Cha mẹ làm gương dạy con – Cách hiệu quả nhất để con học điều hay

Trẻ em “hấp thụ” hành vi nhanh hơn lời nói

Có một điều mà bất kỳ bậc cha mẹ nào cũng nên khắc ghi: trẻ học bằng mắt trước khi học bằng tai. Những lời dạy dỗ có thể bay theo gió, nhưng hành vi của cha mẹ lại được trẻ ghi nhớ như tấm gương soi phản chiếu cách sống, cách ứng xử mỗi ngày. 

Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ đã có khả năng quan sát và bắt chước một cách đáng kinh ngạc. Một đứa trẻ ba tuổi có thể bắt chước điệu bộ của mẹ khi nấu ăn, cách bố nói chuyện qua điện thoại, hoặc thậm chí là những câu la mắng mà cha mẹ hay dùng. Trẻ học theo không chỉ điều tốt mà cả điều chưa hay – và điều đó diễn ra một cách tự nhiên, không cần bất kỳ sự chỉ dẫn nào.

Vì vậy, nếu cha mẹ nói với con rằng "phải biết xin lỗi khi làm sai" nhưng lại thường đổ lỗi và né tránh trách nhiệm, thì trẻ sẽ học theo cách hành xử ấy. Ngược lại, khi cha mẹ biết nhận lỗi, xin lỗi con hay người khác một cách chân thành, trẻ sẽ tự nhiên hình thành kỹ năng quan trọng này trong cuộc sống.

Gieo hành vi, gặt nhân cách

Không cần những bài giảng đạo đức dài dòng, việc cha mẹ sống tử tế mỗi ngày, kiên nhẫn trong lời nói, chia sẻ với người nghèo, trung thực trong công việc, tôn trọng người khác… sẽ dạy con những bài học đạo đức sâu sắc hơn bất kỳ cuốn sách nào.

Nếu cha mẹ luôn lịch sự khi giao tiếp, dù với người bán hàng hay người phục vụ, trẻ sẽ học cách cư xử nhã nhặn. Nếu cha mẹ thường xuyên đọc sách, trẻ sẽ thấy đó là thói quen tốt đáng làm theo. Nếu cha mẹ bình tĩnh giải quyết mâu thuẫn thay vì quát tháo, trẻ sẽ hiểu rằng kiểm soát cảm xúc là kỹ năng thiết yếu.

Những đứa trẻ có cha mẹ làm gương tích cực thường có chỉ số EQ (trí tuệ cảm xúc) cao hơn, giao tiếp tốt hơn và dễ thành công trong các mối quan hệ xã hội. Nói cách khác, trẻ cần được "sống trong môi trường tốt", chứ không chỉ nghe những lời răn dạy về điều tốt.

Thay vì nhắc con mỗi ngày “hãy tắt tivi và học bài”, cha mẹ hãy đặt điện thoại xuống, đọc sách bên con, cùng học một điều mới. Khi thấy bố mẹ cũng nghiêm túc với việc học, con sẽ học theo mà không cần ép buộc.

Làm gương không có nghĩa là phải hoàn hảo

Không ai là người hoàn hảo và trẻ cũng cần học cách chấp nhận điều đó. Khi cha mẹ mắc sai lầm và biết nhận lỗi, đó cũng là một cách làm gương. Sự chân thật, khiêm tốn và tinh thần cầu tiến là những giá trị quý giá mà con cái có thể học được từ chính sự không hoàn hảo của cha mẹ.

Đừng ngại nói với con: “Hôm nay bố/mẹ nóng giận quá mức, bố/mẹ xin lỗi con nhé.” Điều này không làm giảm uy tín của cha mẹ, mà ngược lại, nó giúp trẻ hiểu rằng xin lỗi không phải là yếu đuối, mà là biểu hiện của lòng can đảm và trách nhiệm.

Nuôi dạy con chưa bao giờ là chuyện một chiều. Trong quá trình làm gương, cha mẹ cũng cần không ngừng học hỏi, điều chỉnh bản thân và phát triển nhân cách. Trẻ em như tờ giấy trắng, còn cha mẹ chính là những người vẽ lên đó từng đường nét đầu tiên. Đừng mong con biết sống tử tế, nếu người lớn vẫn hay vội vã, cộc cằn hay thờ ơ với cuộc sống xung quanh.

Không có phương pháp dạy con nào hiệu quả bằng việc cha mẹ sống đúng, sống tử tế mỗi ngày. Trẻ em không chỉ nghe lời khuyên, mà còn quan sát và ghi nhớ từng hành động của người lớn. Bởi vậy, nếu muốn con trở thành người tốt, hãy bắt đầu từ chính bản thân mình hôm nay.