Đại gia Nhật đề nghị thâu tóm, thương hiệu quốc dân Thiên Long có đi vào 'vết xe đổ' của nhiều thương hiệu Việt?
Thông tin về đề nghị thâu tóm liên quan đến Thiên Long đang tạo nên sự quan tâm đặc biệt trong dư luận. Đây không chỉ là câu chuyện của một thương vụ kinh tế, mà còn chạm tới nỗi lo về bản sắc thương hiệu Việt trong bối cảnh nhiều tên tuổi từng mờ dần sau khi đổi chủ.
'Thương hiệu phải đổi cách làm marketing Tết 2026 khi người Việt thay đổi hành vi tiêu dùng'
Bán hàng giá rẻ, bao bì 'xấu': Thương hiệu có đang bỏ lỡ khách hàng?
Thương hiệu bút bi quốc dân vào tầm ngắm
Tập đoàn Kokuyo (Nhật Bản) mới đây tiết lộ sẽ chi 27,6 tỉ yen (tương đương gần 4.700 tỉ đồng) để mua lại hơn 65% cổ phần của Tập đoàn Thiên Long (TLG). Thông tin này ngay lập tức tạo nên một làn sóng trong cộng đồng người tiêu dùng Việt.
Theo các chuyên gia, phản ứng mạnh mẽ này cho thấy vai trò của Thiên Long đã vượt khỏi vị thế một doanh nghiệp văn phòng phẩm. Thương hiệu trở thành một phần ký ức tập thể - nơi gửi gắm cảm giác thân thuộc, niềm tự hào và sự bền bỉ của hàng Việt trong tâm trí người tiêu dùng.
Chuyên gia truyền thông Nguyễn Thanh Sơn, Chủ tịch MVV Group, nhận định: “Tin đồn một tập đoàn Nhật muốn mua lại Thiên Long ngay lập tức làm dậy sóng dư luận, khiến một thương hiệu gắn với ký ức của hàng triệu người Việt bỗng trở thành tâm điểm của những câu hỏi đầy cảm xúc, liệu đây là dấu chấm hết cho một thương hiệu Việt, hay là bước ngoặt giúp nó lớn hơn?”
Ông Sơn phân tích rằng phản ứng này đến từ tầng sâu cảm xúc xã hội hơn là logic kinh tế. Khi Thiên Long trở thành biểu tượng của những năm tháng đi học, của mùi bút mới, của những trang vở đầu đời, thương hiệu ấy đã vượt khỏi phạm vi thị trường để bước vào vùng ký ức. Và ký ức, một khi bị chạm vào, sẽ tạo ra phản ứng cảm xúc mạnh hơn rất nhiều so với lý trí về quyền sở hữu.
Theo ông, những thương hiệu gắn với tuổi thơ thường kích hoạt cơ chế “bảo vệ biểu tượng” - một dạng phản xạ xã hội phổ biến tại các quốc gia đang phát triển, nơi thương hiệu nội địa gắn với năng lực tự chủ của cộng đồng. Vì vậy, chỉ một thông tin về khả năng “đổi chủ” cũng đủ tạo ra chuỗi cảm xúc phòng vệ, lo lắng và tiếc nuối.
Tuy nhiên, ông Sơn cho rằng lo lắng này chưa chắc phản ánh đúng thực tế. Bởi, Nhật Bản nổi tiếng với triết lý tôn trọng những giá trị đã gây dựng được niềm tin tại địa phương.
"Nếu một ngày Thiên Long thực sự bắt tay cùng một tập đoàn Nhật, điều đáng lo không phải là thương hiệu biến mất, mà là doanh nghiệp có đủ bản lĩnh để dẫn dắt câu chuyện của chính mình hay không", ông Sơn nhấn mạnh.
Bản sắc thương hiệu có thật sự mất khi đổi chủ?
Nếu phản ứng của cộng đồng chủ yếu đến từ cảm xúc, thì theo các chuyên gia thương hiệu, nguy cơ khiến một thương hiệu bị phai nhạt lại nằm ở chính cách doanh nghiệp vận hành sau sáp nhập.
Chuyên gia truyền thông Nguyễn Đình Thành, đồng sáng lập Elite PR School, cho rằng câu chuyện của Thiên Long cần được nhìn nhận trong dòng chảy của nhiều thương vụ đổi chủ tại Việt Nam suốt hai thập niên qua.
Ông Thành cho rằng, các "thương hiệu quốc dân" không chỉ là tổ chức tạo ra việc làm mà còn là một phần ký ức của dân tộc, một phần niềm tự hào quốc gia. "Trung Quốc tự hào với Huawei, Alibaba, Douyin (TikTok) hay người Hàn Quốc tự hào với KakaoTalk, Naver…và thậm chí còn coi đó là biểu tượng mới về độc lập, vượt qua sự thống trị của các gã khổng lồ", ông Thành dẫn chứng.
Trước Thiên Long, đã có hàng chục thương hiệu Việt tên tuổi bị bán lại. Tuy nhiên cũng có một số thương hiệu "biến mất" sau khi bị mua, như kem đánh răng Dạ Lan.
Ở chiều ngược lại, nhiều doanh nghiệp vẫn nỗ lực giành thị phần như Khóa Huy Hoàng, Tân Hiệp Phát, Vinamilk, các chuỗi cà phê Việt Nam hay nhiều hãng nước mắm truyền thống... trước sức ép từ đối thủ ngoại.
"Thiên Long là một thương hiệu tốt và lâu đời. Nếu thương vụ M&A này giúp Thiên Long phát triển tốt hơn ở cả thị trường Việt Nam và quốc tế thì đó là tín hiệu đáng mừng", ông Thành nhận định.
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý nếu doanh nghiệp đánh mất vị thế chi phối, họ sẽ không còn khả năng chủ động trong việc định hướng chiến lược phát triển, kiểm soát tốc độ tăng trưởng và phân phối các lợi ích kinh doanh.
Ở góc nhìn khác, ông Sơn cho rằng, Nhật Bản có thể mang lại những điều mà Thiên Long mất nhiều năm mới tự xây được, từ chuẩn mực chất lượng đến công nghệ vật liệu mới, từ mô hình Lean đến mạng lưới phân phối quốc tế. Nhưng tất cả những điều đó chỉ có ý nghĩa nếu Thiên Long giữ được phần Việt trong câu chuyện của chính mình.
"Một thương hiệu có thể đổi chủ, nhưng bản sắc của nó chỉ mất khi những người tạo ra, vận hành và sử dụng thương hiệu ấy từ bỏ niềm tin vào giá trị chung mà thương hiệu đại diện. Khi nhìn M&A bằng tư duy hệ thống thay vì phản ứng bản năng, chúng ta sẽ nhận ra rằng thương hiệu Việt không đứng giữa lựa chọn “mất hay còn”, mà đứng trước cơ hội “thu mình lại hay bước ra thế giới”, ông Sơn nhấn mạnh.
