Chi tiêu cảm xúc và những khoản ‘vặt vãnh’ đang bào mòn ví tiền của bạn ra sao?

Nhiều người thu nhập ổn định nhưng vẫn rơi vào tình trạng “cháy túi”?

Dù có mức thu nhập ổn định, thậm chí khá, nhiều người vẫn rơi vào tình trạng hết sạch tiền trước kỳ lương mới. Câu chuyện của chị Lê Thảo (29 tuổi, nhân viên marketing, Hà Nội) là ví dụ điển hình.

Thu nhập khoảng 14–15 triệu đồng/tháng, nhưng tháng nào chị Thảo cũng phải vay bạn bè vài trăm nghìn để xoay những ngày cuối.

Chị kể: “Lúc đầu tôi nghĩ do lương thấp, nhưng sau khi thử ghi lại chi tiêu mới giật mình. Tiền café, trà sữa, đặt đồ ăn và vài món mua online đã chiếm gần 30% thu nhập mà tôi không hề nhận ra”.

Chưa kể, chị thường xuyên “tự thưởng” để giải tỏa áp lực công việc: một chiếc váy mới, một buổi spa, hay một chuyến đi chơi ngắn cuối tuần. “Tính ra mỗi món không nhiều, nhưng cộng lại thì tháng nào cũng vượt thu nhập”, chị chia sẻ.

Không chỉ người trẻ độc thân gặp tình trạng này. Anh Phan Duy (34 tuổi, nhân viên IT, đã có gia đình ở TP.HCM) cũng rơi vào vòng xoáy chi vượt thu nhập dù lương hai vợ chồng khoảng 30 triệu/tháng.

“Chúng tôi không tiêu gì quá xa xỉ, chỉ là chi phí sinh hoạt tăng, con đi học, rồi các khoản phát sinh như ma chay, cưới hỏi, tiền khám bệnh. Thỉnh thoảng tôi quẹt thẻ mua đồ gia dụng vì nghĩ trả góp 0% không ảnh hưởng. Nhưng vài tháng sau mới thấy mình đang trả góp quá nhiều khoản cùng lúc”, anh Duy nói.

Theo anh, điều khiến tài chính gia đình luôn căng thẳng là không kiểm soát dòng tiền. “Chúng tôi tiêu theo cảm xúc, thấy thiếu cái gì thì mua, không có kế hoạch hay khoản dự phòng rõ ràng”, anh nói.

Chuyên gia nói gì?

Trao đổi với Tiếp thị & Gia đình, chuyên gia Đào Thị Lan – Cố vấn tài chính cá nhân tại Hub Đồng Hành (FIDT) cho biết, điểm chung của những người rơi vào cảnh “cháy túi” dù thu nhập ổn định là không nắm được dòng tiền. Những khoản nhỏ lẻ, chi tiêu cảm xúc hay trả góp chồng chéo đều âm thầm tạo áp lực tài chính.

Trường hợp chị Thảo – Thu nhập ổn nhưng chi tiêu cảm xúc lấn át

Theo bà Lan, chị Thảo không thiếu thu nhập mà thiếu minh bạch tài chính. Café, đồ uống, ship đồ ăn hay mua sắm online đều “nhỏ”, nhưng lặp lại mỗi ngày tạo thành khoản rò rỉ lớn. Việc “tự thưởng” cũng mang tính xoa dịu cảm xúc hơn là nhu cầu thực.

Bà Lan khuyến nghị chị Thảo nên:

• Thiết lập hệ thống 50–30–20 để có trần chi tiêu rõ ràng.
• Tách tài khoản theo mục tiêu: chi tiêu – tiết kiệm tự động – quỹ tự thưởng.
• Áp dụng quy tắc 2 phút trước mỗi món không nằm trong kế hoạch: dừng lại và tự hỏi “có thật sự cần?”, “đã có món tương tự ở nhà?”, “không mua có sao không?”.

Trường hợp anh Duy – Thu nhập gia đình tốt nhưng nợ ẩn và phát sinh chồng chất

Bà Lan cho biết, nhiều gia đình 30–40 tuổi rơi vào tình trạng tương tự: chi phí cho con cái tăng nhanh, trong khi trả góp 0% bị xem nhẹ và tích tụ thành gánh nặng. Không có quỹ dự phòng khiến mọi phát sinh – cưới hỏi, thăm bệnh, sửa nhà – đều gây áp lực.

Bà Lan khuyến nghị anh Duy nên:

• Lập bản đồ tài chính 12 tháng: tổng hợp thu nhập, chi cố định, chi biến động và các khoản trả góp để dễ dàng điều chỉnh.
• Xây dựng quỹ dự phòng 3–6 tháng chi tiêu để giảm căng thẳng tài chính.
• Rà soát và gom nợ trả góp, chỉ giữ tối đa 1–2 khoản, với hạn mức dưới 15% thu nhập.
• Quy tắc 72 giờ với mọi món đồ lớn: trì hoãn quyết định 3 ngày để cân nhắc mức độ cần thiết. Quy tắc này giúp cắt giảm phần lớn chi tiêu không cần thiết của gia đình.