Dạy con kiểm soát cảm xúc và giải quyết mâu thuẫn lành mạnh: Kỹ năng sống cần thiết cần truyền dạy sớm

Trong quá trình trưởng thành, trẻ không chỉ cần học chữ, học kiến thức mà còn cần học cách làm chủ cảm xúc và ứng xử khi gặp mâu thuẫn. Vậy làm sao để dạy con những kỹ năng tưởng như "người lớn" này ngay từ khi còn nhỏ?

Dưới đây là những gợi ý thiết thực dành cho các bậc cha mẹ Việt.

Bắt đầu bằng việc giúp con “đọc tên” cảm xúc của mình

Nhiều đứa trẻ cáu gắt, khóc lóc hay nổi nóng vì không biết mình đang cảm thấy gì. Vì vậy, bước đầu tiên trong quá trình dạy con kiểm soát cảm xúc là giúp con nhận diện và gọi tên cảm xúc của bản thân như: buồn, giận, lo lắng, thất vọng, ghen tị…

Cha mẹ có thể sử dụng tranh ảnh, sách thiếu nhi hoặc câu chuyện hàng ngày để hỏi con: "Con nghĩ bạn trong truyện đang cảm thấy như thế nào?", "Lúc con bị thua, con cảm thấy ra sao?"...

Việc này giúp trẻ quen dần với việc suy nghĩ và diễn đạt cảm xúc bằng lời, thay vì phản ứng bộc phát.

Làm gương trong cách kiểm soát cảm xúc của chính mình

Trẻ học nhiều nhất qua quan sát cha mẹ. Nếu cha mẹ thường xuyên nóng giận, quát tháo hoặc đổ lỗi cho người khác, con sẽ dễ sao chép cách hành xử đó. Ngược lại, nếu cha mẹ biết hít thở sâu, dùng lời lẽ ôn hòa để nói về sự bực bội, thất vọng thì con cũng học được cách xử lý cảm xúc một cách tích cực.

Ví dụ: Khi cha mẹ bị kẹt xe, thay vì cáu gắt, hãy nói với con: “Mẹ hơi khó chịu vì tắc đường, nhưng mẹ sẽ bình tĩnh và cố gắng đi chậm để an toàn".

Dạy con kỹ năng “tạm dừng” và suy nghĩ trước khi hành động

Trẻ thường phản ứng ngay lập tức khi bị bạn giành đồ chơi hay bị nói lời không hay. Hãy dạy con một nguyên tắc đơn giản: “Dừng lại – thở sâu – nghĩ cách giải quyết".

Cha mẹ có thể luyện tập cùng con bằng cách chơi trò giả lập tình huống và hướng dẫn con xử lý. Ví dụ: “Nếu bạn giành bút của con, con sẽ làm gì? Con có thể nói gì thay vì hét lên?”.

Lặp lại những kịch bản này nhiều lần sẽ giúp trẻ hình thành phản xạ tích cực.

Hướng dẫn con giải quyết mâu thuẫn bằng lời nói, không bạo lực

Khi xảy ra xung đột với bạn bè, anh chị em, trẻ thường dễ dùng nắm đấm hoặc la hét. Cha mẹ nên dạy con cách diễn đạt nhu cầu và cảm xúc bằng câu nói “Con cảm thấy… khi… và con muốn…”. Ví dụ: “Con cảm thấy buồn khi bạn không cho con chơi cùng. Con muốn bạn chia sẻ với con".

Hãy giải thích cho con hiểu rằng biết lắng nghe, xin lỗi, nhường nhịn đúng lúc là cách để giữ tình bạn và được mọi người yêu quý.

Khuyến khích và khen ngợi khi con xử lý cảm xúc đúng cách

Mỗi lần con biết bình tĩnh lại, biết nói lời xin lỗi hoặc chia sẻ cảm xúc thay vì la hét hay giận dỗi, cha mẹ nên ghi nhận ngay: “Mẹ thấy con đã biết kiềm chế cơn giận, mẹ rất tự hào về con".

Những lời khen tích cực sẽ giúp trẻ cảm thấy được công nhận và có động lực tiếp tục rèn luyện kỹ năng cảm xúc.

Việc dạy con kiểm soát cảm xúc và giải quyết mâu thuẫn là quá trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn và đồng hành của cha mẹ mỗi ngày. Đây là kỹ năng sống quan trọng, giúp con tự tin, gieo mầm cho sự trưởng thành cảm xúc vững vàng của con trẻ.