Tín hiệu tích cực từ ngân hàng: Chi phí vốn giảm, nợ xấu đang được "hãm phanh"
Nguồn huy động vốn lãi suất thấp giúp các ngân hàng giảm chi phí vốn, từ đó cải thiện biên lãi ròng. Nợ xấu vẫn tăng, song tỷ lệ nợ nhóm 2 giảm dần, cho thấy tốc độ hình thành nợ xấu đang chậm lại.
Khối ngân hàng quốc doanh tăng trưởng tín dụng thấp
Công ty Chứng khoán VNDirect vừa công bố báo cáo kết quả kinh doanh ngành ngân hàng quý III/2023.
Theo đó, vào cuối quý III/2023, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đạt 7,0% so với đầu năm - thấp hơn nhiều so với mức 11,0% cùng kỳ năm ngoái, nhưng đã tăng đáng kể từ mức 4,48% vào cuối tháng 8/2023.
Nhóm ngân hàng quốc doanh, Vietcombank, BIDV có mức tăng trưởng tín dụng khiêm tốn lần lượt là 1,0% và 1,4% so với quý trước, thấp hơn đáng kể so với mức tăng trưởng tín dụng trung bình 2,4% của top 25 ngân hàng niêm yết lớn nhất. Theo các chuyên gia, tăng trưởng tín dụng yếu là kết quả của nhu cầu tín dụng yếu do nền kinh tế vẫn chưa thực sự hồi phục và khẩu vị rủi ro cho vay của các ngân hàng này thấp.
Trong khi đó, một số ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) lại chứng kiến mức tăng trưởng tín dụng mạnh với trọng tâm là cho vay khách hàng doanh nghiệp. Có thể kể đến VPBank với mức tăng 6,4% so với quý trước, VIB 4,6%, LPBank 4,0% so với quý trước.
VNDirect cho rằng, trong quý IV, các ngân hàng có tỷ trọng cho vay khách hàng doanh nghiệp lớn và hạn mức tăng trưởng tín dụng lớn (VPBank, MB, HDBank) sẽ duy trì vị thế dẫn đầu về tăng trưởng tín dụng trong ngành.
“Chúng tôi giữ nguyên dự báo tăng trưởng tín dụng 10% so với cùng kỳ cho năm 2023, tăng từ mức 7,0% vào cuối quý III, nhưng vẫn thấp hơn mức mục tiêu 14% mà NHNN đặt ra” - báo cáo nhận định.
Lãi suất huy động thấp giúp giảm chi phí vốn
Theo dữ liệu, tổng NIM (biên lãi ròng) của 25 ngân hàng niêm yết đã giảm 47 điểm cơ bản xuống 3,32% trong quý III với 22/25 ngân hàng có NIM giảm so với cùng kỳ do tốc độ tăng lãi suất cho vay thấp hơn tốc độ tăng của chi phí huy động để hỗ trợ khách hàng của các ngân hàng này.
Trong số các NHTMCP vốn hóa vừa và lớn, chỉ có Sacombank, VIB và VietinBank là có khả năng duy trì NIM ổn định hoặc cao hơn so cùng kỳ. Đặc biệt, VIB và VietinBank đã tận dụng việc cho vay liên ngân hàng với tỷ trọng cao so với cùng kỳ (các ngân hàng đã có tỷ lệ này thấp nhất kể từ 2022) trong cơ cấu nguồn vốn để giảm chi phí vốn.
Với Sacombank, không còn áp lực từ lãi dự thu đã thúc đẩy NIM tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2023.
Trong khi đó, NIM của các ngân hàng có tỷ trọng sở hữu trái phiếu doanh nghiệp cao như VPBank, Techcombank tiếp tục giảm nhiều nhất.
Tuy nhiên, có một tín hiệu tích cực khi chi phí vốn của cả ngành giảm 33 điểm cơ bản so với quý trước và là quý giảm (so với quý trước) đầu tiên kể từ đầu năm 2022.
Điều này chủ yếu nhờ vào nguồn huy động chi phí thấp bắt đầu có hiệu quả và tỷ lệ CASA tăng cao hơn (từ 18,1% cuối quý II/2022 lên 18,9% cuối quý III/2023).
“Trong quý IV, chúng tôi kỳ vọng chi phí vốn sẽ giảm hơn nữa nhờ tiền gửi chi phí thấp sẽ chiếm tỷ trọng cao hơn trong cơ cấu nguồn vốn của các ngân hàng (lãi suất tiền gửi đã giảm đáng kể 40-100 điểm cơ bản ở tất cả các kỳ hạn trong quý III).
Tuy nhiên, NIM có thể sẽ không cải thiện ngay lập tức trong bối cảnh nhu cầu tín dụng còn yếu như hiện tại. Chúng tôi tin rằng một số ngân hàng sở hữu tỷ trọng cho vay cá nhân cao và tỷ lệ huy động bằng đồng USD thấp sẽ có cơ hội cải thiện NIM tốt hơn so với các ngân hàng khác” - các chuyên gia VNDirect dự báo.
Trong năm 2024, VNDirect tin rằng NIM sẽ có khả năng phục hồi nhờ nhu cầu tín dụng quay trở lại cùng với sự tăng trưởng kinh tế.
Sự hình thành nợ xấu đã chậm lại
Tỷ lệ nợ xấu của top 25 ngân hàng niêm yết lớn nhất tiếp tục duy trì xu hướng tăng lên 2,24% tại cuối quý III, mức cao nhất kể từ năm 2017. Tuy nhiên, tỷ lệ bao phủ nợ xấu chỉ giảm nhẹ xuống còn 94% vào cuối quý III, so với 98% vào cuối quý II và bằng với mức cuối năm 2020. Điều này cho thấy bộ đệm dự phòng tốt hơn của ngành trong những năm qua.
Ngoài ra, một tín hiệu tích cực là tổng % nợ nhóm 2 (nợ cần chú ý) đã giảm xuống còn 2,3% so với 2,5% vào cuối quý II, cho thấy sự hình thành nợ xấu đang chậm lại.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hoạt động kinh tế còn đang khó khăn, các chuyên gia dự báo chi phí dự phòng sẽ tiếp tục bào mòn lợi nhuận của các ngân hàng trong những quý tới. Các ngân hàng có bộ đệm dự phòng cao (Vietcombank 270%, VietinBank 172%, BIDV 158%) sẽ chịu ít áp lực hơn về trích lập dự phòng so với các ngân hàng khác.
