Quảng cáo thực phẩm chức năng: Đừng để 'niềm tin giả tạo' dẫn dắt sức khỏe cộng đồng

'Niềm tin giả tạo' chi phối lựa chọn của người tiêu dùng

Những năm gần đây, thị trường thực phẩm bảo vệ sức khỏe phát triển nhanh chóng, dẫn đến nhu cầu quảng bá sản phẩm ngày càng lớn. Tuy nhiên, đi cùng sự mở rộng đó là sự bùng nổ của những thông tin sai lệch, nội dung phóng đại công dụng, thậm chí quảng cáo thực phẩm chức năng như thuốc chữa bệnh. 

Lợi dụng tâm lý lo sợ bệnh tật, nhiều tổ chức và cá nhân cố tình tạo ra một hệ sinh thái quảng cáo mang tính dẫn dắt, trong đó người nổi tiếng, bác sĩ tự xưng và các “ca bệnh hồi phục” được dàn dựng trở thành công cụ thao túng cảm xúc. Những nội dung này xuất hiện tràn lan trên nền tảng số, khiến người tiêu dùng khó phân biệt thật - giả.

TS. Chu Quốc Thịnh cho biết, một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là sự ẩn danh của các đối tượng vi phạm trên môi trường mạng.

“Internet là môi trường mở, các đối tượng vi phạm có rất nhiều cách để lẩn trốn. Họ có thể sử dụng tên miền quốc tế, đặt máy chủ ở nước ngoài, thậm chí thay đổi thông tin liên tục khiến cơ quan quản lý khó truy xuất. Năng lực xác định chủ thể vi phạm không thể theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ quảng cáo hiện nay”, ông phân tích.

Không chỉ ẩn danh, nhiều đơn vị còn cố tình tạo ra “niềm tin giả” bằng cách lặp lại các tuyên bố điều trị bệnh dưới dạng chia sẻ trải nghiệm cá nhân. Theo TS. Thịnh, đây là yếu tố khiến công tác quản lý gặp khó khăn trong nhiều năm qua.

Hậu quả không chỉ là việc người dân lãng phí tiền bạc. Nghiêm trọng hơn, nhiều người bỏ qua việc khám chữa bệnh, tự ý dùng sản phẩm quảng cáo “chữa khỏi mọi bệnh”, khiến bệnh diễn biến nặng hơn. 

"Mọi quảng cáo thổi phồng công dụng, quảng cáo sai sự thật đều là hành vi vi phạm pháp luật và cần được ngăn chặn kịp thời. Khi phát hiện các sản phẩm thực phẩm chức năng quảng cáo vi phạm, căn cứ vào nội dung vi phạm, hành vi vi phạm và chủ thể vi phạm, Bộ Y tế sẽ xử lý theo đúng quy định hiện hành", TS. Thịnh nhấn mạnh.

Tăng cường phối hợp để bảo vệ sức khỏe cộng đồng

TS. Chu Quốc Thịnh cho biết, thời gian qua, Cục An toàn thực phẩm đã công khai nhiều sản phẩm vi phạm trên website chính thức để người dân kiểm tra thông tin trước khi mua. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng đã triển khai nhiều biện pháp liên ngành để đối phó với tình trạng vi phạm lan rộng.

Riêng trong năm 2025, Cục An toàn thực phẩm đã chuyển hơn 500 đường link vi phạm sang Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số để xác minh. Đồng thời, gần 200 đường link khác liên quan đến quảng cáo sai lệch trên mạng xã hội cũng được gửi tới Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử.

Không chỉ xử lý hành vi trực tuyến, cơ quan quản lý còn tăng cường làm việc với các sàn thương mại điện tử lớn. Cục đã có nhiều văn bản gửi Shopee, Lazada yêu cầu gỡ bỏ sản phẩm quảng cáo sai phạm. Các sàn cần chịu trách nhiệm với nội dung được đăng tải và phối hợp chặt chẽ để ngăn chặn vi phạm từ sớm, từ xa.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế đã có văn bản đề nghị Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch và Đài Truyền hình Việt Nam nhắc nhở các văn nghệ sĩ, người nổi tiếng không tham gia quảng cáo thực phẩm chức năng theo hướng thổi phồng công dụng, nêu thông tin chưa kiểm chứng, gây ảnh hưởng tới sức khỏe và kinh tế người tiêu dùng.

Ông cho biết sau các đợt nhắc nhở, tình trạng người nổi tiếng tham gia quảng cáo gây hiểu lầm đã giảm đáng kể, cho thấy hiệu quả của biện pháp phối hợp.

Về chính sách, Bộ Y tế đã ban hành Công văn số 2310/BYT-ATTP ngày 17/4/2025 về việc quảng cáo thực phẩm và thực phẩm chức năng, chấn chỉnh tình trạng một số bác sĩ, dược sĩ, nhân viên y tế tham gia quảng cáo gây hiểu lầm cho người sử dụng.

Bộ đang sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP theo hướng tăng cường giám sát quảng cáo trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội; kiểm tra, giám sát đơn vị kinh doanh phát hành quảng cáo, người chuyển tải quảng cáo và người có ảnh hưởng thực hiện quảng cáo thực phẩm; xây dựng bộ quy tắc ứng xử nghề nghiệp trong hoạt động quảng cáo; công khai mối quan hệ giữa người ảnh hưởng và đơn vị tài trợ quảng cáo.

Tỉnh táo trước các quảng cáo thổi phồng

Cục An toàn thực phẩm thường xuyên cảnh báo các sản phẩm vi phạm trên Trang thông tin điện tử của Cục (www.vfa.gov.vn); chủ động thông báo cho các cơ quan báo chí để thông tin rộng rãi đến người dân.

Cục tăng cường tuyên truyền để cộng đồng hiểu đúng, dùng đúng thực phẩm chức năng; không tin vào các nội dung quảng cáo thổi phồng công dụng như thuốc chữa bệnh. Thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe chỉ có tác dụng hỗ trợ chức năng của cơ thể, tạo tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc bệnh. Trong trường hợp có bệnh, người dân cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.

Cục An toàn thực phẩm thường xuyên khuyến cáo người dân lưu ý trước khi mua và sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Sản phẩm phải được cấp Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm mới được lưu thông trên thị trường. Tất cả thông tin về các sản phẩm được cấp giấy công bố và giấy xác nhận nội dung quảng cáo đều được công khai trên https://vfa.gov.vn và https://dichvucong.moh.gov.vn. 

Khi quyết định lựa chọn mua, người dân cần kiểm tra kỹ thông tin trên nhãn hoặc nhãn phụ (đối với hàng nhập khẩu): tên sản phẩm, ngày sản xuất, hạn sử dụng, thành phần, hướng dẫn sử dụng, bảo quản, công dụng, đối tượng sử dụng, cảnh báo (nếu có), cụm từ “Thực phẩm bảo vệ sức khỏe”, cụm từ “Thực phẩm này không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”, số công bố, số xác nhận nội dung quảng cáo (nếu có), tên và địa chỉ thương nhân chịu trách nhiệm và cơ sở sản xuất. 

Cục cũng hướng dẫn người tiêu dùng khi xem quảng cáo trên mạng xã hội cần lưu ý các dấu hiệu vi phạm như: quảng cáo khẳng định khỏi bệnh; dùng hình ảnh bác sĩ, nhân viên y tế; không có dòng chữ “Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”.