Biểu hiện của trẻ tự kỷ qua từng độ tuổi nhận biết như thế nào?

Biểu hiện nhận biết trẻ có nguy cơ mắc tự kỷ theo từng độ tuổi

Các đặc điểm chính của rối loạn phổ tự kỷ là trẻ khó tương tác và giao tiếp xã hội, các hành vi và sở thích bị hạn chế và lặp đi lặp lại. Trẻ em mắc chứng tự kỷ có thể rất thông minh, trí thông minh bình thường, hoặc gặp khó khăn trong học tập. Ở mỗi độ tuổi phát triển, biểu hiện tự kỷ ở trẻ sẽ khác nhau. Do đó, cha mẹ cần nắm được các dấu hiệu nhận biết trẻ có nguy cơ mắc tự kỷ theo từng độ tuổi để kịp thời phát hiện khi trẻ có biểu hiện bệnh và có biện pháp can thiệp phù hợp, giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp xã hội cần thiết, mang lại cho trẻ chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Thông thường, trẻ xuất hiện dấu hiệu tự kỷ trong vòng 1 năm đầu tiên. Tuy nhiên, một số trẻ cũng có vẻ phát triển bình thường trong năm đầu tiên. Các biểu hiện sẽ rõ nét hơn trong giai đoạn tiếp theo:

Biểu hiện của trẻ tự kỷ từ 0 – 3 tháng tuổi

Một thời gian ngắn sau khi chào đời, trẻ bắt đầu mỉm cười và thủ thỉ với mọi người xung quanh. Khi được 2 tháng tuổi, trẻ đã có thể chú ý đến khuôn mặt.

Nếu đứa trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ, điều này có thể không xảy ra. Nếu một đứa trẻ không cười, hoặc cười thật tươi, và không biểu lộ bất kỳ biểu hiện ấm áp nào, đó có thể là một dấu hiệu của chứng rối loạn phổ tự kỷ.

Các biểu hiện sau đây cũng có thể nhận thấy khi trẻ tròn 3 tháng tuổi:

• Không phản ứng với tiếng ồn lớn

• Không cầm nắm đồ vật

• Không nhìn vật thể bằng mắt

• Không lảm nhảm

• Lảng tránh ánh nhìn từ phía người nói, không nhìn trực diện vào gương mặt người đối diện

Biểu hiện của trẻ tự kỷ từ 4 – 7 tháng tuổi

Khi trẻ được 7 tháng tuổi, các dấu hiệu tự kỷ sau có thể được quan sát:

• Không gần gũi hay thể hiện tình cảm với cha mẹ

• Không cười

• Không với tới mọi thứ

• Không quay đầu lại để xem âm thanh phát ra từ đâu

• Không cố gắng thu hút sự chú ý

• Không tự cười

• Hạn chế giao tiếp bằng mắt

• Không tạo ra âm thanh như tiếng cười, khóc khi thích thú hay giận dữ một chuyện gì đó

Biểu hiện của trẻ tự kỷ từ 7 – 10 tháng tuổi

Trẻ từ 7 đến 10 tháng bị tự kỷ sẽ có những dấu hiệu dưới đây:

• Không chia sẻ âm thanh

• Không cười qua lại

• Không bắt chước nét mặt

Biểu hiện của trẻ tự kỷ từ 10 – 12 tháng tuổi

• Không thu thập thông tin

• Không đứng khi được hỗ trợ

• Không sử dụng cử chỉ

• Không vẫy tay hoặc lắc đầu

• Không nói những từ đơn lẻ

• Không trỏ đến các đối tượng

• Không nói chuyện với em bé

Biểu hiện của trẻ tự kỷ từ 12 – 24 tháng tuổi

• Trẻ không có cử chỉ khi 12 tháng tuổi: chỉ tay, vẫy tay, bắt tay, nhìn mắt, cười đáp

• Không bập bẹ nói khi 12 tháng tuổi, không sử dụng các từ đơn khi 16 tháng, nói câu có hai từ khi 24 tháng

• Trẻ bị mất kỹ năng ngôn ngữ hoặc kỹ năng xã hội

• Dường như trẻ phớt lờ hoặc không chú ý đến những người xung quanh

• Luôn lặp đi lặp lại một cử động cơ thể hoặc một hành động nhất định nào đó

• Đi nhón chân hoặc trẻ không thể bước đi

Biểu hiện của trẻ tự kỷ 3 tuổi

Khi con bạn lớn hơn, các biểu hiện tự kỷ sẽ trở nên kém rõ ràng hơn một chút so với vài tháng đầu tiên. Bạn có thể hiểu rõ hơn bằng cách kiểm tra các cột mốc phát triển để xem liệu con bạn có bị tự kỷ hay không. Một số biểu hiện tự kỷ thường gặp ở mốc 3 tuổi ở trẻ như sau:

• Thích ở một mình

• Có kỹ năng nói và ngôn ngữ chậm

• Không trả lời tên

• Tránh giao tiếp bằng mắt

• Thích làm những hành động lặp đi lặp lại

• Gặp khó khăn trong việc bày tỏ cảm xúc 

• Khó hiểu cảm xúc của người khác

• Không quan tâm đến tương tác và giao tiếp xã hội

• Không trả lời đúng câu hỏi

• Không hiểu chuyện cười

• Buồn bã về những thay đổi nhỏ trong thói quen

• Lặp lại những gì người khác nói

• Không quan tâm đến việc kết bạn

• Có sở thích ám ảnh về các chủ đề nhất định

• Thích các bộ phận nhất định của đồ vật, chẳng hạn như bánh xe quay

• Không biểu hiện trên khuôn mặt

• Không biết sử dụng giao tiếp bằng cử chỉ như tạm biệt, vẫy tay

Biểu hiện của trẻ tự kỷ 4 tuổi

• Không giao tiếp bằng mắt

• Không phản hồi khi được gọi tên

• Tự chơi

• Khó hiểu cảm giác

• Không trả lời đúng câu hỏi

• Không thích tiếp xúc cơ thể

• Không kể chuyện

• Không hiểu một số khái niệm như thời gian

• Không giao lưu, ít bạn bè

• Không thể tạo thành câu

• Giọng nói không có cảm xúc, ít nhấn nhá vào những trọng tâm của lời nói

Biểu hiện của trẻ tự kỷ 5 tuổi

Khi con bạn lớn lên, một số dấu hiệu nhất định có thể bị bỏ sót hoặc nhầm lẫn với các dấu hiệu của sự lớn lên. Bạn có thể hỏi ý kiến ​​bác sĩ của con mình nếu thấy các dấu hiệu sau, có thể là con của bạn bị tự kỷ, chậm phát triển:

• Có những hành vi mất kiểm soát như hung hăng, tự làm đau bản thân mình và người khác

• Không biết bộc lộ cảm xúc với người xung quanh

• Ít vận động, chỉ thích ngồi ì một chỗ

• Không thể tập trung vào công việc gì trong khoảng thời giá quá dài

• Không thể hiểu sự khác biệt giữa thực và giả

• Thu mình, ít giao tiếp với bạn bè

• Sử dụng sai ngữ pháp, thường nói đảo câu

• Không kể cho cha mẹ nghe những hoạt động con làm trong ngày

• Đánh mất các kỹ năng mà trẻ đã từng có

Phân loại bệnh tự kỷ ở trẻ

Theo thể lâm sàng thì có thể phân loại tự kỷ thành 5 thể dưới đây:

• Tự kỷ điển hình (tự kỷ Kanner): Bao gồm các dấu hiệu bất thường trong những lĩnh vực: Tương tác xã hội, chậm hoặc rối loạn ngôn ngữ giao tiếp, hành vi định hình cùng với những mối quan tâm bị thu hẹp, khởi phát trước 3 tuổi.

• Hội chứng Asperger (tự kỷ chức năng cao): Có các dấu hiệu kém tương tác xã hội nhưng vẫn có quan hệ với người thân, có khả năng nói được nhưng cách giao tiếp bất thường, không chậm phát triển nhận thức. Các dấu hiệu bất ‎thường xuất hiện sau 3 tuổi.

• Hội chứng Rett: Hầu như chỉ có trẻ gái bị mắc, sự thoái triển các kỹ năng ngôn ngữ, giao tiếp, tương tác, vận động xảy ra khi trẻ ở lứa tuổi 6 - 18 tháng, có những động tác định hình ở tay, vẹo cột sống, đầu nhỏ, chậm phát triển trí tuệ mức nặng.

• Rối loạn phân rã tuổi ấu thơ: Sự thoái lùi phát triển đáng kể xảy ra trước 10 tuổi về các kỹ năng: Ngôn ngữ, xã hội, kiểm soát đại tiểu tiện, kỹ năng chơi và vận động.

• Rối loạn phát triển lan tỏa không đặc hiệu: Có những dấu hiệu bất thường thuộc một trong 3 lĩnh vực của tự kỷ điển hình nhưng không đủ để chẩn đoán.

Cha mẹ cần làm gì khi nghi ngờ con rối loạn phổ tự kỷ?

• Khi nghi ngờ trẻ bị tự kỷ, việc đầu tiên cha mẹ cần làm là tìm đến các bác sĩ, chuyên gia để được tư vấn. Việc điều trị sớm sẽ giúp trẻ phát triển các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống. Tùy từng mức độ, tình trạng của bệnh mà mỗi bác sĩ sẽ đưa ra những phác đồ điều trị khác nhau, bao gồm cả điều trị bằng thuốc và tâm lý học. Những phương pháp chữa trị tốt nhất để cải thiện tình trạng của trẻ là sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt của cha mẹ, gia đình và người thân. Sự quan tâm, chăm sóc không chỉ thể hiện bằng tình yêu mà còn là sự kiên trì, nhẫn nại, bền bỉ. Gia đình đồng hành cùng trẻ vượt qua những thử thách khó khăn, để trẻ có thể hòa nhập được với các bạn.

• Người thân, gia đình phải luôn theo dõi tình trạng, hành vi của trẻ. Thường xuyên trao đổi với bác sĩ, chuyên gia tâm lý trẻ em, giáo viên của trẻ về những chuyển biến trong hành vi tiếp cận, giao tiếp của trẻ, để có những thay đổi phù hợp với lộ trình điều trị bệnh tự kỷ của trẻ.

• Phương pháp thường áp dụng để chữa tự kỷ ở trẻ là giáo dục can thiệp. Việc điều trị được thực hiện kết hợp xuyên suốt ở nhà và ở trường học một cách chặt chẽ, khoa học theo hướng dẫn của các chuyên gia, giúp trẻ cải thiện kỹ năng xã hội, xây dựng môi trường sống tích cực.

Trên đây là những biểu hiện của trẻ tự kỷ qua từng độ tuổi mà cha mẹ nên biết. Hy vọng với những chia sẻ này của Tiếp thị và Gia đình sẽ giúp ích cho bạn trong việc phát hiện bệnh của con trẻ!