Chuyên gia chỉ 'nguyên tắc vàng' quản lý tài chính giúp cha mẹ nuôi con vững vàng giữa thời bão giá

Trong cuộc trò chuyện cùng Tiếp thị & Gia đình, bà  Trần Thị Mai Hân - chuyên gia hoạch định tài chính cá nhân tại FIDT, đã chia sẻ góc nhìn thực tế cùng những nguyên tắc “vàng” giúp cha mẹ chủ động hơn về  tài chính trên hành trình nuôi dạy con.

Phân loại chi phí thiết yếu và chi phí hưởng thụ 

- Thưa chuyên gia, hiện nay nhiều gia đình trẻ chia sẻ rằng “nuôi con ngày càng tốn kém”. Theo quan sát của bà, điều này có đúng không và vì sao?

Bà Trần Thị Mai Hân: Theo thống kê, chi phí nuôi con từ 0-18 tuổi dao động khoảng 4-14 triệu đồng mỗi tháng. Trong khi đó, thu nhập bình quân của người lao động chỉ vào khoảng 8,3 triệu đồng/người, tương đương 18,6 triệu đồng mỗi hộ gia đình. Như vậy, chi phí nuôi con có thể chiếm tới 20-30% tổng thu nhập, chưa kể tiền thuê nhà, chi phí sinh hoạt hay y tế.

Đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh giảm mạnh. Năm 2024 ước tính chỉ còn 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Nếu không có sự hỗ trợ từ gia đình hai bên, người mẹ thường phải gián đoạn công việc sau sinh, khiến thu nhập sụt giảm và áp lực tài chính càng tăng

- Các cặp vợ chồng nên bắt đầu chuẩn bị tài chính cho việc sinh và nuôi con từ khi nào?

Lý tưởng nhất là ngay từ khi hai người có ý định kết hôn. Việc lập kế hoạch tài chính sớm giúp vợ chồng có định hướng rõ ràng cho tương lai, chủ động trong chi tiêu và không bị động khi đón con đầu lòng.

Các bậc cha mẹ thường mong muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho con, nên ngân sách chi nuôi con có thể vượt mức dự tính, do vậy cần xem xét kỹ lưỡng và chọn mức chi tiêu phù hợp.

- Có nguyên tắc “vàng” nào khi chia ngân sách gia đình để nuôi con mà vẫn đảm bảo tiết kiệm, đầu tư, thưa bà?

Chi phí nuôi con, cũng như các loại chi phí khác, cần được phân loại thành Chi phí thiết yếu và chi phí hưởng thụ. Dựa vào cách thức phân loại này, gia đình sẽ xác định được ngân sách chi tiêu.

• Đối với mức thu nhập dưới 20 triệu đồng/người/tháng, mức tiết kiệm cần thiết là 10-20%, chi phí hưởng thụ 10-15%. Như vậy chi phí thiết yếu thường ở mức 60-85%.
• Đối với mức thu nhập 20-50 triệu đồng/người/tháng, mức tiết kiệm cần thiết là 20-30%, chi phí hưởng thụ 10-15%. Như vậy chi phí thiết yếu thường ở mức 55-70%.
• Đối với mức thu nhập 50-70 triệu đồng/người/tháng, mức tiết kiệm cần thiết là 30-50%, chi phí hưởng thụ 10-15%. Như vậy chi phí thiết yếu thường ở mức 45-60%.

- Thực tế nhiều cha mẹ chi mạnh tay cho con, mua sắm cả những thứ chưa thật sự cần thiết. Bà có lời khuyên nào giúp họ tránh rơi vào “bẫy chi tiêu cảm xúc”?

Việc phân loại chi phí và chi tiêu theo hạn mức sẽ giúp cho gia đình hạn chế được chi tiêu theo cảm xúc và có thể cân đối, giá giảm giữa các chi phí trong cùng 1 loại. Ví dụ, nếu muốn cho con đi du lịch thì phải giảm mức mua sắm và ngược lại.

Bảo hiểm nhân thọ - quỹ dự phòng học vấn cho con

- Với các gia đình có thu nhập trung bình hoặc chỉ có một nguồn thu, việc cân đối chi tiêu để nuôi con thường gặp nhiều áp lực. Theo bà, họ nên bắt đầu từ đâu để giảm gánh nặng tài chính?

Các gia đình nên thực hiện ghi chép chi tiêu trong khoảng 3 tháng để xác định và phân loại chi tiêu thành "Thiết yếu" và "Hưởng thụ". Thông qua việc đánh giá các khoản chi thực tế, gia đình sẽ xác định được mức chi tiêu thiết yếu trung bình, dựa vào đó để thiết lập ngân sách.

Đặc biệt, bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe cần được xem là chi phí thiết yếu, chiếm khoảng 5–8% thu nhập năm. Khoản đầu tư nhỏ này giúp gia đình an tâm hơn khi gặp rủi ro, tránh tình trạng khánh kiệt vì chi phí y tế bất ngờ.

- Ngoài tiết kiệm, hiện nay nhiều cha mẹ quan tâm đến việc đầu tư nhỏ để tạo nguồn tài chính dài hạn cho con. Bà đánh giá như thế nào về xu hướng này, và cần lưu ý gì để tránh rủi ro?

Sau khi đã xác định được mức tiết kiệm dựa trên thu nhập đầu người, khoản tiền này sẽ được phân bổ đầu tư cho các mục tiêu tài chính ngắn hạn, trung và dài hạn. Tùy theo mục tiêu mà lựa chọn sản phẩm tài chính, đầu tư phù hợp.

Với mục tiêu tài chính dài hạn cho con, các gia đình có thể lựa chọn tích sản chứng chỉ quỹ và lập quỹ dự phòng học vấn cho con thông qua bảo hiểm nhân thọ - vừa đảm bảo mục tiêu tài chính, vừa quản trị rủi ro.

- Theo bà, điều quan trọng nhất giúp cha mẹ vững vàng về tài chính trong suốt hành trình nuôi con là gì?

Đó là một kế hoạch tài chính có lộ trình rõ ràng và sự đồng hành của cố vấn tài chính chuyên nghiệp nếu có thể. Khi có người đồng hành, các gia đình sẽ được định hướng cụ thể, tránh sai lầm trong quản lý tiền.

Bên cạnh đó, cha mẹ cần có thái độ sống tích cực. Hạnh phúc không nằm ở số tiền chi ra cho con, mà ở cách nuôi dạy con sống đúng mực, tự lập và biết trân trọng giá trị của đồng tiền.

Xin cảm ơn bà Trần Thị Mai Hân về những chia sẻ!