Hàng nướng “xiên bẩn” nở rộ, chuyên gia cảnh báo rủi ro sức khỏe người tiêu dùng nếu tiêu thụ thường xuyên

Món ăn bắt mắt, giá “siêu rẻ” hấp dẫn giới trẻ 

Tìm hiểu được biết, “xiên bẩn” thực chất là tên gọi chung của các món ăn vặt như cá viên, thịt viên, phô mai, xúc xích, nem chua... được chế biến bằng cách chiên trong dầu sôi và được cố định bằng những que xiên nhỏ, nhọn. Mỗi xiên như vậy sẽ có tầm 3 đến 5 viên chả cá, tôm, gà, hải sản..., được chấm và ăn cùng tương ớt. Món ăn khoái khẩu này thu hút rất đông học sinh, sinh viên mọi lứa tuổi đến thưởng thức sau mỗi giờ tan học.

Khảo sát của PV Tiếp thị và Gia đình cho thấy, tại Hà Nội, hình ảnh các xe bán xiên que, “xiên bẩn” trước cổng trường học, bên vỉa hè từ lâu đã trở nên quen thuộc với nhiều người. Trong đó các cửa hàng, quầy hàng, xe kinh doanh “xiên bẩn” tập trung chủ yếu quanh các tuyến phố có nhiều học sinh, sinh viên như Nguyễn Chí Thanh, Chùa Láng (quận Đống Đa), Tạ Quang Bửu (Hai Bà Trưng) - khu vực Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, Phan Văn Trường (Cầu Giấy), Núi Trúc (Ba Đình), Nguyễn Quý Đức, Triều Khúc, chợ Phùng Khoang (Thanh Xuân)…

Theo ghi nhận của PV, tại một điểm bán “xiên bẩn” gần Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam (đường Nguyễn Chí Thanh, quận Đống Đa), vào giờ tan tầm, có hàng trăm sinh viên, học sinh lại đổ ra vỉa hè “giải quyết” cái bụng đói bằng xiên que, “xiên bẩn”. Tại đây, các loại “xiên bẩn” được chiên rán ngập trong dầu ngay tại chỗ và bày bán với giá rất rẻ chỉ từ 2.000 – 10.000 đồng/xiên, riêng thịt nướng, lạp xưởng thì có giá 13.000 - 15.000 đồng tùy loại.

Tương tự, dọc phố Núi Trúc (quận Ba Đình) – được mệnh danh là nơi quy tụ “xiên bẩn cao cấp”, mỗi chiều xuất hiện tới 4 - 5 xe hàng rong và cửa hàng bán các món xiên que. Nơi đây, có nhiều cửa hàng được trang trí khá bắt mắt, bày bán phong phú nhiều loại đồ ăn xiên que dạng buffet “giá học sinh, sinh viên”. Các loại xiên đủ màu sắc, hình dạng được đặt trong từng khay inox nhưng “lộ thiên”, nằm ngay ở vỉa hè con phố đông đúc xe cộ, không có bất cứ màng bọc che chắn nào.

Không chỉ xuất hiện tại các con phố, trường học, “xiên bẩn” giờ đây còn được các Youtuber, TikToker quảng cáo, review trên các nền tảng mạng xã hội, thậm chí những cá nhân này còn đưa ra gợi ý về các cửa hàng, địa điểm bán xiên đồ ăn ngon, bổ, rẻ. Theo đó, chỉ cần gõ từ khóa “xiên bẩn” trên mạng xã hội Facebook, TikTok, sẽ xuất hiện hàng loạt kết quả liên quan đến món ăn này.

Đơn cử, nhiều cửa hàng khai trương rầm rộ với ưu đãi cực hấp dẫn khi mua xiên đồ ăn sẽ được tặng kèm nước uống với những lời quảng cáo bắt tai như: “Buffer xiên bẩn chỉ 16kaa rẻ vô địch không đối thủ ở Hà Nội”, “buffet xiên bẩn nhưng không hề bẩn, ăn thả ga không lo về giá”, “39k ăn không giới hạn xiên là quá rẻ rồi ý”…  Thậm chí, để hút khách, nhất là học sinh, sinh viên, nhiều nơi còn bán các combo “buffet xiên” kèm theo đồ uống, chỉ 50.000 - 59.000 đồng/người là có thể ăn thỏa thích, no nê 50 loại “xiên” khác nhau…

Tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc, nhiễm khuẩn và tích tụ độc tố

Trao đổi với báo chí, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ sinh học và Thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho biết, “xiên bẩn” được làm từ những nguyên liệu không rõ nguồn gốc, thường là thịt ôi thiu. Sau khi chế biến và thêm các chất phụ gia, sản phẩm sẽ có màu sắc và mùi vị “nịnh” miệng. Do chất lượng không đảm bảo nên mới có giá thành rẻ, phù hợp với các bạn trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên.

Ngoài ra, thực phẩm chiên rán ở nhiệt độ cao, dầu mỡ chiên đi chiên lại nhiều lần không chỉ không giữ được chất dinh dưỡng cần thiết. Đáng nói, nếu tái sử dụng dầu ăn nhiều lần, hàm lượng chất béo chuyển hóa của món ăn đó sẽ tăng cao gấp 2 - 6 lần, là nguyên nhân gây loạt bệnh máu nhiễm mỡ, gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, cao huyết áp... Không chỉ vậy, chất Acrolein trong dầu mỡ cháy tăng cao không chỉ gây ngộ độc, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ hô hấp, tiêu hóa mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ung thư, béo phì..., PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh thông tin thêm.

Trước những nguy cơ hiện hữu đối với sức khỏe người tiêu dùng, mới đây, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) vừa đưa ra cảnh báo về nguy cơ mất an toàn thực phẩm trên đường phố, đặc biệt là các hàng quán không đảm bảo quy chuẩn vệ sinh như hàng nướng “xiên bẩn” ven đường.

Cục An toàn thực phẩm cho biết, hiện nay các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố ngày càng phổ biến với các hình thức đa dạng, đặc biệt tại các thành phố lớn trong đó có TP Hà Nội - nơi tập trung nhiều loại hình dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố, các món ăn rất đa dạng như thịt nướng, xiên que, đồ ăn nhanh… thu hút đông đảo người dân và du khách.

Theo Cục An toàn thực phẩm, hàng nướng “xiên bẩn” thường sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, thịt ôi thiu, hỏng hoặc thực phẩm đông lạnh kém chất lượng; tẩm ướp phụ gia, phẩm màu, gia vị rẻ tiền để che mùi ôi thiu hoặc tăng độ đậm đà nhân tạo; dùng dầu chiên đi chiên lại nhiều lần, tạo ra các chất gây hại cho sức khỏe; chế biến và bán ở nơi bụi bẩn, không che chắn, gần mặt đường, thiếu vệ sinh.

Cùng đó, dụng cụ nướng (vỉ nướng, que xiên, khay đựng…) không được vệ sinh sạch sẽ, dễ nhiễm khuẩn; nướng tại những nơi bụi bặm, sát mặt đường, không che chắn, dẫn đến thực phẩm bị nhiễm bụi bẩn và vi khuẩn từ không khí; người bán không bảo đảm quy chuẩn vệ sinh cá nhân như không đeo găng tay, khẩu trang khi chế biến.

Sản phẩm chế biến và bày bán tại nhiều khu vực, từ vỉa hè đến các cổng trường học, chợ đêm, chợ cóc, lề đường… tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm, nhiễm khuẩn và tích tụ độc tố lâu dài cho người tiêu dùng.

Do đó, Cục An toàn thực phẩm cảnh báo, việc tiêu thụ thực phẩm kém vệ sinh, đặc biệt là nướng “xiên bẩn” có thể gây ra nhiều nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe như: Ngộ độc thực phẩm (gây đau bụng, tiêu chảy, nôn ói cấp tính). Cạnh đó là nguy cơ nhiễm khuẩn đường ruột từ các vi khuẩn như E.coli, Salmonella, tụ cầu khuẩn… dẫn đến rối loạn tiêu hóa kéo dài; hoặc gây tích tụ độc tố lâu dài do dầu chiên đi chiên lại nhiều lần dễ tạo ra các chất gây ung thư.

Mặt khác, việc tiêu thụ “xiên bẩn” cũng có thể gây nhiễm ký sinh trùng nếu thịt không được nướng chín kỹ hoặc nguyên liệu từ động vật nhiễm bệnh.

Cục An toàn thực phẩm cũng khuyến cáo người tiêu dùng, khi lựa chọn quán ăn nên ưu tiên những nơi có khu vực nướng sạch, nhân viên dùng bao tay, có nguồn thực phẩm rõ ràng; tránh các hàng quán có xiên nướng màu sắc bất thường, mùi hôi, hoặc dầu chiên đen sậm, nhiều cặn; hạn chế ăn tại các khu vực bụi bặm, nơi có nhiều xe cộ, khói bụi, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Nhằm ngăn chặn nguy cơ ngộ độc thực phẩm, Cục An toàn thực phẩm đề nghị Sở Y tế Hà Nội phối hợp các đơn vị chức năng trên địa bàn kiểm soát chặt chẽ nguồn nguyên liệu, phụ gia thực phẩm, dầu mỡ chiên rán thực phẩm, đặc biệt đối với các mặt hàng thịt nướng, xiên que, đồ ăn nhanh… tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố, thức ăn xung quanh trường học; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về an toàn thực phẩm.

Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức an toàn thực phẩm, các biện pháp bảo đảm an toàn thực phẩm và phòng chống ngộ độc thực phẩm cho chủ cơ sở, người kinh doanh dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố cũng như người tiêu dùng, đặc biệt là học sinh tiểu học, trung học cơ sở.