Kinh doanh có trách nhiệm về quyền con người: Ngành quảng cáo cần có biện pháp bảo vệ trẻ em trong môi trường số

Sáng 23/12/2025, Viện Quyền con người (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) đã tổ chức hội thảo “Kinh doanh có trách nhiệm về quyền con người: Xu hướng phát triển và thực tiễn tại Việt Nam”, thu hút nhiều nhà khoa học, chuyên gia và đại diện doanh nghiệp.

Hội thảo nhằm làm rõ bối cảnh quốc tế, xu hướng phát triển và yêu cầu đối với doanh nghiệp Việt Nam trong việc tôn trọng, bảo vệ quyền con người, đặc biệt trong chuỗi cung ứng và các ngành có tác động xã hội lớn. Trong đó, bảo vệ quyền trẻ em trong quảng cáo và marketing số được đặt ở vị trí trọng tâm.

Doanh nghiệp Việt trước yêu cầu kinh doanh có trách nhiệm về quyền con người

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS. Tường Duy Kiên - Viện trưởng Viện Quyền con người cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động thực hiện trách nhiệm bảo vệ quyền con người nếu muốn tham gia thị trường quốc tế.

Thực tế, các doanh nghiệp lớn trên thế giới ngày càng quan tâm đến việc thực hiện nghĩa vụ kinh doanh có trách nhiệm về quyền con người, công khai các chính sách, báo cáo và cơ chế giám sát để phòng ngừa vi phạm.

Trong khi nhiều doanh nghiệp Việt Nam còn đang trong quá trình nhận thức và áp dụng, những tập đoàn quốc tế như Meta, Facebook hay các công ty đa quốc gia khác đã sớm tích hợp các tiêu chuẩn về quyền con người vào hoạt động kinh doanh, đặc biệt trong quản lý chuỗi cung ứng và bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, như trẻ em.

PGS.TS. Tường Duy Kiên cảnh báo, các doanh nghiệp nếu vi phạm về trách nhiệm về quyền con người sẽ đối mặt với rủi ro pháp lý, khủng hoảng thương hiệu và bị loại khỏi các quỹ đầu tư lớn nếu không minh bạch. Do đó, các thương hiệu phải "đi cùng nhau", đồng hành cùng người lao động, động đồng và thiên nhiên, hướng tới phát triển bền vững. 

Đồng quan điểm, PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Hải - Phó Viện trưởng Viện Quyền con người giải thích, các mô hình trách nhiệm xã hội doanh nghiệp truyền thống, bao gồm nghĩa vụ kinh tế, pháp lý, đạo đức và từ thiện, đã không còn đủ. 

Quy mô và tính chất phức tạp của hoạt động kinh doanh hiện nay khiến việc phụ thuộc vào đạo đức và tự nguyện của doanh nghiệp khó ngăn ngừa rủi ro vi phạm. Theo đó, kinh doanh có trách nhiệm về quyền con người trở thành giải pháp để chủ động phòng ngừa và khắc phục các tác động tiêu cực.

Theo PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Hải, trách nhiệm tôn trọng quyền con người không chỉ đơn thuần là “không vi phạm”, mà còn bao gồm việc chủ động đánh giá, ngăn ngừa các tác động tiêu cực và khắc phục nếu có vi phạm xảy ra.

“Doanh nghiệp cần xây dựng cơ chế quản trị, giám sát và minh bạch thông tin, đảm bảo hoạt động kinh doanh không gây hại và góp phần tích cực cho cộng đồng,” PGS.TS. Hải nhấn mạnh.

Lấy ví dụ về trường hợp của Mailisa, PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Hải cho rằng, dù doanh nghiệp này thực hiện nhiều hoạt động từ thiện và đóng góp cho cộng đồng, nhưng việc bán hàng giả và vi phạm nghiêm trọng các nguyên tắc kinh doanh có trách nhiệm về quyền con người. Điều này cho thấy, các hoạt động thiện nguyện không thể bù đắp cho những rủi ro và tác động tiêu cực từ hành vi kinh doanh thiếu trách nhiệm.

Do đó, tích hợp quyền con người vào kinh doanh không chỉ là yêu cầu đạo đức mà còn là điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam hội nhập quốc tế, giảm rủi ro và phát triển bền vững, đặc biệt trong bối cảnh Luật Trí tuệ nhân tạo và Luật Chuyển đổi số liên quan đến quyền con người đang có hiệu lực.

Bảo vệ quyền trẻ em trong quảng cáo số

Trình bày tham luận liên đến vấn đề bảo vệ quyền trẻ em trong ngành quảng cáo và marketing số, TS. Chu Thị Thúy Hằng - Viện Quyền con người cho rằng, mọi khoảnh khắc trực tuyến đều trở thành cơ hội kinh doanh vàng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với trẻ em - nhóm trẻ em dễ bị tổn thương nhất. 

Cũng theo TS. Chu Thị Thúy Hằng, các nền tảng số thường liên kết với các công ty quảng cáo, cho phép cá nhân hóa nội dung và nhắm mục tiêu cụ thể tới từng đối tượng. Mức độ tiếp xúc quảng cáo ở trẻ em ngày càng cao, dẫn tới nhiều tác động tiêu cực.

WHO cảnh báo, kể từ khi mạng xã hội phổ biến, mức độ trầm cảm ở trẻ em tăng tới 70%. Tại Việt Nam, 95% trẻ em sử dụng Internet hàng ngày nhưng chỉ 23% hiểu về quyền riêng tư kỹ thuật số.

Các nghiên cứu thực tế cũng cho thấy, 85% trẻ em bị ảnh hưởng bởi quảng cáo thức ăn nhanh, đồ uống có đường, trong khi 60% phụ huynh chưa biết cách kiểm soát nội dung quảng cáo trẻ tiếp xúc.

Nguyên nhân một phần đến từ các thủ đoạn thao túng tâm lý trong quảng cáo: màu sắc rực rỡ, âm thanh hấp dẫn, nhân vật hoạt hình, kỹ thuật “nudging” khuyến khích trẻ mua sắm mà không có sự giám sát, các trò chơi miễn phí chứa quảng cáo…

Không chỉ thực phẩm, quảng cáo còn tác động đến thói quen sử dụng mỹ phẩm và các sản phẩm chăm sóc cá nhân. Ở Mỹ, nhiều trẻ em sử dụng mỹ phẩm sớm hơn do ảnh hưởng của quảng cáo, trong đó các influencer nhí trên mạng xã hội được các thương hiệu thuê để quảng bá sản phẩm độc hại cho da trẻ em thông qua các video “Get ready with me” hay hướng dẫn skincare.

Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp vô tình vi phạm quyền trẻ em mà không nhận thức được, điển hình như thương hiệu sữa Kun trong chiến dịch thiện nguyện kết hợp quảng cáo.

Để giải quyết vấn đề này, TS. Chu Thị Thúy Hằng đề xuất các doanh nghiệp cần thiết lập cơ chế xác minh tuổi hiệu quả khi hiển thị quảng cáo; Tạo các sản phẩm và dịch vụ an toàn với lứa tuổi của trẻ em;

Minh bạch trong việc sử dụng và bảo vệ quyền của trẻ em; Xây dựng khung pháp lý chặt chẽ để bảo vệ trẻ em trong môi trường số, kiểm soát quảng cáo và dữ liệu cá nhân....

Hội thảo cũng tập trung vào tiêu chuẩn ESG và kinh nghiệm quốc tế trong thẩm định kinh doanh có trách nhiệm, do TS. Vũ Thị Phương Liên (Học viện Tài chính), bà Đỗ Thị Thu Hương (ILO) và bà Dương Thị Việt Anh (Fair Wear Foundation) trình bày.

Các chuyên gia cho rằng, việc tích hợp ESG và kinh doanh có trách nhiệm không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là chiến lược dài hạn giúp nâng cao uy tín thương hiệu và năng lực cạnh tranh.