'Gian nan' hoạt động quản lý quảng cáo trên các nền tảng xuyên biên giới, làm gì để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng?

Chiều 25/11, Quốc hội tiếp tục thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo. Tại phiên thảo luận, Quốc hội ghi nhận 17 ý kiến đại biểu và 01 đại biểu tranh luận liên quan đến 05 vấn đề đã nêu trong báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục và những vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm. Trong đó, các quy định về quản lý và xử lý các vi phạm trong hoạt động quảng cáo được các đại biểu đặc biệt quan tâm. 

Xử lý hiệu quả vi phạm trong hoạt động quảng cáo

Tham gia thảo luận, đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh cho rằng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo cần quan tâm tới các quy định về quản lý và xử lý các vi phạm trong hoạt động quảng cáo. 

Tại Luật Quảng cáo 2012, phạm vi điều chỉnh chủ yếu hướng tới các hình thức quảng cáo truyền thống, chưa có quy định cụ thể về quảng cáo trực tuyến. Trong khi hiện nay, hơn 70% các trường hợp vi phạm quảng cáo trực tuyến bị xử lý chậm do thiếu quy định đồng bộ. Do vậy, đại biểu đề nghị cần bổ sung điều khoản chuyên biệt về quảng cáo trực tuyến vào trong dự thảo Luật.

Theo đó, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu, xây dựng quy định quản lý đối với các hình thức quảng cáo mới, bao gồm quảng cáo trên mạng xã hội, quảng cáo ứng dụng trí tuệ nhân tạo…; đưa ra hướng dẫn rõ ràng về trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên tham gia quảng cáo, bao gồm nhà quảng cáo và các nền tảng trực tuyến. Ngoài ra, Bộ Văn hóa, Thể thao, Du lịch và Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Công an cần thành lập cơ chế phối hợp liên ngành, hợp tác để xử lý hiệu quả các vi phạm. 

Cũng theo đại biểu, các nền tảng xuyên biên giới như Tiktok, Facebook, Youtube... đang chiếm phần lớn thị phần trong ngành quảng cáo của Việt Nam. Năm 2023, các nền tảng này chiếm 75% doanh thu quảng cáo, trong khi báo chí truyền thống chỉ chiếm dưới 10%. Đáng chú ý, các nền tảng này thường không đăng ký đầy đủ hoạt động tại Việt Nam hoặc chỉ đăng ký một phần dẫn đến việc không thể quản lý thuế một cách hiệu quả. Chỉ trong năm 2023, Việt Nam thất thu hơn 1.000 tỷ đồng từ quảng cáo trực tuyến, gây áp lực lên nguồn thu ngân sách quốc gia.

Để kiểm soát nội dung quảng cáo trực tuyến, đại biểu đề nghị cần bổ sung quy định bắt buộc các nền tảng phải rà soát và kiểm duyệt nội dung quảng cáo trước khi hiển thị; thiết lập chế tài mạnh, yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm trong thời hạn 24 giờ. Đặc biệt, nâng mức phạt hành chính đối với hành vi quảng cáo sai sự thật lên đến 2-3 lần lợi ích thu được; công khai danh sách các doanh nghiệp vi phạm để răn đe…

Khi thực hiện quảng cáo trên các nền tảng trực tuyến, các quảng cáo phải ghi rõ thông tin sản phẩm, dịch vụ, đơn vị chịu trách nhiệm và cơ chế hỗ trợ sau bán hàng. Cùng với đó, cơ quan quản lý cần ban hành chế tài nghiêm khắc đối với việc sử dụng dữ liệu cá nhân khách hàng một cách trái phép; tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về quyền riêng tư và bảo vệ thông tin cá nhân.

Quy định rõ cơ quan chịu trách nhiệm đối với hoạt động quảng cáo

Cùng quan tâm đến công tác quản lý đối với hoạt động quảng cáo, đại biểu Chamaléa Thị Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Thuận cho rằng, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo cần quy định rõ cơ quan chịu trách nhiệm đối với hoạt động quảng cáo...

Đại biểu chỉ rõ thực trạng, các nội dung có thông điệp quảng cáo được đăng tải trên môi trường mạng theo dạng bài viết, video trên trang cá nhân như Facebook, Zalo, Tiktok hiện nay rất đa dạng. Đáng nói, nhiều thông tin chưa được kiểm chứng nhưng được lan truyền trên không gian mạng một cách rộng rãi, công khai. 

Thực hiện vai trò quản lý, cơ quan chức năng cũng có các biện pháp để xử lý, ngăn chặn các hành vi quảng cáo không đúng với quy định. Tuy nhiên, so với yêu cầu của công tác này trong thực tế vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Trong lần sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo này, đại biểu mong muốn các quy định được bổ sung phải đảm bảo được tính hiệu quả trong công tác quản lý Nhà nước đối với quảng cáo.

Ngoài ra, Ban soạn thảo dự án Luật cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát kỹ để quy định phù hợp, khả thi, tránh đùn đẩy trách nhiệm trong quản lý Nhà nước về quảng cáo. Bên cạnh đó, cũng cần nghiên cứu kỹ về quy định trình tự, thủ tục xác minh, xác định, kết luận các thông điệp mang tính quảng cáo và quy định, mức độ xử lý vi phạm cho tương xứng và phù hợp.

Bổ sung hành vi bị cấm quảng cáo trên môi trường mạng

Góp ý về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung - Đoàn ĐBQH tỉnh Long An đề xuất bổ sung hành vi bị cấm quảng cáo trên môi trường mạng. 

Đại biểu cho biết, điều 23 của dự thảo đã sửa đổi, bổ sung quy định về trách nhiệm quản lý nhà nước đối với quảng cáo trên môi trường mạng, trong đó có quy định về quy trình ngăn chặn, gỡ bỏ quảng cáo trên mạng. Theo đó, cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm trong việc thực hiện việc ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin quy phạm pháp luật, tiếp nhận thông báo và gửi giấy xác nhận cho tổ chức, cá nhân khi thực hiện kinh doanh dịch vụ quảng cáo trên mạng. Tuy nhiên, dự thảo chỉ mới xác định trách nhiệm tự gỡ bỏ của người quảng cáo, trách nhiệm cụ thể của Bộ Thông tin và Truyền thông, trong khi đó chưa rõ các cơ quan chức năng có thẩm quyền là những cơ quan khác.

Cũng theo đại biểu, hiện nay, hoạt động kiểm soát về quảng cáo trên truyền hình, báo chí rất chặt chẽ. Trong khi trên mạng xã hội, hoạt động này còn lỏng lẻo do thiếu hành lang pháp lý cũng như sự đa dạng, phức tạp khó quản lý của các hoạt động trên môi trường mạng. Nếu thiếu cơ chế kiểm soát, phát hiện xử lý, chỉ là chạy theo giải quyết hậu quả, thiệt hại khi có khiếu nại, tố cáo và phát hiện sai phạm qua thanh tra, kiểm tra thì khó đạt được hiệu quả bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử. 

Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung thêm các hành vi cấm tương ứng với đặc thù quảng cáo trên môi trường mạng; bổ sung điều hoặc chương riêng về điều kiện, cách thức, trình tự rõ ràng, cụ thể về việc đưa sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ quảng cáo lên mạng hoặc loại sản phẩm hàng hóa dịch vụ không được phép quảng cáo lên không gian mạng hoặc những hành vi chia sẻ lên mạng không phải là quảng cáo mà như là quảng cáo.

Liên quan đến các ý kiến, đề xuất của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng khẳng định dự thảo Luật có nhiều điểm mới, trong đó đặc biệt có nội dung về quảng cáo trên không gian mạng. Tuy nhiên, chưa thể lường hết được hình thức quảng cáo này sẽ phát triển như thế nào trong bối cảnh khoa học công nghệ đang phát triển nhanh như vũ bão hiện nay. 

Trong quá trình xây dựng và hoàn thiện dự thảo Luật, Bộ trưởng cho biết, việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu cùng là một yêu cầu lớn. Bên cạnh đó cũng phải đáp ứng được cả yêu cầu hội nhập… Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ phối hợp chặt chẽ với Cơ quan chủ trì thẩm tra để tiếp tục hoàn thiện và đảm bảo chất lượng của dự thảo Luật.