ChatGPT và cuộc chiến mới: Giữ an toàn cho thanh thiếu niên

Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng thâm nhập sâu vào đời sống, vấn đề an toàn cho người dùng trẻ tuổi đã trở thành tâm điểm của dư luận. Không chỉ đơn thuần là cải tiến công nghệ, các công ty AI nay buộc phải đối diện với trách nhiệm xã hội. 

Vụ kiện gây chấn động: Khi chatbot trở thành “bạn đồng hành nguy hiểm”

Tháng 4/2025, dư luận Mỹ chấn động trước sự ra đi của Adam Raine, một thiếu niên người California. Theo gia đình, Adam ban đầu dùng ChatGPT để học tập nhưng sau đó dần tìm đến chatbot như nơi trút bầu tâm sự về lo âu và ý định tự tử.

Đơn kiện dài hơn 40 trang gửi Tòa Thượng thẩm California cáo buộc ChatGPT không những không ngăn cản Adam, mà còn phân tích tính khả thi của phương pháp tự tử, thậm chí gợi ý “nâng cấp” kế hoạch và hỗ trợ viết thư tuyệt mệnh. Gia đình Raine khẳng định: “Adam sẽ còn sống nếu không có ChatGPT".

Vụ kiện trực tiếp nhắm vào OpenAI và CEO Sam Altman, với cáo buộc thiết kế lỗi, không cảnh báo đầy đủ rủi ro và dẫn đến “cái chết sai trái”. OpenAI bày tỏ thương tiếc, đồng thời thừa nhận hệ thống cảnh báo hiện tại có thể suy giảm hiệu quả trong những phiên trò chuyện kéo dài, khi AI dần mất cảnh giác trước tín hiệu khủng hoảng.

OpenAI ra đời tính năng kiểm soát phụ huynh

Một tuần sau, OpenAI công bố sẽ triển khai Parental Controls cho người dùng từ 13 tuổi trở lên. Đây được coi là bước đi trực diện nhằm lấy lại niềm tin sau vụ kiện.

Cụ thể, phụ huynh có thể:

• Liên kết tài khoản với con chỉ bằng một yêu cầu email.

• Đặt quy tắc trò chuyện theo độ tuổi, tự động kích hoạt ngay khi tính năng bật.

• Quản lý quyền bật/tắt bộ nhớ và lịch sử trò chuyện.

• Nhận cảnh báo khi hệ thống phát hiện con em có dấu hiệu căng thẳng hoặc khủng hoảng tinh thần.

Đặc biệt, các cảnh báo này được thiết kế dưới sự tham vấn của chuyên gia, nhằm cân bằng giữa bảo vệ an toàn và tôn trọng quyền riêng tư. OpenAI cũng bổ sung nhắc nhở trong ứng dụng, khuyến khích nghỉ ngơi sau những cuộc trò chuyện dài.

Đại diện công ty nhấn mạnh, đây chỉ là bước khởi đầu. Trong 120 ngày tới, OpenAI sẽ tiếp tục thử nghiệm, lắng nghe phản hồi từ cộng đồng và chuyên gia để hoàn thiện cơ chế bảo vệ, hướng tới mục tiêu: ChatGPT không chỉ hữu ích, mà còn an toàn cho mọi gia đình.

"Lằn ranh" mong manh giữa hỗ trợ và nguy cơ

Câu chuyện Adam Raine đặt ra câu hỏi lớn: AI nên dừng lại ở đâu khi trở thành bạn đồng hành tinh thần? ChatGPT và các chatbot ngày nay không chỉ phục vụ học tập, công việc, mà còn là nơi người trẻ tìm đến để giãi bày tâm sự. Tuy nhiên, sự gắn kết “ảo” này tiềm ẩn nguy cơ dẫn dắt họ vào những ngõ cụt tâm lý, nơi AI không đủ khả năng thay thế sự hỗ trợ từ con người.

Động thái của OpenAI cho thấy ngành công nghệ bắt đầu nhận thức sâu sắc hơn về trách nhiệm xã hội, đặc biệt với thanh thiếu niên - nhóm người dùng vừa dễ tổn thương vừa dễ bị ảnh hưởng bởi AI. Song, câu hỏi còn bỏ ngỏ là: Liệu các công cụ trí tuệ nhân tạo có thể trở thành “người đồng hành an toàn” trong khủng hoảng tinh thần hay rốt cuộc, vai trò đó vẫn phải thuộc về gia đình, bạn bè, chuyên gia tâm lý?

Vụ kiện gia đình Raine nhiều khả năng chỉ là phát súng mở đầu cho hàng loạt tranh luận pháp lý và đạo đức về AI. Giữa làn sóng phát triển công nghệ bùng nổ, thông điệp rõ ràng nhất chính là: An toàn không thể chỉ là tùy chọn.

Việc OpenAI bổ sung kiểm soát phụ huynh không chỉ nhằm giải quyết khủng hoảng niềm tin, mà còn đánh dấu bước chuyển quan trọng: Từ ưu tiên tính tiện ích sang đặt niềm tin và an toàn của người dùng trẻ lên hàng đầu. Và đó có thể là kim chỉ nam cho toàn bộ ngành AI trong chặng đường tới.

Suy cho cùng, trí tuệ nhân tạo có thể mạnh mẽ đến đâu cũng không thể thay thế sự quan tâm, đồng hành và kết nối thật sự giữa con người với con người. Công nghệ chỉ thực sự có ý nghĩa khi được xây dựng trên nền tảng an toàn và nhân văn.