Tết Thanh Minh là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ 

Tết Thanh Minh là một trong những ngày lễ quan trọng trong văn hóa Việt Nam, gắn liền với đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và phong tục thờ cúng tổ tiên. Ngày này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là dịp để các gia đình sum họp, tưởng nhớ những người đã khuất. 

Nguồn gốc của Tết Thanh Minh

Tết Thanh Minh xuất phát từ Trung Quốc

Tết Thanh Minh có nguồn gốc từ Trung Quốc, được ghi nhận từ thời Xuân Thu (770-476 TCN). Theo truyền thuyết, vua Tấn Văn Công trong thời gian lưu vong đã được một thuộc hạ trung thành là Giới Tử Thôi cứu giúp. Sau khi giành lại ngôi báu, vua quên công lao của Giới Tử Thôi, khiến ông cùng mẹ vào rừng ở ẩn. Khi vua nhớ ra và tìm kiếm, ông đã đốt rừng để ép Giới Tử Thôi ra ngoài, nhưng ông không chịu và qua đời. Để tưởng nhớ, vua lập ra ngày lễ Thanh Minh.

Du nhập vào Việt Nam

Tại Việt Nam, Tết Thanh Minh được tiếp nhận và biến đổi phù hợp với phong tục tập quán của người Việt. Đây không chỉ là ngày lễ tảo mộ mà còn là dịp để con cháu thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên, ông bà.

Tết Thanh Minh 2025

Tết Thanh minh 2025 là ngày 7 tháng 3 Âm lịch và rơi vào thứ Sáu, ngày 4 tháng 4 năm 2025 Dương lịch

Ý nghĩa của Tết Thanh Minh

Tôn vinh đạo lý“uống nước nhớ nguồn”

Tết Thanh Minh là dịp để con cháu thể hiện lòng hiếu kính, biết ơn đối với tổ tiên. Đây là ngày mà mọi người cùng nhau hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những người đi trước. Phong tục này đã đi sâu vào tiềm thức của người Việt Nam, trở thành nét đẹp văn hóa không thể thiếu.

Gắn kết gia đình

Ngày Tết Thanh Minh còn là dịp để các thành viên trong gia đình tụ họp, cùng nhau tảo mộ, dọn dẹp phần mộ tổ tiên, là cơ hội để gia đình gắn kết, chia sẻ những câu chuyện về tổ tiên, dòng họ, từ đó củng cố tình cảm gia đình.

Ý nghĩa tâm linh

Theo quan niệm dân gian, việc tảo mộ và cúng bái trong ngày Tết Thanh Minh không chỉ giúp tổ tiên được an nghỉ mà còn mang lại sự bình an, may mắn cho con cháu.

Phong tục trong ngày Tết Thanh Minh

Tảo mộ

Tảo mộ là phong tục quan trọng nhất trong ngày Tết Thanh Minh. Vào ngày này, các gia đình thường mang theo các vật dụng như cuốc, xẻng để dọn dẹp, sửa sang phần mộ tổ tiên. Cỏ dại được nhổ bỏ, đất đá được đắp lại ngay ngắn, sạch sẽ. 

Cúng bái tổ tiên

Sau khi tảo mộ, các gia đình thường bày biện mâm cúng ngay tại mộ hoặc tại nhà. Mâm cúng thường bao gồm hoa quả, bánh trái, nhang, đèn và các món ăn truyền thống. Lễ cúng để con cháu gửi gắm lòng thành kính, cầu mong tổ tiên phù hộ.

Làm bánh trôi, bánh chay

Ở nhiều vùng, làm bánh trôi, bánh chay cũng là một phong tục phổ biến trong ngày Tết Thanh Minh. Những chiếc bánh tròn trịa, trắng tinh tượng trưng cho lòng biết ơn và sự thanh khiết.

Đi chơi xuân (Đạp Thanh)

Ngoài việc tảo mộ, ngày Tết Thanh Minh còn là dịp để mọi người đi chơi xuân, ngắm cảnh thiên nhiên tươi đẹp. Phong tục này được nhắc đến trong Truyện Kiều của Nguyễn Du:

“Thanh Minh trong tiết tháng ba,

Lễ là tảo mộ, hội là Đạp Thanh.”

Những điều nên làm và không nên làm trong ngày lễ

Nên làm

Dọn dẹp phần mộ: Việc làm quan trọng nhất, thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên.

Chuẩn bị lễ vật chu đáo: Mâm cúng cần được chuẩn bị cẩn thận, đầy đủ để thể hiện lòng thành.

Cầu nguyện: Dành thời gian cầu nguyện, xin tổ tiên phù hộ cho gia đình luôn bình an, hạnh phúc.

Không nên làm

Nói lời tục tĩu: Trong ngày này, mọi người nên giữ thái độ trang nghiêm, tránh nói những điều không hay.

Đạp lên mộ: Đây là hành động bất kính, cần tránh tuyệt đối.

Quên dọn dẹp: Nếu không dọn dẹp phần mộ, có thể bị coi là thiếu trách nhiệm với tổ tiên.

Như vậy, Tết Thanh Minh không chỉ là một ngày lễ truyền thống mà còn là dịp để mỗi người Việt Nam thể hiện lòng biết ơn, hiếu kính với tổ tiên, là ngày để gia đình sum họp, gắn kết và cùng nhau hướng về cội nguồn.