Hà Nội và 'rừng led' dưới gầm cầu: Khi đô thị cần thêm tầm nhìn hơn là ánh sáng

Dự án thí điểm này được kỳ vọng sẽ “làm đẹp đô thị”, “hiện đại hóa quảng cáo ngoài trời” và “mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách”. Nhưng trong khi ánh sáng LED chưa kịp bật, dư luận đã sáng lên những câu hỏi lớn về quy hoạch, an toàn và văn hóa đô thị.

Không thể phủ nhận, LED là biểu tượng của thời đại số. Trong kỷ nguyên truyền thông trực quan, những bảng điện tử lung linh mang lại cảm giác hiện đại, sống động, và có thể biến không gian cũ kỹ thành sinh động. Song, khi ánh sáng được đặt sai chỗ, quá nhiều và quá dày đặc, nó có thể nhanh chóng biến thành thứ “ô nhiễm thị giác” che lấp vẻ thanh lịch vốn là bản sắc của Thủ đô.

Dự án này, với quy mô hàng trăm màn hình cỡ lớn dưới gầm cầu, thực chất là một can thiệp đô thị có ảnh hưởng sâu rộng, chứ không đơn thuần là một dự án quảng cáo. Nó tác động trực tiếp đến ba yếu tố căn bản: an toàn giao thông, an toàn kỹ thuật và cảnh quan văn hóa đô thị.

Trước hết, về giao thông: đây là tuyến đường đông đúc, mật độ xe cao, tầm nhìn phức tạp. Việc bố trí liên hoàn những màn hình điện tử, thay đổi hình ảnh liên tục, sẽ khiến người lái xe bị thu hút thị giác. Một giây lóa mắt có thể là một tai nạn.

Các nước phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh, Mỹ đều quy định chặt chẽ: màn hình điện tử không được đặt tại các tuyến đường chính, hầm, cầu, hoặc khu vực hạn chế tầm nhìn. Độ sáng, tần suất chuyển cảnh, nội dung đều phải qua thẩm định an toàn. Ở Hà Nội, nếu không có tiêu chuẩn tương tự, rủi ro giao thông là điều chắc chắn.

Thứ hai, về kỹ thuật và an toàn cháy nổ: gầm cầu không phải là môi trường lý tưởng để lắp hàng loạt thiết bị điện tử. Độ ẩm cao, nhiệt độ tích tụ, bụi bẩn, rung chấn và rung động từ xe cộ tạo ra nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Hàng trăm màn hình LED tương đương với hàng trăm điểm phát nhiệt, hàng nghìn mối nối điện. Chỉ một chập điện nhỏ cũng có thể trở thành thảm họa. Và nếu điều đó xảy ra, ai sẽ chịu trách nhiệm.

Thứ ba, và cũng là điều khiến nhiều người lo ngại nhất: thẩm mỹ và bản sắc đô thị. Một thành phố không chỉ được nhìn qua số lượng đèn, mà qua cách ánh sáng được đặt để. Khi mọi cây cột, mọi đoạn cầu, mọi góc nhìn đều phủ kín bởi những bảng quảng cáo rực rỡ, Hà Nội sẽ không còn là Hà Nội nữa mà là một “đại lộ thương mại khổng lồ”.

Người ta nói dự án này “thí điểm”. Nhưng hãy nhớ: một thành phố không thể đem sự an toàn của dân ra làm phép thử. Nếu “thí điểm” mà không có tiêu chuẩn rõ ràng, không kiểm định kỹ thuật chặt chẽ, thì chẳng khác nào “đánh cược” với chính niềm tin của người dân.

Hà Nội vốn nổi tiếng là thành phố thanh lịch, trầm tĩnh, nhiều cây xanh, nhiều không gian yên bình. Cái đẹp của Hà Nội không nằm ở chỗ nó sáng chói đến mức nào, mà ở chỗ nó biết tiết chế, biết dừng lại đúng lúc.

Không ai phản đối sự đổi mới. Nhưng đổi mới không thể đồng nghĩa với “phủ sáng bằng mọi giá”. Khi ánh sáng đô thị bị lạm dụng, nó không còn là biểu tượng của văn minh, mà trở thành phép thử cho năng lực quản trị. Một thành phố đáng sống không nằm ở chỗ nó rực rỡ thế nào, mà ở chỗ nó biết tiết chế để giữ lại những khoảng tối cần thiết cho con người và ký ức. 

Đã đến lúc, thay vì thêm đèn, Hà Nội cần thêm tầm nhìn. Vì đôi khi, thứ chúng ta cần nhìn thấy rõ ràng nhất lại không phải là ánh sáng, mà là giới hạn của nó.