11 dấu hiệu trẻ tự kỷ ba mẹ cần đưa bé đi khám ngay

Tự kỷ là bệnh gì?

Tự kỷ là tập hợp các rối loạn phát triển với nhiều mức độ khác nhau từ nhẹ tới nặng, khởi phát trước khi trẻ được 3 tuổi và diễn biến kéo dài vào những năm sau đó, thậm chí là suốt đời.

Trẻ tự kỷ thường có nhiều rối loạn gồm cả những khiếm khuyết về tương tác xã hội, về sự phát triển hành vi, ngôn ngữ. Trẻ mắc bệnh tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc giao tiếp và nói chuyện với những người xung quanh. Nhiều bé tự kỷ còn kèm theo tăng động và trí tuệ kém.

Bệnh tự kỷ ở trẻ được cho là bệnh lý của não vì hầu hết trẻ bị tự kỷ đều có rối loạn phát triển thần kinh do có những gen bất thường. Đáng lo ngại, tỷ lệ trẻ bị tự kỷ ngày càng gia tăng trong những năm gần đây, với tần suất gặp 1/100 trẻ.

11 dấu hiệu trẻ tự kỷ dễ dàng phát hiện

Việc phát hiện sớm những dấu hiệu trẻ tự kỷ là vô cùng quan trọng vì khi phát hiện sớm và đưa ra những biện pháp can thiệp kịp thời, chúng ta sẽ giúp bé tránh khỏi những hệ quả nghiêm trọng của bệnh, giúp con dễ dàng hòa nhập với cuộc sống và được sống như những đứa trẻ bình thường khác. Trẻ bị tự kỷ sẽ có những dấu hiệu dưới đây:

Ít tiếp xúc với xã hội

Đây là một dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ rõ ràng nhất. Tất cả các trẻ tự kỷ rất ít tiếp xúc với xã hội, với mọi người xung quanh bằng ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ,… Chúng thường biểu hiện sự cô lập và thể hiện các mốc phát triển kém như: không cười ở tháng thứ 3, không phản ứng sợ hãi trước người lạ hoặc khi được để trong môi trường xa lạ ở tháng thứ 8.

Trẻ thường tránh né, không nhìn thẳng vào người đối diện hoặc nhìn họ như thể không có họ ở đó, như thể họ trong suốt. Trẻ dường như không nhận biết hoặc không phân biệt được người nào là quan trọng nhất trong cuộc sống của chúng: xem bố mẹ, anh chị em giống như người dưng.

Dấu hiệu trẻ tự kỷ: Bất thường về ngôn ngữ

Bất thường về ngôn ngữ là dấu hiệu trẻ tự kỷ mà phụ huynh có thể phát hiện dễ dàng. Trẻ có thể chậm nói, nói được nhưng sau đó lại không nói, có trẻ chỉ phát ra tiếng động và âm thanh vô nghĩa. Với những trẻ nói được thì lời nói của các em thường đơn điệu, thiếu nhịp điệu, ngữ điệu và thiếu diễn cảm,…

Ngoài ra, trẻ tự kỷ thường có giọng lơ lớ, nói ríu lời, nói to, không biết đặt câu hỏi, không biết đối đáp hay kể lại những gì đã chứng kiến.

Bất thường hành vi

Trẻ tự kỷ thường có những hành vi kỳ lạ, khác thường như: chạy vòng tròn, đi bằng các ngón chân, đi từng bước, lắc lư,… Những hành vi này thường mang tính tự chủ, có thể liên tục hoặc gián đoạn. Trong trường hợp gián đoạn thì sẽ bị gián đoạn bởi các tư thế bất động hoặc bởi những tư thế kỳ dị.

Ở một số trẻ tự kỷ, các em còn có những hành động tự gây thương tích như: tự cắn, cào cấu bản thân, đánh vào đầu, nhổ tóc,… Những hành động của trẻ rất hạn chế, nghèo tính sáng tạo và không có ý nghĩa khám phá xã hội.

Dấu hiệu trẻ tự kỷ: Bất thường cảm xúc

Trẻ bị tự kỷ thường có những bất thường về cảm xúc, vui buồn lẫn lộn. Cảm xúc của chúng có thể thay đổi một cách bất ngờ, đang vui cười bỗng nhiên gào khóc rất khó nắm bắt.

Hành vi chống đối

Hành vi chống đối là dấu hiệu trẻ tự kỷ rất đặc biệt. Trẻ thường có xu hướng chống đối lại những thay đổi của môi trường xung quanh. Các e dễ có những cơn giận dữ hoặc hoảng sợ một cách mãnh liệt nếu đồ đạc của bé bị thay đổi hay biến mất hoặc mẹ của trẻ thay đổi kiểu tóc, quần áo hoặc đảo ngược một thói quen như ăn sáng, đi tắm,…

Gắn bó bất thường

Một dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ đó là trẻ dễ gắn bó bất thường vào một số đồ vật. Trẻ tự kỷ thường gắn bó với những đồ vật vô tri vô giác. Trẻ dễ dàng quan tâm đến những chi tiết, đến hình thức đặc biệt của một số đồ vật mà không quan tâm đến công dụng thực sự của nó, thường có kèm các động tác liếm và ngửi.

Dấu hiệu trẻ tự kỷ: Thích chơi một mình

Trái ngược với phần lớn trẻ đều thích chơi đùa với bạn bè, thích đến những khu vui chơi đông vui, nhộn nhịp thì trẻ bị tự kỷ lại chỉ thích chơi một mình trong không gian của riêng chúng, với những đồ chơi đặc biệt gắn bó với trẻ mà lúc nào trẻ cũng mang theo bên mình. Đó có thể là con búp bê, con gấu bông, chú mèo,…và nếu bạn lấy đi “người bạn thân thiết” ấy của trẻ và thay thế bằng một đồ chơi khác, trẻ sẽ lập tức phản ứng rất dữ dội như khóc thét, la hét và sau đó là lầm lì.

Có những tài năng đặc biệt

Một số trẻ tự kỷ có khả năng năng biệt hơn hẳn so với những đứa trẻ cùng trang lứa như ghi nhớ số điện thoại, đọc số từ rất sớm, bắt chước động tác nhanh, làm toán cộng nhẩm nhanh, nhớ vị trí đồ vật, bấm trò chơi máy tính rất giỏi,… Những biểu hiện của trẻ tự kỷ này rất dễ nhầm tưởng rằng các em là những đứa trẻ cực thông minh.

Vận động chậm chạp

Vận động chậm chạp là một trong những dấu hiệu trẻ tự kỷ điển hình. Trẻ vận động chậm do giảm trương lực cơ toàn thân hoặc rối loạn trương lực cơ. Trẻ thường khó khăn trong việc bắt chước vận động, từ chối mọi sự tập luyện trực tiếp. Đôi khi trẻ có những hành động bất thường như: nhăn nhó mặt, xoắn vặn bàn tay, xoay đầu, đập đầu,… nhưng đều diễn ra một cách chậm chạp.

Rối loạn ăn uống

Rối loạn ăn uống là một dấu hiệu nhận biết tự kỷ thường gặp ở trẻ. Triệu chứng này thường xuất hiện sớm như: chán ăn, ói mửa, rối loạn động tác mút. Ở tuổi lớn hơn, trẻ có thể giữ một cách ăn uống thoái triển: từ chối ăn những thức ăn không được băm nhỏ; các thức ăn từ sữa hầu như chiếm vị trí độc quyền.

Khiếm khuyết về trí tuệ

Sự thiếu sót, khiếm khuyết về trí tuệ gặp ở số đông trẻ tự kỷ. Khoảng 40% trẻ bị tự kỷ có chỉ số IQ dưới 55 điểm. 30% trẻ tự kỷ bị chậm phát triển trí tuệ mức độ nhẹ. Sự thiếu sót thường không giống nhau và có sự khác biệt giữa thương số thông minh ngôn ngữ và thao tác. Chỉ 30% trẻ tự kỷ có trí tuệ phát triển bình thường.

Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh tự kỷ cao

Ngoài nguyên nhân thì một số yếu tố khách quan có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tự kỷ ở trẻ. Do đó, các bậc phụ huynh cần biết rõ để phòng ngừa cho con trẻ, đồng thời giảm thiểu khả năng mắc bệnh. Thông thường, những đối tượng sau đây rất dễ bị tự kỷ:

• Những trẻ lớn lên trong hoàn cảnh gia đình ít dành sự quan tâm hoặc dạy dỗ. Sự thiếu hụt tình cảm khiến con trẻ đơn độc trong thế giới của mình và dần thu rút bản thân, mất tự tin với mọi người. Đồng thời, khả năng và nhu cầu giao tiếp với người khác cũng giảm dần.

• Trẻ thường xuyên xem tivi hoặc xem tivi liên tục nhiều giờ trong ngày.

• Sự tương tác với các bạn rất ít thường là đặc trưng ở trẻ tự kỷ.

Trên đây là 11 dấu hiệu nhận biết trẻ tự kỷ thường gặp và điển hình nhất. Tuy nhiên, không nên chỉ dựa vào 11 dấu hiệu này mà các bậc cha mẹ vội vàng kết luận trẻ bị tự kỷ. Khi phát hiện trẻ có nhiều triệu chứng nêu trên, hãy nhanh chóng đưa trẻ đánh giá sàng lọc càng sớm càng tốt để được điều trị kịp thời, hạn chế những di chứng tâm thần về sau.