Tương lai xác thực sinh trắc học khi chuyển tiền mua bánh mì tại Việt Nam

2 tuần trở lại đây, người dùng các dịch vụ ngân hàng tại Việt Nam được yêu cầu thực hiện quét khuôn mặt để xác thực sinh trắc học với các giao dịch chuyển tiền trong nước với giá trị trên 10 triệu đồng. Quy định mới liên quan đến quét khuôn mặt, mặc dù được dự đoán sẽ làm tăng chi phí cho các nhà băng, nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng lớn hơn đến các công ty fintech với quy mô nhỏ, nhiều chuyên gia nói với Tech in Asia. Bên cạnh đó, cũng có nhiều quan ngại về việc các dữ liệu sinh trắc học này sẽ được xử lý như thế nào.

Tác động tích cực của xác thực sinh trắc học trong giao dịch ngân hàng

Quy trình xác thực sinh trắc học sẽ so sánh dữ liệu quét khuôn mặt của người dùng từ điện thoại của họ với cơ sở dữ liệu định danh quốc gia. Nếu thông tin quét khuôn mặt trùng hợp, giao dịch sẽ được xác thực và phê duyệt.

Thay đổi này được kỳ vọng sẽ mang lại mức độ an toàn hơn cho người dùng nhưng lại rắc rối hơn đối với các ngân hàng so với phương thức xác thực bằng FaceID, Christian Nguyen, CEO của Wee Digital, chia sẻ. Trong khi mỗi chiếc iPhone sẽ dùng FaceID để xác thực một người dùng trong vai trò là người sở hữu điện thoại, ngân hàng phải kiểm tra kho dữ liệu của hàng triệu chủ tài khoản.

Ông Christian Nguyen cho biết thực tế công ty của ông đã cung cấp dịch vụ xác thực khuôn mặt cho các ngân hàng trong 6 năm trở lại đây. “Chúng ta đang chuyển trách nhiệm của thiết bị, và của Apple, cho ngân hàng, và đây là một ý tưởng lớn”, ông chia sẻ.

Theo ông Nguyen, FaceID và các dịch vụ tương tự chỉ xác nhận chủ chiếc điện thoại đang cố gắng thực hiện giao dịch, trong khi đó quy định mới yêu cầu việc xác thực chính xác chủ tài khoản đang thực hiện giao dịch. Ông cho rằng đây là một khác biệt quan trọng và cách làm trước đây đang tạo cơ hội cho các vụ việc lừa đảo.

Lừa đảo trực tuyến ước tính gây thiệt hại cho người tiêu dùng Việt Nam lên tới 10 nghìn tỷ đồng trong năm 2023. Đây là một trong những lý do chính đằng sau yêu cầu xác thực sinh trắc học mới của Ngân hàng Nhà nước.

Xác thực sinh trắc học có thể mang lại “một chút rắc rối” cho các ngân hàng và yêu cầu người dùng thực hiện nhiều thác tác hơn, nhưng “đó là vì lợi ích lớn nhất của hệ thống tài chính”, ông Niraan De Silva, CEO VNLife, nói.

VNLife hiện đang vận hành VNPay, dịch vụ cung cấp giải pháp xác thực khuôn mặt trong quá trình xác thực khách hàng điện tử (eKYC) cho một số ngân hàng Việt Nam. Ông De Silva nói thêm rằng giải pháp của VNPay cũng đang được dùng để xác thực các giao dịch chuyển tiền giá trị trên 10 triệu đồng.

Nguyen Nguyen, đồng sáng lập và CEO Trusting Social, nói rằng người dùng Việt Nam đang phải đối mặt với các đợt tấn công trên không gian số tinh vi và có tổ chức hơn, đặc biệt là trong bối cảnh các công cụ AI phát triển nhanh chóng.

Thành lập vào năm 2013, Trusting Social là một trong những công ty đầu tiên của Việt Nam cung cấp dịch vụ chấm điểm tín dụng cho nhóm dân số chưa được ngân hàng phục vụ đầy đủ ở các thị trường mới nổi như Việt Nam, Indonesia, Ấn Độ và Philippines. Năm ngoái, Masan Group đầu tư 65 triệu USD vào công ty mẹ của Trusting Social, Trust IQ, để đổi lấy 18% cổ phần.

Ông Nguyen của Trusting Social nhấn mạnh việc cung cấp quá trình xác thực sinh trắc học mượt mà có thể là một thách thức kỹ thuật cho các ngân hàng lớn ở Việt Nam vì khách hàng kỳ vọng độ trễ thấp nhất có thể khi thực hiện giao dịch, ngay cả khi bổ sung thêm một lớp bảo mật.

Cả Wee Digital và Trusting Social đều lạc quan về việc ngân hàng sẽ ngày càng có thêm nhiều nhu cầu liên quan đến dịch vụ xác thực sinh trắc học. Hai công ty tin rằng ngay cả các ngân hàng lớn ở Việt Nam cũng sẽ cảm thấy việc tự mình phát triển các hệ thống xử lý một lượng lớn dữ liệu như vậy là cực kỳ rắc rối.

Tính đến thời điểm ngày 5/7, khoảng 19 triệu người đã đăng ký xác thực sinh trắc học, theo số liệu NHNN công bố. Giả định khoảng 77% dân số trưởng thành của Việt Nam đã có toàn khoản ngân hàng, điều này đồng nghĩa với việc có khoảng 37 triệu người chưa đăng ký hình thức xác thực mới. Tính toàn này dựa trên giả thuyết 1 người trưởng thành chỉ có 1 tài khoản ngân hàng và điều này là thường khó xảy ra, đặc biệt là với nhóm khách hàng thành thị.

Cuong Anh Nguyen, CEO và người đồng sáng lập của startup mua trước, trả sau (BNPL) Fundiin, cũng tin rằng yêu cầu mới sẽ thúc đẩy tình hình kinh doanh đối với công ty của anh.

“Trong quá khứ, chúng tôi nhận thấy nhiều khách hàng của mình có tài khoản ngân hàng nhưng chỉ có một tỷ lệ thấp sử dụng thẻ ngân hàng vì họ không tin tưởng vào việc cung cấp dữ liệu thẻ”, anh chia sẻ. Việt Nam có tỷ lệ thâm nhập sản phẩm thẻ khá thấp khi chưa đến 2 trong số 10 người trưởng thành có thẻ, theo một báo cáo của FiinGroup.

Để sử dụng Fundiin, khách hàng phải đăng ký ứng dụng BNPL, cung cấp hồ sơ định danh cá nhân và lựa chọn phương thức thanh toán - chuyển khoản trực tiếp hoặc thẻ ngân hàng - để kết nối với ứng dụng Fundiin. Anh Cuong Anh Nguyen cho biết chưa tới 30% khách hàng của Fundiin sử dụng thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ hoặc thẻ ngân hàng nội địa.

Anh khẳng định nếu quy định mới làm giảm tỷ lệ lừa đảo vào tăng cường niềm tin vào hệ thống tài chính, khách hàng sẽ có niềm tin lớn hơn và các loại dịch vụ fintech mới, bao gồm BNPL.

Ở mức độ quốc gia, quy định mới có thể giúp mảng fintech của Vietnam hấp dẫn hơn với các công ty nước ngoài, Huy Pham, giảng viên cao cấp mảng tài chính tại Đại học RMIT TP.HCM, nhận định.

“Khi một công ty tiến vào thị trường, họ biết rằng họ đang tiếp cận với một tập khách hàng tốt và được bảo vệ kỹ càng”, ông nói thêm.

Vẫn còn nhiều lo ngại

Để đáp ứng yêu cầu về dữ liệu sinh trắc học, ông Huy Pham quan ngại về việc các ngân hàng và công ty tài chính ngày càng chịu nhiều trách nhiệm trong việc lưu trữ và bảo vệ các “dữ liệu nhạy cảm hơn”.

“Tính chất nhạy cảm của dữ liệu sinh trắc học và rủi ro liên quan nếu rơi vào tay kẻ xấu của dữ liệu này đòi hỏi các biện pháp bảo mật cao cấp hơn so với thông tin cá nhân thông thường”, ông nói.

Ông Lu Duy Nguyen, Phó giám đốc khối bán lẻ phụ trách Trung tâm Ngân hàng số của OCB, cho rằng yêu cầu mới có thể khiến các công ty fintech nhỏ khó cạnh tranh hơn vì chi phí công nghệ và nhân sự tăng cao để đáp ứng các yêu cầu tuân thủ.

Kết quả là các startup fintech sẽ phải sử dụng công nghệ của các nhà cung cấp bên thứ ba. Dù vậy, các công ty này thường ưu tiên các khách hàng lớn do thu được nguồn phí cao hơn và không dành đủ sự chú ý cho các công ty nhỏ, ông Lu nói.

Mặc dù xác thực sinh trắc học trở thành một phòng tuyến bảo mật bổ sung cho giao dịch ngân hàng, đây không phải giải pháp sau cùng cho việc phòng chống lừa đảo, các chuyên gia nhận định, nhất là trong bối cảnh công nghệ AI tạo sinh phát triển mạnh mẽ.

Dù vậy, việc bắt đầu ngay từ giờ vẫn là tốt hơn là đợi tới khi quá muộn. Khi Việt Nam chuyển dịch mạnh mẽ sang một xã hội không tiền mặt, ông Nguyen của We Digital tin rằng “trong vòng 5 năm tới, 100% giao dịch ngân hàng, dù là vài chục nghìn đồng, cũng sẽ được xác thực sinh trắc học bởi ngân hàng”.