Loại vi khuẩn 'ẩn mình' sau mưa lũ có thể khiến bạn nhập viện

Lỵ trực khuẩn là bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa do vi khuẩn Shigella gây ra. Bệnh thường bùng phát vào mùa hè và dễ lan rộng thành dịch khi thời tiết chuyển sang mùa mưa lũ. Thức ăn, nước uống, chất thải sinh hoạt không được xử lý hợp vệ sinh là những nguyên nhân chính làm tăng nguy cơ lây lan.

Bệnh lỵ trực khuẩn dễ bùng phát vào mùa nóng và sau mưa lũ

Bệnh lỵ trực khuẩn là một dạng nhiễm khuẩn đường tiêu hóa cấp tính do vi khuẩn Shigella gây ra. Bệnh thường xuất hiện vào mùa nóng và có xu hướng bùng phát mạnh sau mưa lũ – khi môi trường bị ô nhiễm và điều kiện vệ sinh suy giảm. Người mắc bệnh thường có triệu chứng tiêu chảy nhiều lần trong ngày, phân lẫn chất nhầy hoặc máu, dễ dẫn đến mất nước và chất điện giải. Nếu không được xử lý đúng cách, người bệnh có thể rơi vào tình trạng hôn mê hoặc thậm chí tử vong.

Con đường lây nhiễm bệnh lỵ trực khuẩn chủ yếu là qua đường tiêu hóa, từ người sang người theo cơ chế phân – miệng. Trong nhiều trường hợp, người mắc bệnh vẫn tiếp tục đào thải vi khuẩn qua phân hàng ngày, thậm chí kéo dài đến 6 tuần nếu không được điều trị dứt điểm – trở thành nguồn lây tiềm ẩn trong cộng đồng. Ngoài ra, vi khuẩn cũng có thể truyền gián tiếp qua thực phẩm, nguồn nước bị nhiễm khuẩn hoặc thông qua trung gian như ruồi, gián, nhặng, thạch sùng... khi chúng tiếp xúc với chất thải rồi bám vào đồ ăn.

Tất cả mọi người đều có thể nhiễm bệnh, nhưng nhóm trẻ nhỏ và người cao tuổi thường dễ diễn tiến nặng hơn. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh lỵ trực khuẩn có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng và làm gia tăng nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng.

Cách hiệu quả phòng ngừa lỵ trực khuẩn

Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh lỵ trực khuẩn, đặc biệt sau mưa lũ – thời điểm môi trường dễ ô nhiễm, mỗi người cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp vệ sinh cá nhân và an toàn thực phẩm sau:

• Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh, hoặc khi chăm sóc trẻ nhỏ và tiếp xúc với vật nuôi.
• Đảm bảo vệ sinh khu vực bếp núc: Rửa sạch dụng cụ, bát đĩa, thay khăn lau thường xuyên và giữ cho các bề mặt chế biến thực phẩm luôn khô ráo, sạch sẽ.
• Che chắn vết thương hở trên tay nếu phải chế biến thực phẩm – nên dùng băng cá nhân hoặc đeo găng tay sạch để ngăn vi khuẩn xâm nhập.
• Chỉ sử dụng thực phẩm an toàn: Chọn sữa, phô mai, nước trái cây đã tiệt trùng; rửa kỹ rau củ quả trước khi ăn hoặc nấu.
• Thực hiện rã đông đúng cách: Thịt đông lạnh nên được rã đông trong tủ lạnh hoặc lò vi sóng, tránh để ở nhiệt độ phòng.
• Nấu chín thực phẩm kỹ lưỡng: Đặc biệt với thịt, gia cầm và thức ăn thừa. Đảm bảo nhiệt độ bên trong đủ cao – ví dụ, thịt lợn ít nhất 71°C, gà nguyên con cần đạt 82°C ở phần đùi.
• Tránh lây nhiễm chéo: Bảo quản thịt sống, hải sản tách biệt với các thực phẩm đã nấu chín hoặc ăn ngay.
• Bảo quản thực phẩm đúng cách: Làm lạnh kịp thời các món không dùng ngay để hạn chế vi khuẩn sinh sôi.
• Thận trọng khi đi lại hoặc đến nơi có nguy cơ ô nhiễm: Ưu tiên dùng nước đun sôi, nước đóng chai. Tránh dùng đá viên, rau sống, trái cây chưa gọt vỏ hoặc thức ăn không rõ nguồn gốc.
• Xử lý tã bẩn và chăm sóc trẻ nhỏ đúng cách: Luôn rửa tay sau khi thay tã và vệ sinh sạch sẽ khu vực tiếp xúc để tránh mầm bệnh lây lan.

Thực hiện nghiêm túc các biện pháp trên không chỉ giúp phòng tránh bệnh lỵ trực khuẩn hiệu quả mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình và cộng đồng.

Chăm sóc người mắc bệnh lỵ trực khuẩn đúng cách

Trong trường hợp bệnh nhân mắc bệnh lỵ trực khuẩn có triệu chứng tiêu chảy nặng, cơ thể rất dễ rơi vào tình trạng mất nước và điện giải – đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em và người lớn tuổi. Việc mất nước kèm theo mất khoáng chất có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến các chức năng sinh lý của cơ thể. Do đó, người bệnh cần được bổ sung kịp thời bằng dung dịch bù nước – điện giải như Oresol, giúp cân bằng lượng nước và chất khoáng đã mất.

Chế độ ăn cho người bệnh cần được điều chỉnh hợp lý: nên ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu như cháo loãng, súp hoặc cơm nát. Tránh dùng thực phẩm có tính acid (như cà chua, cam quýt), các món cay, nhiều dầu mỡ, rau sống hoặc đồ ăn khó tiêu vì có thể làm triệu chứng tiêu chảy trầm trọng hơn.

Ngoài ra, người bệnh cần được nghỉ ngơi đầy đủ. Nên nằm hoặc ngồi với phần đầu kê cao để tạo cảm giác thoải mái và giảm áp lực lên dạ dày. Sau bữa ăn, nên hạn chế nằm thẳng trong vòng 1–2 giờ để phòng ngừa trào ngược dạ dày thực quản.

Chăm sóc đúng cách không chỉ giúp người bệnh nhanh hồi phục mà còn góp phần hạn chế nguy cơ lây lan bệnh lỵ trực khuẩn trong cộng đồng.

Người mắc bệnh lỵ trực khuẩn cần tuân thủ nghiêm ngặt việc dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, bao gồm cả việc sử dụng dung dịch bù nước như Oresol. Tuyệt đối không tự ý ngừng thuốc kháng sinh khi chưa hết liệu trình, vì có thể khiến tình trạng nhiễm trùng tái phát và kéo dài thời gian điều trị.

Những người sống cùng hoặc có tiếp xúc gần với bệnh nhân nên được theo dõi trong vòng 7 ngày để phát hiện sớm dấu hiệu lây nhiễm. Đồng thời, cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, lao động hoặc chăm sóc người bệnh.

Vệ sinh môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn bệnh lỵ trực khuẩn lây lan. Cần chủ động tiêu diệt ruồi, nhặng – những côn trùng có thể mang vi khuẩn từ chất thải sang thực phẩm. Không sử dụng phân tươi để bón ruộng và đảm bảo việc xử lý phân, nước thải, rác sinh hoạt đúng cách, hợp vệ sinh.