Liên tục ngộ độc thực phẩm quy mô lớn, Bộ Y tế chỉ đạo khẩn

Hàng loạt vụ ngộ độc thực phẩm tập thể

Thời gian gần đây, liên tiếp xảy nhiều vụ ngộ độc thực phẩm quy mô lớn tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước. Thông tin trên báo chí cho hay, điển hình, sáng 5/4, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa tiếp nhận 20 học sinh gồm 17 em trường Tiểu học Vĩnh Trường và 3 em Trường THCS Trần Hưng Đạo. Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí Nha Trang tiếp nhận 8 học sinh, ngoài ra, một em điều trị ở Phòng khám Đa khoa Phúc Sinh.

Đến trưa cùng ngày, UBND TP Nha Trang ghi nhận 28 học sinh thuộc hai trường nhập viện. Các bệnh nhân đều có biểu hiện nôn, ói, khó thở... sau khi ăn sáng. Các món ăn như cơm gà, sushi, thức ăn nhanh được người nhà mua tại các hàng quán trên địa bàn và trước cổng trường. Bác sĩ nghi các bệnh nhân bị ngộ độc thực phẩm.

Cũng tại Khánh Hòa, trong tháng 3, ngành y tế tỉnh này ghi nhận 10 học sinh Nha Trang rối loạn tiêu hóa nghi do ăn cơm gà trước cổng trường; 369 người bị ngộ độc do ăn tại quán cơm gà Trâm Anh vì nhiễm khuẩn Salmonella, Bacillus cereus, Staphylococcus aureus...

Tương tự, tại Đồng Nai, ngày 30/4, một vụ ngộ độc thực phẩm nghi ngờ là do ăn bánh mì xảy ra tại cơ sở kinh doanh bánh mì trên địa bàn phường Xuân Bình (TP Long Khánh). Đến sáng 1/5, nhiều người trước đó ăn bánh mì của cơ sở có triệu chứng tiêu chảy, nôn ói nên nhập viện tại Bệnh viện Đa khoa khu vực Long Khánh.

Báo cáo của Sở Y tế Đồng Nai cho hay, tính đến 16h30 ngày 7/5/2024, ngày thứ 7 sau khi ghi nhận trường hợp đầu tiên ngộ độc thực phẩm liên quan đến cơ sở bánh mì trên địa bàn TP Long Khánh, trong ngày không ghi nhận trường hợp mới nhập viện. Tổng số người nhập viện khám và điều trị tại bệnh viện là 547 trường hợp.

Theo cơ quan chức năng, cơ sở kinh doanh bánh mì trên có quy mô phục vụ trên 1.000 ổ bánh/ngày (2 buổi). Tại thời điểm cơ quan chức năng kiểm tra, tiệm bánh mì không có giấy phép kinh doanh, không có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, không có giấy xác nhận tập huấn kiến thức về an toàn thực phẩm, giấy khám sức khỏe, nguyên liệu, thực phẩm tự chế biến và mua nhỏ lẻ, không có hợp đồng mua nguyên liệu đầu vào…

Gần đây nhất, khoảng 22h ngày 8/5, 19 sinh viên ở ký túc xá Đại học Quốc gia TPHCM lần lượt nhập viện do đau bụng, nôn ói, tiêu chảy, nghi ngộ độc thực phẩm. Sau khi xảy ra vụ việc, Trung tâm quản lý ký túc xá của Đại học Quốc gia TPHCM đã yêu cầu căng tin tại ký túc xá dừng hoạt động, giữ nguyên hiện trạng phục vụ điều tra. Lực lượng chức năng lấy mẫu phẩm tại đây để xét nghiệm tìm nguyên nhân…

Để vi phạm về an toàn thực phẩm, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm

Liên quan đến công tác phòng, chống ngộ độc thực phẩm, mới đây, Bộ Y tế đã có văn bản gửi Sở Y tế các tỉnh,thành phố trực thuộc Trung ương; Sở An toàn thực phẩm TPHCM; Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP Đà Nẵng, tỉnh Bắc Ninh về việc ngăn ngừa, xử lý ngộ độc thực phẩm, Cổng thông tin điện tử Bộ Y tế thông tin.

Cụ thể, Bộ Y tế yêu cầu Sở Y tế các địa phương phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan thực hiện nghiêm Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 9/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường trách nhiệm quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm; Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 13/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường trách nhiệm quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm trong tình hình mới; nhấn mạnh nội dung người đứng đầu các cấp phải chịu trách nhiệm khi để xảy ra vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn.

Đồng thời, đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền về nguy cơ ngộ độc thực phẩm và phòng ngừa ngộ độc thực phẩm, nhất là tại các điểm, khu du lịch, bếp ăn tập thể của trường học, khu công nghiệp, thức ăn đường phố...

Bộ Y tế cũng lưu ý, đối với nội dung tuyên truyền về kiến thức đảm bảo an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng thực phẩm cần chú ý hướng dẫn biện pháp chế biến, bảo quản đảm bảo an toàn đối với các thực phẩm truyền thống hoặc theo tập quán của địa phương, nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, thói quen không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm trong lựa chọn, chế biến, bảo quản và sử dụng thực phẩm.

Trong đó, chỉ sử dụng các sản phẩm thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ, nhãn mác rõ ràng, tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm đóng hộp đã hết hạn sử dụng, bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường; không nên tự đóng gói kín các thực phẩm trong điều kiện không đông đá tạo điều kiện cho vi khuẩn hiếm khí phát triển, ví dụ như Clostridium botulinum.

Cùng với đó, huy động sự tham gia của doanh nghiệp, cộng đồng, các tổ chức, đoàn thể xã hội cùng chung tay, góp sức vì thực phẩm sạch, chất lượng, an toàn. Bộ Y tế cũng đề nghị các đơn vị tăng cường công tác liên ngành trong thanh tra, kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm; tập trung vào các cơ sở chế biến suất ăn sẵn, bếp ăn tập thể tại khu công nghiệp, trường học và cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố, cơ sở sản xuất kinh doanh nước uống đóng chai, đóng bình.

Đặc biệt, chú ý các biện pháp giám sát, hướng dẫn phù hợp đối với dịch vụ nấu ăn lưu động, các bữa ăn liên hoan, tiệc cưới, đám giỗ đông người trên địa bàn quản lý. Đồng thời, kiên quyết xử lý nghiêm và đình chỉ hoạt động đối với các cơ sở không bảo đảm điều kiện an toàn thực phẩm, cơ sở không có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm (thuộc đối tượng phải cấp). Bên cạnh đó, công khai các hành vi vi phạm, kết quả xử lý vi phạm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm trên các phương tiện thông tin đại chúng, để cảnh báo kịp thời người sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng đề nghị các địa phương chuẩn bị sẵn sàng kế hoạch, phương án, lực lượng, thuốc và trang thiết bị để triển khai hiệu quả các biện pháp điều tra, xử lý, khắc phục hậu quả khi xảy ra sự cố về an toàn thực phẩm, ngộ độc thực phẩm; cấp cứu, điều trị kịp thời và bảo đảm tốt nhất cho sức khỏe, tính mạng người dân.

Mặt khác, tăng cường đào tạo, tập huấn cho lực lượng chuyên môn trong việc khám, cấp cứu và điều trị; song song đó, tuyên truyền, hướng dẫn người dân đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu, điều trị kịp thời khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ ngộ độc.

Ở diễn biến liên quan, trước đó, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã ký Công điện số 44/CĐ-TTg ngày 3/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương triển khai các biện pháp ngăn ngừa, xử lý ngộ độc thực phẩm.

Trong đó, Thủ tướng Chính phủ giao UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chịu trách nhiệm quản lý an toàn thực phẩm trên địa bàn; có biện pháp phù hợp nâng cao năng lực, hiệu quả, hiệu lực quản lý điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ, thức ăn đường phố, cơ sở kinh doanh, dịch vụ ăn uống, an toàn thực phẩm tại các chợ trên địa bàn và các đối tượng theo phân cấp quản lý; thường xuyên tổ chức đánh giá nguy cơ mất an toàn thực phẩm và triển khai các biện pháp cần thiết nhằm ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quản lý.

Vi phạm về an toàn thực phẩm bị xử lý thế nào?

Tại khoản 1 Điều 3 Quy chế điều tra ngộ độc thực phẩm ban hành kèm theo Quyết định số 39/2006/QĐ-BYT giải thích về ngộ độc thực phẩm như sau: “Ngộ độc thực phẩm” là hội chứng cấp tính xảy ra do ăn, uống phải thức ăn có chất độc, biểu hiện bằng những triệu chứng dạ dày - ruột, thần kinh hoặc những triệu chứng khác tuỳ theo tác nhân gây ngộ độc.

Bên cạnh đó, tại khoản 1 Điều 3 Quy định về lấy mẫu thực phẩm và bệnh phẩm khi xảy ra ngộ độc thực phẩm ban hành kèm theo Quyết định số 5327/2003/QĐ-BYT cũng quy định: “Ngộ độc thực phẩm” là tình trạng ngộ độc cấp xảy ra do ăn, uống thực phẩm có ô nhiễm vi sinh vật hay có chứa chất độc hại.

Căn cứ theo Điều 6 Luật An toàn thực phẩm 2010 có quy định về xử lý vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm như sau:

(1) Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường và khắc phục hậu quả theo quy định của pháp luật.

(2) Người lợi dụng chức vụ, quyền hạn vi phạm quy định của Luật An toàn thực phẩm 2010 hoặc các quy định khác của pháp luật về an toàn thực phẩm thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

(3) Mức phạt tiền đối với vi phạm hành chính quy định tại khoản (1) được thực hiện theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; trường hợp áp dụng mức phạt cao nhất theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính mà vẫn còn thấp hơn 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm thì mức phạt được áp dụng không quá 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm; tiền thu được do vi phạm mà có bị tịch thu theo quy định của pháp luật.

Trong khi đó, tại khoản 8 Điều 22 Nghị định số 115/2018/NĐ-CP được sửa đổi bởi điểm e khoản 12 Điều 1 Nghị định 124/2021/NĐ-CP về vi phạm quy định khác về bảo đảm an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, cung cấp thực phẩm như sau:

Phạt tiền từ 80 – 100 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Nhập khẩu, sản xuất, chế biến, cung cấp, bán thực phẩm gây ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe của từ 5 người trở lên mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự; Nhập khẩu, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà có sử dụng chất, hóa chất phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng trị giá từ 10 triệu đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính trên 5 triệu đồng mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;

Nhập khẩu, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà có sử dụng chất, hóa chất phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm chưa được phép sử dụng hoặc chưa được phép lưu hành tại Việt Nam trị giá từ 50 triệu đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính trên 20 triệu đồng mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo đó, người nào có hành vi bán đồ ăn gây ngộ độc cho người khác thì có thể bị phạt tiền từ 80 - 100 triệu đồng, nếu người vi phạm là tổ chức thì có thể bị phạt tiền từ 160 - 200 triệu đồng.

Ngoài ra, cá nhân và tổ chức còn phải chịu các hình phạt bổ sung và bắt buộc phải khắc phục hậu quả khác như: Đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất, chế biến, kinh doanh, cung cấp thực phẩm từ 3 - 5 tháng; Buộc thu hồi thực phẩm; Buộc tiêu hủy thực phẩm; Buộc chịu mọi chi phí cho việc xử lý ngộ độc thực phẩm, khám, điều trị người bị ngộ độc thực phẩm đối với vi phạm; Buộc thu hồi bản tự công bố sản phẩm đối với sản phẩm thuộc diện tự công bố sản phẩm.

Mặt khác, vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, căn cứ theo khoản 2 Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 119 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017). Theo đó, người nào có hành vi bán đồ ăn gây ngộ độc cho người làm chết người thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, phạt tiền từ 200 - 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 3 - 7 năm. Mức phạt cụ thể sẽ do quyết định của Tòa án.

Mới nhất, liên quan đến vụ việc hơn 350 công nhân của Công ty TNHH Shinwon Ebenezer Việt Nam (có địa chỉ tại Khu công nghiệp Khai Quang, TP Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc) nhập viện nghi do bị ngộ độc thực phẩm, tối 14/5, Bộ Y tế đã có văn bản gửi Sở Y tế Vĩnh Phúc yêu cầu đình chỉ hoạt động bếp ăn tập thể của công ty này, đồng thời tổ chức điều tra xác định rõ nguyên nhân vụ việc theo quy định, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, lấy mẫu thực phẩm, bệnh phẩm để xét nghiệm tìm nguyên nhân.

Trước đó, chiều 14/5, ba cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc gồm Bệnh viện Đa khoa tỉnh, Bệnh viện Hữu nghị Lạc Việt và Trung tâm Y tế TP Vĩnh Yên đã tiếp nhận theo dõi, cấp cứu hơn 350 trường hợp nghi ngộ độc thực phẩm. Các bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốt, đau bụng, buồn nôn... Một số công nhân cho biết, sau bữa ăn trưa ở công ty, gồm các món: thịt gà xào sả ớt, súp lơ xanh, dưa muối và canh đỗ xanh, họ bắt đầu xuất hiện triệu chứng của ngộ độc thực phẩm và được công ty đưa đi cấp cứu.