Chùa Vạn Niên – Ngôi chùa cổ ngàn năm giữa lòng Hà Nội

Giới thiệu về chùa Vạn Niên

Chùa Vạn Niên nằm ven bờ phía tây hồ Tây, có địa chỉ cổng phụ là 364 đường Lạc Long Quân, thuộc thôn Vệ Hồ, phường Xuân La, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. Trước đây, chùa từng có tên là chùa Vạn Tuế.

Tương truyền, chùa có gốc tích từ năm 1014 vào thời Lý Thuận Thiên, khi thiền sư Hữu Nhai Tăng xin nhà vua cho lập giới đàn ở chùa Vạn Niên để tập hợp tăng đồ thụ giới. Vua xuống chiếu ban xây dựng chùa, trở thành chốn tùng lâm thị giới cho các tăng đồ. Nơi đây cũng là nơi trụ trì của nhiều nhà sư danh tiếng kế tiếp nhau như: nhà sư Lâm Tuệ Sinh, nhà sư Lý Thảo Đường. 

Chùa xưa thuộc phái Thảo Đường, từ các đời trụ trì gần đây gồm có: Hòa Thượng Thích Viên Thành (1950 – 2002), Thượng tọa Thích Minh Tuệ. Chùa thuộc về sơn môn Hương Tích và là một trong những ngôi chùa theo phái Mật Tông. Chùa Vạn Niên Hà Nội được Bộ Văn hóa, Thông tin và Du lịch công nhận là di tích nghệ thuật cấp Quốc gia vào năm 1996.

Ngôi cổ tự này cũng là nơi dừng chân của nhiều du khách đến du lịch, tham quan vãn cảnh và chiêm bái cụm di tích phủ – đền – chùa Hồ Tây của thủ đô ngàn năm tuổi.  

Hướng dẫn lộ trình di chuyển đến chùa Vạn Niên

Chùa Vạn Niên hiện có 2 cổng vào là cổng phụ nằm tại 364 đường Lạc Long Quân và cổng chính nằm ở hướng phía Tây ven hồ Tây. Đến với chùa Vạn Niên, du khách có thể lựa chọn nhiều loại phương tiện di chuyển như: phương tiện cá nhân và xe bus. 

Phương tiện cá nhân

Chùa Vạn Niên cách trung tâm của thành phố Hà Nội khoảng 10km. Du khách có thể tham khảo lộ trình tối ưu thời gian nhất: Hồ Gươm → đường Lê Thái Tổ (hướng nam) → hàng Trống → Tràng Thi → Điện Biên Phủ → Thụy Khuê → Trích Sài → Lạc Long Quân. 

Xe bus

Nếu du khách lựa chọn phương tiện xe bus thì tuyến xe thích hợp là tuyến số 25, 33, 55 và điểm dừng lân cận tại ngã ba Lạc Long Quân – Nguyễn Hoàng Tôn cách chùa khoảng 500m.  

Kiến trúc độc đáo của chùa Vạn Niên

Tính đến nay, ngôi chùa Vạn Niên đã trải qua quãng thời gian hơn 1.000 năm lịch sử với nhiều lần trùng tu tôn tạo. Tuy vậy, chùa vẫn giữ được nét đẹp cổ kính và độc đáo về văn hóa kiến trúc xen giữa lòng thủ đô hiện đại và phát triển. Lần trùng tu lớn nhất của chùa là vào khoảng thế kỷ 19 dưới thời nhà Nguyễn. Do đó đến nay, chùa vẫn giữ nét đặc trưng phong cách chùa chiền thời Nguyễn. 

Toàn bộ kiến trúc của chùa Vạn Niên gần như được làm bằng gỗ. Những công trình được làm bằng gỗ đều được trang trí, chạm khắc hoa văn vô cùng tinh xảo, đậm chất nét văn hóa của người phương Đông.

Hầu hết các gian điện của chùa được xây dựng quay về phía Đông, hướng ánh sáng mặt trời mọc thể hiện những ước vọng, khát khao. Tổng thể thiết kế kiến trúc của chùa bao gồm cổng tam quan, chùa chính (hay còn gọi là đền Mẫu thờ bà chúa Liễu Hạnh), nhà Tăng và nhà phụ.

Xung quanh không gian của chùa được trồng rất nhiều cây cảnh và cây cổ thổ tạo sự tươi mới, trong lành cho ngôi chùa.

Cổng tam quan chùa Vạn Niên

Cũng giống như bao ngôi chùa khác, chùa Vạn Niên cũng được xây dựng với lối kiến trúc đầu tiên là cổng tam quan. Để vào chùa Vạn Niên có 2 cổng để vào, một cổng nằm ngay trên mặt đường Lạc Long Quân (đây được gọi là cổng phụ của chùa), cổng nằm ở hướng ven hồ Tây là cổng chính.

Cổng chính được xây dựng bằng gạch, trát xi măng và vôi, lâu ngày rêu phong bám vào tạo nên sự cổ kính cho chùa. Cổng phụ của chùa là công trình kiến trúc được làm hoàn toàn bằng gỗ, tạo nên nét cổ kính, uy nghiêm.

Chùa chính

Đi qua cổng tam quan vào đến bên trong khuôn viên của chùa. Khuôn viên được xây dựng và sắp xếp vô cùng trang nghiêm, sạch sẽ, cây cối nhiều tạo cảm giác thanh mát. Từ sân chùa, du khách có thể nhìn thấy chùa chính (đền Mẫu). Chùa chính được xây theo kiểu kiến trúc nhà 5 gian, phần cửa hay các cột chính của đền Mẫu đều được làm hoàn toàn bằng gỗ.

Bước vào trong điện Mẫu, du khách có thể cảm nhận được mùi hương từ gỗ và hương, cùng với là cảm giác mát lạnh, không khí trong lành hơn. Nơi đây là nơi thờ tụng bà chúa Liễu Hạnh. Mọi du khách khi đến với đền Mẫu không phải để cầu tài vận làm ăn, mọi người thường đến để cầu bình an, sức khỏe cho bản thân, gia đình và con cháu.

Chùa Vạn Niên không chỉ được biết đến là một ngôi chùa tâm linh, nơi đây còn được biết đến là một trong những nơi lưu trữ rất nhiều những kỷ vật mang nhiều giá trị lịch sử. Trong chùa hiện tại còn lưu trữ 46 pho tượng phật, tượng mẫu, tượng tổ các loại từ thời nhà Lý. Cùng với đó là 2 quả chuông được đúc hoàn toàn bằng đồng dưới triều Nguyễn.  

Tượng Phật ngọc chùa Vạn Niên

Công trình tượng Phật ngọc là một công trình kiến trúc mới trong các phần kiến trúc của chùa Vạn Niên Tây Hồ. Toàn bộ lên ý tưởng, phương thức, chất liệu của tượng phật đều do trụ trì Thích Minh Tuệ đề xướng. Cùng với đó là sự góp sức của rất nhiều các tăng ni – phật tử, chính quyền địa phương mới có thể hoàn thành pho tượng phật Thích Ca này.

Pho tượng Thích Ca cao gần 1,5 mét và nặng gần 600 cân này được tạc hoàn toàn từ một phiến đá quý nặng gần một tấn chứ không hề có sự chắp ghép và pha trộn. Phiến đá tạc tạo nên tượng phật Thích Ca có xuất xứ từ Myanmar. Sau đó được vận chuyển đến tận Trung Quốc và thực hiện trong vòng 2 năm thì mới hoàn thành xong và vận chuyển về Việt Nam.

Pho tượng phật Thích Ca được khánh thành vào đúng ngày lễ Vu Lan (rằm tháng 7) trước sự chứng kiến và lòng hân hoan của rất nhiều người. Cho đến ngày nay, pho tượng phật Thích Ca là một trong những công trình kiến trúc đặc sắc và gây ấn tượng nhất với nhiều du khách khi đến tham quan chùa Vạn Niên Hà Nội.

Sắm lễ đến chùa Vạn Niên cần chú ý điều gì?

Trong hành trình tâm linh tại thủ đô, chùa Vạn Niên là địa điểm hành hương vãn cảnh và chiêm bái được nhiều con nhang đệ tử và du khách gần xa. Đặc biệt, trong những dịp đặc biệt như lễ Tết hay các ngày hội Phật giáo, chùa đón tiếp hàng ngàn người dân tới chiêm ngưỡng kiến trúc cổ xưa, vãn cảnh và lễ bái các vị chư Phật cùng lòng hướng thiện tới cầu bình an, sức khỏe. Ngay cả ngày thường, người dân và du khách cũng tìm đến đây để vãn cảnh chiêm bái chùa chiền cho lòng thanh thản, thoát khỏi những âu lo.

Lúc này, mọi người nên sắm sửa lễ vật thành tâm để bái yết nơi cửa chùa. Cũng như những ngôi chùa khác, con hương đệ tử đến chùa Vạn Niên không cần sắm sửa lễ vật mâm cao cỗ đầy mà chỉ cần đơn giản nhưng thành tâm là đủ. Đến với chùa Vạn Niên, du khách nên dâng đặt hương án Phật những đồ chay, tịnh như hương hoa, quả tươi chín, trầu cau, xôi chè hay phẩm oản. Khi dâng lễ Mẫu tại chùa, bạn có thể sắm sửa lễ chay mặn tùy tâm nhưng nếu là lễ mặn thì chỉ nên dâng đồ mặn đơn giản như rượu, giò, gà.

Trong những vật lễ dâng lên hương án nhà chùa, Oản Tài Lộc là Ngọc thực được nhiều người lựa chọn để thêm phần trang trọng, linh thiêng và chỉn chu. Oản Tài Lộc là vật lễ thiết kế độc lạ, ý nghĩa, có thể trưng lễ trong thời gian dài mà không bị hỏng, mốc.

Những địa điểm du lịch tâm linh gần chùa Vạn Niên

Chùa Tảo Sách

Chùa Tảo Sách chỉ cách chùa Vạn Niên khoảng 200m, ở địa chỉ tại số 386 đường Lạc Long Quân. Sau khi hành hương vãn cảnh và chiêm bái tại chùa Vạn Niên, du khách có thể tham quan di tích chùa Tảo Sách gần đó để chuyến hành trình tâm linh thêm trọn vẹn. 

Chùa Tảo Sách thuộc phái Tào Động là một trong năm phái Thiền Phật giáo quan trọng trong Ngũ gia thất tông còn tồn tại và được truyền bá đến ngày nay. Phái Tào Động được khởi nguồn từ gần cuối thế kỷ 16, do Thiền sư Thủy Nguyệt – Trưởng môn phái Tào Động truyền thụ đệ tử trụ trì các chùa quanh Hồ Tây. Chùa Tảo Sách ngoài việc thờ Phật còn trở thành một cơ sở sinh hoạt của hội Hoa Nghiêm.

Phủ Tây Hồ

Phủ Tây Hồ nằm ở số 52 phố Đặng Thai Mai, phường Quảng An, quận Tây Hồ, Hà Nội, là nơi thờ Chúa Liễu Hạnh. Trong hệ thống điện thần Việt Nam, Chúa Liễu Hạnh là một trong Tứ bất tử. Bà là một trong những vị thánh của tín ngưỡng tứ phủ mà cụ thể là tín ngưỡng thờ Mẫu - một trong những tín ngưỡng có lịch sử lâu đời và vô cùng độc đáo của Việt Nam. Trước khi bước vào Phủ, du khách sẽ qua cổng tam quan 2 tầng, có vọng lâu ở trên với những đường nét chạm khắc tỉ mỉ, cẩn thận, mang đậm những nét văn hóa Việt Nam độc đáo. 

Chùa Trấn Quốc 

Chùa Trấn Quốc là ngôi chùa cổ ở Việt Nam nằm ở số 46 Thanh Niên, phường Yên Phụ, quận Tây Hồ, có tuổi đời lên đến 1500 năm. Chùa tọa lạc trên một gò đất, trông xa xa giống hệt như một hòn đảo nhỏ, bao quanh chùa là làn nước xanh biếc, chẳng khác gì một bức tranh sơn thủy hữu tình. Với vị trí đắc địa, lịch sử lâu đời và kiến trúc độc đáo, chùa Trấn Quốc đã trở thành điểm đến hấp dẫn trong các chuyến du ngoạn, khám phá Thủ đô. Ngoài chiêm ngưỡng cảnh đẹp, du khách còn có thể đến đây để lễ Phật, hành hương hay cầu bình an, may mắn.

Đền Quán Thánh

Đền Quán Thánh nằm ở ngã tư đường Thanh Niên với đường Quán Thánh, đối diện Hồ Tây. Đền Quán Thánh được xây từ thời vua Lý Thái Tổ (1010 – 1028) để thờ Huyền Thiên Trấn Vũ, một trong bốn vị thần trấn giữ bốn cửa ngõ Kinh thành Thăng Long khi xưa. Đền Quán Thánh mang kiến trúc truyền thống của Trung Quốc gồm có tam quan, sân bái, đế cung, trung đế và hậu cung. 

Cùng với Chùa Trấn Quốc, Đền Quán Thánh, Phủ Tây Hồ, và rất nhiều đền chùa xung quanh khu vực Hồ Tây, Chùa Vạn Niên đã góp phần không nhỏ tạo nên tổng quan kiến trúc hài hòa, và chứa đựng những giá trị văn hóa tâm linh quý báu, thu hút rất đông du khách thập phương đến thăm quan và dâng hương.