Trẻ tự kỷ có nói được không và cách trẻ nói như thế nào?

Giải đáp những thắc mắc liên quan đến trẻ tự kỷ có nói được không?

Trẻ tự kỷ có nói được không?

Tự kỷ hay còn được gọi là rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD) là một trong các hội chứng rối loạn liên quan đến thần kinh thường gặp ở trẻ nhỏ. Các triệu chứng của tự kỷ thường khởi phát từ rất sớm, trước năm 3 tuổi và kéo dài dai dẳng cho đến khi trưởng thành hoặc thậm chí cả đời.

Phần lớn những trẻ nhỏ mắc phải tự kỷ sẽ liên tục đối diện với các trở ngại về giao tiếp, hành vi và khả năng tương tác xã hội yếu kém. Theo chia sẻ của các chuyên gia, đây chính là tình trạng khiếm khuyết phát triển có liên quan đến những sự bất thường của não bộ và kéo dài vĩnh viễn.

Trẻ tự kỷ gặp rất nhiều trở ngại trong việc giao tiếp và sử dụng ngôn ngữ. Trẻ khó có thể kết nối, tương tác với những người xung quanh bằng hầu hết các hình thức khác nhau từ giao tiếp lời nói, hành động, ánh mắt.

Cũng chính vì thế mà nhiều bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng, liên tục đưa ra thắc mắc về việc trẻ tự kỷ có nói được không. Trong thực tế, khả năng nói chuyện của trẻ tự kỷ còn phải tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, chủ yếu là mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Dựa vào nhiều khảo sát thực tế nhận thấy rằng, phần lớn những trẻ tự kỷ thường ít nói, trẻ chậm nói hoặc thậm chí không thể nói được. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp trẻ nhỏ vẫn có thể sử dụng ngôn ngữ, giao tiếp bằng lời nói với những người xung quanh nhưng vốn từ bị hạn chế hơn so với bình thường.

Số liệu thống kê cho biết, có đến hơn 40% các trường hợp trẻ tự kỷ không nói chuyện, không giao tiếp bằng lời nói trong một khoảng thời gian dài nếu không được hỗ trợ, can thiệp tốt. Bên cạnh đó, cũng có khoảng gần 30% số trẻ ASD có thể nói được một vài từ đơn giản, dễ hiểu khi trẻ hơn 1 tuổi nhưng sau đó có khả năng biến mất.

Ngoài ra, cũng có không ít trẻ tự kỷ chậm nói hoặc không nói bất cứ từ ngữ nào cho đến năm 3-4 tuổi nhưng sau khi lớn lên trẻ vẫn có thể nói chuyện và phát triển ngôn ngữ. Đặc biệt có không ít các trường hợp trẻ ASD có khả năng ghi nhớ tốt vốn từ, từ ngữ của trẻ vô cùng phong phú nhưng cách diễn đạt lại bị hạn chế, không rõ ràng, mạch lạc.

Như vậy có thể thấy rằng, phần lớn trẻ tự kỷ đều bị hạn chế về khả năng giao tiếp nhưng khó có thể xác định rằng trẻ tự kỷ có thể nói được hay không bởi mỗi tình trạng là mỗi đặc trưng riêng biệt. Tốt nhất các bậc phụ huynh nên quan tâm và kịp thời cho trẻ thăm khám để được hỗ trợ, tư vấn can thiệp hiệu quả cho trẻ ngay trong giai đoạn sớm.

Cách nói chuyện của trẻ tự kỷ như thế nào?

Trẻ mắc ASD dù có lượng từ vựng phong phú, nhưng lại thể hiện chúng một cách khác thường. Trẻ thường nói chuyện với giọng đều đều, vô cảm và không nhận ra khi nào phải kiểm soát âm lượng giọng nói của mình hoặc thậm chí có những trẻ liên tục nói lắp, nói ngọng, nói lơ lớ, khàn giọng, phát âm không rõ ràng.

Trẻ tự kỷ cũng không hiểu ngôn ngữ hình thể hay biểu cảm trên khuôn mặt. Con cũng có các cử chỉ không phù hợp với lời nói hay hoàn cảnh, như cười khi nói về chuyện buồn.

Cách nói chuyện của trẻ cũng không mang tính tương tác. Con có thể chỉ nói về chủ đề mình thích và nói rất lâu mà không quan tâm đến việc người khác có muốn nghe hay không.

Trẻ tự kỷ cũng thường nói nhại lại lời người khác vì không hiểu được người khác nói gì với mình. Hoặc trẻ cũng có thể nói chuyện với phong cách già hơn độ tuổi của mình rất nhiều vì không học được cách nói chuyện theo đúng tuổi.

Nếu chú ý quan sát, các bậc phụ huynh có thể nhận biết được sự bất thường trong lời nói của trẻ bởi trẻ tự kỷ khó có thể tự kiểm soát được giọng nói, cách nói chuyện của mình. Ví dụ như, bạn có thể thấy con liên tục nói chuyện, phát ra tiếng ồn ở những nơi không phù hợp như rạp chiếu phim, thư viện, các cuộc họp, chen ngang vào lời nói của người khác,….

Hơn thế, trẻ tự kỷ cũng có nhiều khả năng sử dụng từ ngữ không phù hợp với hoàn cảnh, cách sắp xếp câu lộn xộn, hay bỏ từ khi nói,… Khi giao tiếp với những người xung quanh, trẻ cũng khó có thể hiểu được những ngôn ngữ hình thể của người khác, không thể quan tâm và biết rõ về các biểu cảm trên gương mặt của đối phương.

Nhìn chung, trẻ mắc hội chứng tự kỷ gặp rất nhiều khó khăn trong việc học hỏi, lắng nghe để hiểu người khác, cũng như diễn tả những điều mình muốn nói. 

Vì sao trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong giao tiếp?

Một số trẻ tự kỷ có thể nói chuyện, giao tiếp và tương tác với mọi người xung quanh nhưng khả năng hiểu và diễn đạt vẫn gặp nhiều hạn chế. Song song với đó phần lớn những trẻ tự kỷ ít hoặc không nói chuyện, không sử dụng lời nói và cả các hình thức để giao tiếp khác.

Việc trẻ tự kỷ không nói có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau. Cụ thể một số yếu tố tác động như:

• Sự bất thường về hoạt động của não bộ gây nên tình trạng rối loạn thần kinh. Điều này khiến cho khả năng nói và bắt chước từ ngữ, âm thanh của trẻ nhỏ bị cản trở và suy giảm nghiêm trọng.

• Tự kỷ mức độ nặng, các rối loạn não bộ và khiếm khuyết nặng sẽ khiến cho khả năng nói của trẻ bị giảm sút.

• Mức độ tự kỷ tăng dần theo thời gian chính là lý do khiến cho nhiều trẻ nói được vào những năm đầu đời nhưng sau đó dần mất đi ngôn ngữ.

Tuy nhiên, nếu có thể phát hiện và can thiệp ở giai đoạn sớm thì trẻ tự kỷ vẫn có nhiều khả năng phát triển ngôn ngữ, giao tiếp, tương tác bằng lời nói với mọi người xung quanh. Tuy rằng tự kỷ không thể điều trị dứt điểm nhưng các biện pháp can thiệp có thể giúp trẻ cải thiện và nâng cao các khiếm khuyết, hòa nhập tốt hơn trong cộng đồng.

Cách giúp trẻ tự kỷ phát triển ngôn ngữ 

Các bậc phụ huynh không nên lo lắng quá nhiều về việc trẻ tự kỷ có nói được hay không bởi tình trạng này có thể được can thiệp và hỗ trợ cải thiện tốt. Nếu có thể phát hiện ở giai đoạn sớm và áp dụng tốt các biện pháp điều trị, giáo dục phù hợp thì trẻ nhỏ vẫn có khả năng phát triển ngôn ngữ và nói chuyện, giao tiếp với mọi người xung quanh.

Bên cạnh việc thực hiện tốt theo phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa thì các bậc phụ huynh cũng nên chú ý cải thiện ngôn ngữ cho trẻ bằng các biện pháp tại nhà như:

• Kích thích nhu cầu giao tiếp của trẻ bằng cách đặt ra các câu hỏi liên quan đến sở thích, mong muốn của trẻ. Đồng thời, cha mẹ cũng nên hạn chế việc đáp ứng ngay các nguyện vọng của trẻ, thay vào đó hãy dạy cho trẻ nói ra những nhu cầu của mình.

• Thường xuyên trò chuyện, dành thời gian để chia sẻ, quan tâm trẻ nhiều hơn. Giao tiếp trực tiếp được xem là phương pháp hiệu quả và được nhiều chuyên gia khuyến khích áp dụng cho trẻ tự kỷ chậm nói hoặc không nói.

• Kết hợp giữa việc chơi và học để trẻ cảm thấy hứng thú hơn. Trong quá trình chơi đùa cùng trẻ, cha mẹ cũng nên cặn kẽ giải thích và giới thiệu về màu sắc, tên gọi, cách chơi và hướng dẫn trẻ nói nhiều hơn.

• Sử dụng hình ảnh, tranh vẽ, đồ vật thực tế để trẻ có thể dễ dàng tiếp thu, học hỏi ngôn ngữ hiệu quả.

• Tạo cho trẻ nhiều điều kiện tham gia vào các hoạt động vui chơi ngoài trời, cho trẻ tiếp xúc với nhiều bạn bè đồng trang lứa.

• Khi trò chuyện cùng trẻ, hãy cố gắng phát âm chuẩn, nói chậm, rõ ràng với những âm điệu phù hợp để trẻ có thể học hỏi tốt hơn.

• Thường xuyên kể chuyện hoặc cho trẻ nghe nhạc để kích thích nhu cầu nói và gia tăng vốn từ cho trẻ tự kỷ.

• Tránh việc nhại lại lời trẻ nói hoặc cười cợt, chế giễu cách nói chuyện của trẻ. Thay vào đó, các bậc phụ huynh và gia đình nên nhẹ nhàng hướng dẫn và động viên trẻ nói nhiều hơn, giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp.

Trên đây là một số thông tin giúp bạn đọc giải đáp được thắc mắc “Trẻ tự kỷ có nói được không?”. Trẻ tự kỷ tuy gặp nhiều khó khăn về giao tiếp nhưng nếu có thể can thiệp và giáo dục tốt ở giai đoạn sớm thì trẻ vẫn có thể phát triển tốt ngôn ngữ, giao tiếp và tương tác với mọi người xung quanh.