Nhận diện quảng cáo sai sự thật chỉ với 30 giây

Nhận diện quảng cáo sai sự thật chỉ với 30 giây

Quảng cáo càng “vi diệu”, càng nên nghi ngờ

Trong thực tế, không ít người tiêu dùng đã phải chấp nhận mua phải hàng kém chất lượng vì tin vào những lời quảng cáo “thần thánh hóa” như: “hết nám chỉ sau 7 ngày”, “trẻ ra 10 tuổi sau 1 liệu trình”, “hỗ trợ điều trị ung thư mà không cần thuốc”. Những lời lẽ này thường đánh mạnh vào tâm lý nôn nóng, khao khát thay đổi nhanh chóng của người tiêu dùng.

Theo bác sĩ Hà Hải Nam, Bệnh viện K Trung ương chia sẻ trên Báo VnEpress: Hậu quả của việc tin vào quảng cáo sai lệch không chỉ là sự thất vọng mà còn tiềm ẩn nguy cơ cho sức khỏe. Người tiêu dùng có thể tự ý sử dụng thực phẩm chức năng mà không tham khảo ý kiến bác sĩ, dẫn đến tác dụng phụ hoặc vấn đề nghiêm trọng. Nhiều sản phẩm quảng cáo quá mức có thể là hàng giả, hàng nhái, không rõ nguồn gốc, gây thêm rủi cho sức khỏe.

Kiểm tra nguồn gốc và thông tin pháp lý

Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Thông tư số 02/2024/TT – BKHCN quy định về quản lý truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa. Thông tư có hiệu lực từ ngày 01/6/2024. Thông tư gồm 5 chương, 14 điều, trong đó yêu cầu các tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh, dịch vụ thực hiện truy xuất nguồn gốc hàng hóa khi xây dựng dữ liệu phải đảm bảo tối thiểu 10 thông tin sau: Tên sản phẩm, hàng hóa; hình ảnh sản phẩm, hàng hóa; tên đơn vị sản xuất, kinh doanh; địa chỉ đơn vị sản xuất, kinh doanh; thời gian sản xuất, kinh doanh (thời gian các sự kiện truy xuất nguồn gốc diễn ra); thương hiệu, nhãn hiệu, mã ký hiệu, số se-ri sản phẩm (nếu có); các tiêu chuẩn quốc gia, tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực, tiêu chuẩn cơ sở được áp dụng.

Các thông tin này được in mã trên bao bì sản phẩm, được kết nối với Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia. Người tiêu dùng có thể tra cứu hạn sử dụng, nguồn gốc của sản phẩm.

Hãy học cách “giải mã” thông điệp quảng cáo

Nhiều quảng cáo dùng chiêu trò “nửa sự thật” để khiến người tiêu dùng hiểu sai. Ví dụ một số cụm từ cần lưu ý để tránh bị dụ dỗ mua phải hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng như hiệu quả ngay lập tức, 100% tự nhiên/100% an toàn, được triệu người tin dùng, sản phẩm độc quyền/nhập khẩu, có người nổi tiếng quảng bá.

Không phải các mặt hàng nào được quảng cáo rộng rãi, được nhiều người nổi tiếng quảng bá sẽ là chất lượng. Điển hình như vụ việc xảy ra gần đây về sản phẩm kẹo rau củ Kera, do công ty Cổ phần Tập đoàn Chị Em Rọt sản xuất, đã được quảng bá rầm rộ trên các nền tảng mạng xã hội với những tuyên bố như “một viên kẹo tương đương một đĩa rau luộc”. Tuy nhiên, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) xác định đây là thông tin không có cơ sở khoa học, gây hiểu lầm cho người tiêu dùng, thực chất bên trong sản phẩm có chứa hơn 33% là chất Sorbitol – nguyên liệu sử dụng làm thuốc xổ. Luật sư Nguyễn Văn Hậu (Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP. HCM) trao đổi với báo Thanh Niên cho rằng người nổi tiếng, TikToker có thể phải chịu trách nhiệm theo quy định pháp luật khi từng góp phần quảng bá, đưa sản phẩm không đảm bảo chất lượng đến tay người tiêu dùng. Nếu cơ quan chức năng điều tra, xác định đẩy đủ các yếu tố gây thiệt hại cho người tiêu dùng, thì những người nổi tiếng từng quảng cáo, bênh vực kẹo rau củ Kera có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý theo quy định pháp luật. Theo luật sư Hậu, luật Quảng cáo năm 2012 (sửa đổi bổ sung 2018) đã có những quy định khá đầy đủ, chi tiết về các hành vi bị cấm trong quảng cáo, trong đó có cấm quảng cáo sai sự thật.

Chính vì vây, người tiêu dùng phải thật tỉnh táo trước những quảng cáo sản phẩm có lời hứa quá mức hoặc không có căn cứ khoa học vững chắc để có được sản phẩm chất lượng.

Nhận diện các thủ thuật tạo niềm tin giả tạo

Quảng cáo sai sự thật ngày nay thường đi kèm các yếu tố tạo dựng niềm tin “ảo” như:

·        Hình ảnh người nổi tiếng hoặc giả mạo chuyên gia

·        Bình luận “ảo” trên livestream

·        Giảm giá sốc, số lượng giới hạn, đếm ngược thời gian.

Đơn cử như vụ việc của Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục bị khởi tố vì quảng cáo sai sự thật sản phẩm kẹo rau củ Kera, thổi phồng công dụng như thuốc chữa bệnh, dù thực chất chỉ là thực phẩm chức năng. Thủ thuật là sử dụng hình ảnh người nổi tiếng để tăng độ tin cậy, kết hợp lời lẽ khẳng định tuyệt đối về hiệu quả sản phẩm.

Tỉnh táo quan sát để nhận diện quảng cáo sai sự thật sẽ giúp bạn nhận ra đâu là chiêu trò, đâu là giá trị thật.

Mua sắm khôn ngoan bắt đầu từ sự tỉnh táo

Tiêu dùng thông minh không đòi hỏi bạn phải biết hết mọi thứ, mà đơn giản là biết dừng lại, đặt câu hỏi, và không vội vàng tin vào những điều “quá tốt để là sự thật”. Hãy áp dụng những cách nhận diện quảng cáo sai sự thật trên sẽ giúp người tiêu dùng hiện đại – tự tin, tỉnh táo và có trách nhiệm với chính sức khỏe, tài chính và lựa chọn của mình.