‘Muốn phát triển bền vững, doanh nghiệp Việt không thể tiếp tục xem thị trường trong nước là kênh phụ’

Ngày 29/9, Thủ tướng Chính phủ vừa ký công điện về việc đẩy mạnh thực hiện các giải pháp phát triển thị trường trong nước năm 2025. Bộ Công Thương trước đó cũng đã ban hành Quyết định phê duyệt Chương trình phát triển thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng, đẩy mạnh Cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam.

Tiếp Thị & Gia Đình đã có cuộc phỏng vấn ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) xung quanh vấn đề này.

Sản phẩm Việt dần thay thế, giành được thị phần vượt hàng ngoại

- Thưa ông, các văn bản chỉ đạo mới đây của Thủ tướng và của Bộ Công Thương về phát triển thị trường trong nước liên quan đến chương trình "Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam" có rất nhiều chuyển động đáng chú ý. Có cảm giác cuộc “vận động” đang lui dần để chuyển hướng thành người Việt tự hào dùng hàng Việt hay tiến tới có hệ thống phân phối “tinh hoa hàng Việt”… ông có thể chia sẻ về những điểm mới này?

Cục trưởng Trần Hữu Linh: Trong những năm qua, hệ thống chính trị của chúng ta đã triển khai Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” và thu được nhiều kết quả. Ý nghĩa cuộc vận động khơi dậy tinh thần của người tiêu dùng và các doanh nghiệp sản xuất ưu tiên lựa chọn hàng Việt Nam, thay vì lựa chọn hàng ngoại nhập cho nhu cầu tiêu dùng và sản xuất.

Thực tế hiện nay, trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, mức độ cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nhưng đã có nhiều mặt hàng của doanh nghiệp Việt Nam có chỗ đứng trên thị trường, với chất lượng ngày càng tốt lên, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Nhiều sản phẩm đã dần thay thế hoặc giành được thị phần lớn hơn so với hàng ngoại nhập cùng chủng loại, điều đó khẳng định vị thế và giá trị của sản phẩm Việt Nam.

Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành rất nhiều nghị quyết quan trọng, trong đó có Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân, với quan điểm coi kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, cùng với các thành phần kinh tế khác giữ vai trò nòng cốt để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả, đưa đất nước thoát khỏi nguy cơ tụt hậu, vươn lên phát triển thịnh vượng.

Trên cơ sở chính trị và thực tiễn đó, chúng tôi nhận định rằng để kích cầu tiêu dùng, phát triển thương mại trong nước theo hướng hiện đại, tăng trưởng nhanh và bền vững, là điểm tựa cho sản xuất trong nước, xây dựng thương hiệu hàng hóa Việt Nam thì trước hết cần phải đổi mới từ ý thức, mà cần bắt đầu với sự thay đổi quan niệm từ  “Cuộc vận động”, từ “ưu tiên” trở thành “Người Việt Nam dùng sản phẩm Việt Nam”.

- Lần này những kế hoạch về kích cầu tổng thể quốc gia, xúc tiến thương mại, “chiến dịch truyền thông đặc biệt”… cũng được Chính phủ, Bộ Công thương nhấn mạnh. Với tư cách là cơ quan được giao nhiệm vụ trọng tâm trong chương trình này, xin ông cho biết đến nay đã có những công việc nào được triển khai và kết quả ban đầu thế nào?

Ngày 08/8/2025, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 2269/QĐ-BCT phê duyệt Chương trình phát triển thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng, đẩy mạnh Cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam giai đoạn 2025-2027; Bộ Công Thương cũng đang chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng trình Chính phủ xem xét ban hành Nghị quyết chuyên đề về thúc đẩy phát triển thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng.

Sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cho thấy Chính phủ rất quan tâm đến các giải pháp, chính sách tổng thể trong các lĩnh vực: công thương, nông nghiệp, văn hóa, du lịch, truyền thông, tài chính, tín dụng…  mang tính bền vững, hướng tới phát triển thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng, đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ sản phẩm Việt Nam, nhằm đạt các mục tiêu tăng trưởng không chỉ cho năm 2025 mà còn tạo nền tảng cho các năm tiếp theo.

Cách đây 2 tuần, tại Tây Ninh, Bộ Công Thương cùng UBND tỉnh Tây Ninh phối hợp với Bộ Thương mại Campuchia tổ chức “Hội nghị kết nối doanh nghiệp sản xuất, phân phối và logistics Việt Nam - Campuchia”. Tại đây, các doanh nghiệp 2 nước đã tổ chức trưng bày những sản phẩm đặc trưng, tiêu biểu của từng quốc gia nhằm giới thiệu, quảng bá và mở rộng cơ hội kết nối, tiêu thụ sản phẩm. Đây cũng là dịp để doanh nghiệp tìm kiếm cơ hội hợp tác lâu dài trong sản xuất, phân phối và logistics, góp phần thúc đẩy kim ngạch thương mại song phương, đồng thời quảng bá hình ảnh, thương hiệu quốc gia trên thị trường khu vực. 

Trong tháng 10 này, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (TTTN) sẽ tổ chức “Tuần lễ Nông sản” diễn ra trong 02 ngày, theo đó là chuỗi sự kiện như: Triển lãm, giới thiệu các sản phẩm nông sản tiêu biểu; Hội thảo về nâng cao chất lượng và phát triển thị trường nông sản… Bằng cách đổi mới phương thức triển khai nhiệm vụ, Cục TTTN mong rằng bằng cách tiếp cận mới sẽ tăng sức cạnh tranh của hàng Việt, phát triển hệ thống phân phối hiện đại, ngoài ra Cục TTTN mong rằng qua các sự kiện sẽ thúc đẩy tinh thần dân tộc và trách nhiệm xã hội, gắn tiêu dùng hàng Việt với lòng yêu nước, tự hào dân tộc.

Chiến dịch truyền thông đặc biệt

- Ông có thể nói rõ hơn về “chiến dịch truyền thông đặc biệt” được nhắc tới trong chương trình hành động này?

Chiến dịch truyền thông với slogan “Người Việt Nam dùng sản phẩm Việt Nam” nhằm:

Thứ nhất, khẳng định chất lượng sản phẩm Việt không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước, nhiều sản phẩm Việt đã đạt tiêu chuẩn quốc tế và xuất khẩu thành công. Chiến dịch góp phần củng cố niềm tin rằng hàng Việt hoàn toàn có thể sánh ngang hàng ngoại nhập.

Thứ hai, thúc đẩy tiêu dùng bền vững, hiện đại: Việc dùng “sản phẩm Việt Nam” được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm cả hàng hóa và dịch vụ du lịch, y tế, ngân hàng, giáo dục, vận tải, giải trí…. đây là điểm mới để thích ứng với xu thế tiêu dùng đa dạng, chú trọng chất lượng, giá trị gia tăng và trải nghiệm người dùng.

Thứ ba, khơi dậy tinh thần tự tôn dân tộc: Mỗi sản phẩm Việt được lựa chọn không chỉ mang giá trị vật chất, mà còn là niềm tự hào, là sự đóng góp trực tiếp vào sự phát triển kinh tế đất nước đồng thời tạo động lực thúc đẩy doanh nghiệp Việt không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ.

Dự kiến trong quý IV/2025, chúng tôi sẽ triển khai các hoạt động: Tăng cường truyền thông để lan tỏa thông điệp mới; Hội chợ, tuần lễ hàng Việt Nam tại các đô thị lớn và trung tâm thương mại, kết hợp trải nghiệm trực tiếp sản phẩm - dịch vụ. Bên cạnh đó là ký kết chương trình phối hợp với các hiệp hội ngành hàng, địa phương để đồng loạt tổ chức các hoạt động quảng bá sản phẩm Việt Nam trong dịp Tết Nguyên đán 2026.

- Trên thực tế, từ phía DN, có nhiều DN lớn, doanh thu tỷ đô nhưng họ coi thị trường nội địa như “sân phụ”, chưa có chiến lược riêng nên mỗi khi sản phẩm xuất khẩu tiêu chuẩn dù rất cao bị gặp khó, thì quay về bán trong nước cũng không dễ, dù họ khẳng định là nhà máy, đầu tư, chất lượng… không hề thua kém nước ngoài?

Đây là câu hỏi rất thú vị! Và thật trùng hợp, trong một Hội nghị thúc đẩy tiêu thụ thủy sản phục vụ nhu cầu trong nước vào hồi đầu tháng 8, chúng tôi cũng đã đặt ra câu hỏi tương tự đối với các doanh nghiệp tham gia hội nghị.

Trong bối cảnh thị trường thế giới có nhiều biến động khó lường như hiện nay, việc xác định thị trường nội địa với gần 100 triệu dân là thị trường mục tiêu trở thành một chiến lược phát triển bền vững đối với các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu. Thị trường nội địa chính là bệ đỡ vững chắc, giúp doanh nghiệp ổn định sản xuất, đa dạng hóa kênh tiêu thụ và xây dựng thương hiệu Việt với người tiêu dùng Việt. Các doanh nghiệp không thể tiếp tục xem tiêu dùng trong nước là kênh phụ, hay nơi tiêu thụ sản phẩm xuất khẩu dư thừa, mà cần chủ động xây dựng chiến lược riêng cho thị trường này, với đầy đủ các khâu từ sản xuất, phân phối đến hậu kiểm.

Về mặt chính sách, Chính phủ, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành sẽ nghiên cứu, ban hành các giải pháp phát triển hạ tầng phân phối, truyền thông nâng cao nhận thức người tiêu dùng và tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa hàng nội địa và hàng nhập khẩu.

- Nhưng câu chuyện này cũng cho thấy 1 thực tế là, việc nghiên cứu nhu cầu cụ thể, tâm lí người dùng, đặc tính vùng miền và nhất là có những kênh phân phối phù hợp, chuỗi cung ứng hợp lý… đang là một trở ngại để hàng Việt chinh phục người Việt một cách bền vững, ông có nghĩ vậy?

Tôi đồng ý! Tuy nhiên, ngoài việc phát triển các kênh phân phối, chuỗi cung ứng, tôi cho rằng còn một số nội dung cần phải quan tâm hơn nữa, đó là:

Thứ nhất, thay đổi tập quán tiêu dùng hoặc quan điểm hàng ngoại hơn hàng Việt là một nhiệm vụ khó và cần nhiều thời gian để thực hiện thông qua truyền thông. Nhưng truyền thông không chỉ từ cơ quan nhà nước mà cần có sự quan tâm thúc đẩy về truyền thông về sản phẩm Việt của các doanh nghiệp Việt.

Thứ hai, về mặt thực chất, doanh nghiệp Việt, đặc biệt là những doanh nghiệp dẫn dắt thị trường cần coi thị trường 100 triệu dân nước ta là mục tiêu, động lực để phát triển, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước về chất lượng hàng hóa dịch vụ.

Tôi cho rằng với những chính sách, giải pháp của Nhà nước và hành động của cộng đồng doanh nghiệp vì người tiêu dùng Việt, thì hàng Việt chinh phục người Việt một cách bền vững.

Cần hơn nữa những cú bắt tay giữa các “đại gia” Việt

- Tuy nhiên, cũng đã có những cái tên lớn đang chuyển biến, với những chiến lược nội địa mạnh mẽ. Như Masan họ có chiến lược, mục tiêu rất rõ với những con số tỷ đô doanh thu trong nước, chiến dịch phát triển chuỗi cửa hàng tiện lợi “lấy nông thôn bao vây thành thị”… điều này cho thấy rõ ràng tiềm năng của thị trường trong nước là rất lớn?

Đúng vậy, thực tế đã có những chuyển biến lớn tại một số doanh nghiệp lấy thị trường trong nước làm trọng tâm chiến lược để phát triển. Với thị trường 100 triệu dân, nước ta đang đứng thứ 15 trên thế giới và thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á. Tôi cho rằng tiềm năng của thị trường trong nước rõ ràng là rất lớn, còn rất nhiều dư địa để phát triển.

- Mới đây các Tập đoàn lớn cả tư nhân lẫn DNNN có những cú bắt tay rất đáng chú ý về việc dùng sản phẩm của nhau, như việc Vingroup với Vinachem… ông đánh giá thế nào về những hợp tác này trong vấn đề DN việt dùng sản phẩm Việt ?

Tôi đánh giá cao những hợp tác đó. Như trên tôi đã phân tích “Người Việt Nam dùng sản phẩm Việt Nam” không chỉ đặt ra mục tiêu sử dụng sản phẩm Việt của người tiêu dùng mà còn đặt ra việc sử dụng sản phẩm Việt làm nguyên liệu đầu vào doanh nghiệp sản xuất. Việc sử dụng nguyên liệu tại chỗ, trong nước đảm bảo chất lượng, thay vì nhập khẩu từ nước ngoài để làm sản phẩm đầu vào của quá trình sản xuất có thể cho hạ giá thành sản phẩm và kích thích chuỗi cung ứng sản xuất trong nước phát triển. Bộ Công Thương luôn mong muốn có nhiều sự hợp tác như vậy giữa các doanh nghiệp Việt.

- Có ý kiến nói rằng, VN là quốc gia xuất khẩu lớn, hàng Việt đã chinh phục hầu khắp các thị trường khó tính nhất, nhưng có cảm giác việc “chinh phục người VN” chưa được quan tâm đúng mức để phát triển bền vững thị trường nội địa, chỉ khi bối cảnh quốc tế khó khăn, xuất khẩu gặp khó thì thị trường trong nước mới lại được đặc biệt coi trọng, ông nghĩ sao về ý kiến này?

Đúng là có những hiện tượng như nhận định trên, trong vài năm gần đây kim ngạch xuất nhập khẩu của chúng ta luôn thặng dư về xuất khẩu. Tuy nhiên, bối cảnh kinh tế thế giới, những biến động về chính trị luôn khó lường, xu hướng phát triển thị trường trong nước luôn mở ra tính bền vững cho doanh nghiệp.

Do đó, tôi cho rằng cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu cần chú trọng hơn tính cân bằng giữa các thị trường trong nước và quốc tế theo từng thời điểm, nhằm quản trị rủi ro trước những biến động bên ngoài, tạo nền tảng vững chắc cho đầu tư, phát triển, nâng cao thị trường sản phẩm Việt và thay đổi tập quán, thị hiếu của người tiêu dùng Việt, doanh nghiệp Việt.

- Cảm ơn ông vì những chia sẻ!