Lợi và hại trong việc dùng 'trợ lý ảo' để nuôi dạy con hàng ngày

Ngày nay, công nghệ đang dần len vào mọi ngốc ngách của đời sống từ công việc, giải trí cho đến việc nuôi dạy con cái. Nhiều bậc cha mẹ xem trợ lý ảo như người bạn đồng hành đáng tin cậy trong hành trình giáo dục con. Dẫu vậy, không ít người đã sớm nhận ra các hệ lụy khi lạm dụng những trợ lý ảo này.

Chị L.T.H (TP.HCM) cho biết: “Tôi bận việc nên cài cho con cái chế độ học tiếng Anh trên AI. Mới đầu thì con thích thú học lắm, nhưng mà học một thời gian con bị ù lì, không còn nói chuyện với tôi nhiều như trước nữa. Tôi cảm thấy lo lắng lắm”.

Chia sẻ về việc ứng dụng AI trong học tập cho con, anh Nguyễn Minh Trung (TP.HCM) cho biết: “Tôi là dân IT, từ khi có những ứng dụng AI áp dụng trong học tập thì con tôi phát triển nhanh hơn và đặc biệt giảm áp lực cho ba mẹ rất nhiều”.

TS Nguyễn Nữ Việt Anh - Trưởng Khoa Xã hội học, Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG TP.HCM chia sẻ: “Không phải câu trả lời nào từ AI cũng đúng bởi vì AI là sự tổng hợp của rất nhiều các thể loại thông tin khác nhau để đưa ra câu trả lời cuối cùng.

Bà lưy ý, câu trả lời đó không phải đều đến từ tất cả các nguồn thông tin chính xác. Điều quan trọng là hướng dẫn trẻ trang bị kiến thức để có thể thẩm định lại được thông tin mà AI đưa ra.

"Cha mẹ phải cố gắng trang bị khả năng kiểm soát con sử dụng AI như thế nào. Đối với giờ nào con học thì cha mẹ đồng hành cùng con trong khoảng thời gian đó”, TS Việt Anh chia sẻ.

Công nghệ là công cụ hỗ trợ tuyệt vời bởi chỉ với vài thao tác chạm, trợ lý ảo có thể giúp trẻ học ngoại ngữ, nghe kể chuyện hay luyện kỹ năng nhận biết. Thế nhưng nếu lạm dụng, đằng sau sự nhanh chóng và tiện lợi ấy là những khoảnh khắc trò chuyện, lắng nghe và gắn kết giữa cha mẹ và con cái dần bị thay thế.

TS tâm lý Nguyễn Thị Thúy đưa ra lời khuyên: “Khi chúng ta phụ thuộc vào công nghệ thì chúng ta đang vô tình đánh mất cái kết nối thực sự với con. Cụ thể nhất là mất mất cái kết nối cảm xúc. Đứa trẻ nó mất đi cơ hội nói chuyện, tương tác, chơi đùa cùng bố mẹ. Và đặc biệt nguy hiểm là trẻ sẽ lệ thuộc vào công nghệ là một hệ quả tất yếu và trẻ sẽ không còn hứng thú với những hoạt động ngoài trời, hoạt động thể thao, hoạt động đọc sách hay là học tập".

Một hậu quả nữa đó là chính cha mẹ cũng bị phụ thuộc vào các trợ lý ảo.

"Khi mà chính họ thiếu tiếp xúc, tìm hiểu, quan sát con mỗi ngày mà chỉ lệ thuộc vào những lời khuyên trên mạng thì đó là điều có thể không phù hợp với bản thân đứa trẻ, không phù hợp hoàn cảnh gia đình, tính cách nên họ sẽ mắc nhiều lỗi trong việc dạy con. Một thời gian dài họ mới nhận ra và vì thế họ sẽ bế tắc trong việc dạy con”, vị chuyên gia cảnh báo.

Tiến sĩ phân tích, khi tiếp xúc với công nghệ một thời gian dài mà không có sự đồng hành từ cha mẹ, đứa trẻ vẫn học, vẫn vui nhưng nụ cười ấy không còn hướng về cha mẹ mà hướng về một giọng nói phát ra từ chiếc loa của các thiết bị điện tử. Có những câu hỏi lẽ ra con cần ánh mắt khích lệ của người thân lại được trả lời bằng giọng nói được lập trình sẵn. Và khi công nghệ trở thành người bạn thân nhất của con, rất có thể cha mẹ đang dần trở thành "người ngoài cuộc".

Vì vậy, việc đầu tiên cần làm đó là cha mẹ cần phải có một giới hạn thời gian nhất định cho con dùng công nghệ. Ví dụ mỗi ngày một đứa trẻ dưới 6 tuổi, chỉ khuyến khích dùng tối đa là khoảng 30 phút. Cha mẹ có thể đồng hành cùng con xem các chương trình hay, tìm kiếm những thông tin hay với trẻ và trao đổi, hỏi đáp với trẻ thì cha mẹ vừa trang bị thêm kiến thức cho con, vừa có cơ hội tìm hiểu con, lại vừa có cơ hội chia sẻ kiến thức của cha mẹ, kinh nghiệm sống của cha mẹ.

Việc thứ hai đó là chính cha mẹ cũng phải dành thời gian tương tác thực sự với con mình. Muốn dạy con phải hiểu con, mà hiểu con thì phải bằng cách quan sát con, chơi với con, nói chuyện với con, cười đùa với con thì mới hiểu tâm tính đứa trẻ, cảm xúc của đứa trẻ, vấn đề tâm lý của trẻ thì lúc đó cha mẹ mới có giải pháp phù hợp với trẻ.

"Trợ lý ảo có thể hỗ trợ nhưng không thể nuôi dưỡng cảm xúc của con người. Trẻ em không chỉ cần tri thức mà cần sự hiện diện và quan tâm thật. Một chiếc máy có thể đọc sách hay hơn cha mẹ nhưng không thể thay thế ánh nhìn yêu thương. Một ứng dụng có thể trả lời hàng ngàn câu hỏi nhưng không thể dạy con cách quan tâm chân thành và cảm nhận những giá trị trong cuộc sống. Công nghệ chỉ thực sự ý nghĩa khi nó giúp gia đình xích lại gần nhau hơn chứ không phải khiến mỗi người sống trong thế giới riêng của mình", TS Nguyễn Thị Thúy bày tỏ.