mạnh? Hay nó chính là rủi ro khiến các gia đình trẻ bị bỏ lại phía sau?

Cuộc tranh luận giữa "tiết kiệm" và "đầu tư" không còn là một lựa chọn đơn giản, mà đã trở thành một sự chuyển dịch thế hệ trong tư duy tài chính. 

Khi “tiết kiệm” không còn đồng nghĩa với “an toàn”

Với nhiều người, gửi tiền tiết kiệm ngân hàng là lựa chọn an toàn nhất. Nhưng theo chuyên gia tài chính Hoa Cherry Nguyễn (Cố vấn tài chính, Hub Đồng Hành – FIDT), khái niệm “an toàn” giờ đây cần được nhìn lại.

Bởi lạm phát, dù được kiểm soát tốt ở mức 3,5-4,5% trong năm 2025, vẫn âm thầm bào mòn sức mua của đồng tiền. Trong khi đó, lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12–24 tháng ở các ngân hàng lớn chỉ quanh mức 4,6-4,8%/năm. Sau khi trừ đi lạm phát, tỷ suất sinh lời thực tế gần như bằng không.

Điều đó có nghĩa, nếu chỉ gửi tiết kiệm, số tiền trong tài khoản của các gia đình trẻ có thể vẫn “nguyên vẹn” trên danh nghĩa, nhưng giá trị thực lại giảm dần theo thời gian. An toàn trong ngân hàng hóa ra chỉ là một “ảo ảnh” nếu tính bằng sức mua trong tương lai.

Tiết kiệm vẫn là nền tảng, nhưng không phải đích đến

Chuyên gia Hoa Cherry Nguyễn nhấn mạnh: “Bài toán tài chính của gia đình trẻ không phải là lựa chọn giữa tiết kiệm hoặc đầu tư, mà là tiết kiệm sau đó đầu tư”.

Tiết kiệm chính là nền móng, là “tấm đệm an toàn” để bảo vệ trước rủi ro bất ngờ. Mỗi gia đình nên xây dựng một quỹ khẩn cấp tương đương 3–6 tháng chi phí sinh hoạt, cất giữ ở nơi thanh khoản cao như tài khoản tiết kiệm. Quỹ này cần được tách biệt hoàn toàn khỏi các khoản đầu tư.

Khi nền tảng vững vàng, gia đình mới nên tính tới chuyện gia tăng tài sản.

Quản lý dòng tiền bằng quy tắc 50/30/20

Một cách đơn giản để duy trì kỷ luật tài chính là áp dụng quy tắc 50/30/20:

• 50% thu nhập dành cho nhu cầu thiết yếu (nhà ở, ăn uống, đi lại, điện nước).

• 30% cho mong muốn cá nhân (giải trí, mua sắm, du lịch).

• 20% cho mục tiêu tài chính (tiết kiệm, trả nợ và đặc biệt là đầu tư).

Phần 20% này chính là động cơ tạo ra sự thịnh vượng. Theo chuyên gia, nhiều gia đình không phải vì thu nhập quá thấp mà khó tiết kiệm, mà vì thiếu hệ thống quản lý chi tiêu rõ ràng. Bằng việc tự động trích ra 20% thu nhập ngay khi nhận lương, việc tiết kiệm và đầu tư trở thành một “hóa đơn cố định” cho tương lai, thay vì một lựa chọn mang tính tùy hứng.

Đầu tư – con đường để gia tăng tài sản

Khi quỹ dự phòng đã ổn định, đầu tư trở thành cánh cửa để đạt được những mục tiêu lớn như mua nhà, lo cho con cái học hành hay chuẩn bị tuổi hưu. Một số kênh gia tăng tài sản tiềm năng mà chuyên gia gợi ý:

Chứng khoán: Dù nhiều biến động, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn có tiềm năng tăng trưởng dài hạn. Các nhóm ngành như công nghệ, bán lẻ, ngân hàng được đánh giá tích cực.

Bất động sản: Giá nhà tại Hà Nội và TP.HCM vẫn tăng mạnh, cho thấy nhu cầu ở thực luôn hiện hữu. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ trước áp lực vốn lớn.

Với các gia đình trẻ chưa đủ kiến thức hoặc thời gian để đầu tư trực tiếp, một lựa chọn an toàn và dễ tiếp cận hơn là chứng chỉ quỹ mở hoặc ETF (quỹ hoán đổi danh mục). Chỉ với vài trăm nghìn đồng, nhà đầu tư không chuyên vẫn có thể tham gia vào sự tăng trưởng chung của thị trường, được quản lý bởi các chuyên gia và giảm thiểu rủi ro nhờ danh mục đa dạng.

Gợi ý lộ trình 5 bước cho gia đình trẻ

Chuyên gia Hoa Cherry Nguyễn đề xuất lộ trình 5 bước cụ thể để một gia đình trẻ có thể bắt đầu hành trình tài chính của mình một cách bài bản.

Bước 1: Đánh giá "sức khỏe" tài chính & Xác lập mục tiêu SMART

Bắt đầu bằng việc nắm rõ tình hình hiện tại: thu nhập, chi tiêu, tài sản và nợ. Sau đó, đặt ra những mục tiêu Cụ thể - Đo lường được - Khả thi - Liên quan - Có thời hạn (SMART). Ví dụ: "Tích lũy 800 triệu đồng để trả trước cho một căn hộ 2,5 tỷ đồng trong vòng 5 năm".   

Bước 2: Ưu tiên lấp đầy quỹ khẩn cấp

Trước khi đầu tư bất kỳ khoản tiền nào, hãy tập trung xây dựng quỹ dự phòng tương đương 3-6 tháng chi phí sinh hoạt. Đây là điều kiện tiên quyết không thể bỏ qua.

Bước 3: Phân bổ thu nhập hàng tháng theo quy tắc 50/30/20

Áp dụng quy tắc ngân sách để tạo ra một dòng vốn đầu tư đều đặn từ khoản 20% thu nhập.

Bước 4: Bắt đầu đầu tư định kỳ (DCA) vào chứng chỉ quỹ

Sử dụng nguồn vốn vừa tạo ra để bắt đầu đầu tư đều đặn hàng tháng vào một quỹ mở hoặc quỹ ETF đã chọn. Chiến lược này, còn gọi là Trung bình giá vốn (Dollar-Cost Averaging), giúp giảm thiểu rủi ro bằng cách mua vào ở nhiều mức giá khác nhau theo thời gian. Hãy bắt đầu từ số tiền nhỏ nhưng duy trì sự nhất quán.   

Bước 5: Kiên trì và đánh giá lại danh mục hàng năm

Đầu tư là một cuộc đua marathon, không phải chạy nước rút. Hãy kiên định với kế hoạch và chỉ xem xét, điều chỉnh lại danh mục đầu tư mỗi năm một lần, hoặc khi có những sự kiện lớn trong đời (sinh thêm con, được thăng chức) để đảm bảo kế hoạch vẫn phù hợp với mục tiêu.   

Tiết kiệm và đầu tư không loại trừ nhau, mà bổ sung cho nhau. Tiết kiệm là bệ phóng, đầu tư là con đường để tăng tốc. Trong kỷ nguyên tăng trưởng năng động, khi cơ hội nhiều hơn nhưng cũng đầy thách thức, gia đình trẻ cần một tư duy mới: quản lý kỷ luật, biết cân bằng giữa an toàn và tăng trưởng. Và nếu chưa chắc chắn nên bắt đầu từ đâu, tìm đến sự hỗ trợ của một cố vấn tài chính sẽ giúp con đường trở nên sáng rõ hơn.