Tinh gọn bộ máy để quyết định Việt Nam có vươn tới hùng cường hay không?

Đại hội XIV của Đảng là dấu mốc quan trọng, đánh dấu thời điểm bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Từ đây, dân tộc Việt Nam dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng sẽ tiếp tục đồng tâm hiệp lực, chung sức, đồng lòng để đưa đất nước phát triển mạnh mẽ, sánh vai cùng các cường quốc năm châu. Những bước đi đầu tiên trong cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức, bộ máycó thể xem là những bước đi bứt phá để đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình.

Trả lời phỏng vấn phóng viên VOV, Tiến sĩ Nhị Lê, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản cho rằng, nếu chúng ta đánh mất sự khẩn trương, thời cơ chỉ đến một lần. Nếu chúng ta buông lỏng thì không biết đến bao giờ thời cơ trở lại.

Kỷ nguyên vươn mình: Bước đi tất yếu của cách mạng

PV: Thưa Tiến sĩ Nhị Lê, bắt đầu từ Đại hội XIV sẽ chính thức xác lập thời điểm cả dân tộc Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình. Đây không chỉ là nguyện vọng, ý chí của Đảng mà còn là mong ước, khát vọng của toàn dân tộc. Ông hình dung thế nào về kỷ nguyên vươn mình?

TS Nhị Lê: Đây là kỳ nguyên mà tôi hình dung, thách thức mọi giới hạn, chỉnh đốn lực lượng, đất nước bứt tốc để vươn tới hùng cường trong tầm nhìn 2045. Đó là bước đi tất yếu của cách mạng, là sự phát triển một cách hợp quy luật, được đặt trên nền móng vững chắc. Chúng ta thấy 40 năm đổi mới, đất nước đã giành được những thành tựu to lớn, có nghĩa lịch sử. Nhưng trong bối cảnh thời đại mới, toàn cầu bứt tốc, toàn cầu phát triển như vũ bão với động lực là Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã tạo ra những thách thức đối với chúng ta. Nếu phát triển như cũ thì chúng ta sẽ đứng im.

Đất nước không thể không bứt phá, không thể không vươn mình. Cho nên, chúng ta không thể không tiến lên. Đó là bước đi tất yếu của dân tộc trong thời đại toàn cầu hóa. Đó cũng là nhu cầu phát triển từ chính mình và cho chính mình. Chỉ có như thế chúng ta mới có thể có cơ hội để đóng góp vào phát triển chung của thế giới. Việt Nam là một nhân tố của thế giới, một nhân tố của châu Á. Và chỉ có như thế thì kỳ vọng vào một đất nước hùng cường trong tầm nhìn 20 năm tới mới có thể đạt được.

PV: Cơ đồ, tiềm lực, vị thế của đất nước, đặc biệt là những thành tựu ấn tượng về kinh tế là cơ sở, nền móng quan trọng nhất để chúng ta bước vào kỷ nguyên vươn mình?

TS Nhị Lê: Đó là lền tảng, nhưng không phải là tất cả. Muốn đi nhanh thì chúng ta có thể đi thẳng vào công nghệ. Công nghệ cao và thời cơ cho phép chúng ta đi tắt đón đầu. Thời cơ cho phép chúng ta phát triển rút ngắn. Và thậm chí có những giai đoạn phát triển ngắn hạn để chúng ta bước dài hơn, vững chãi hơn trên con đường hội nhập quốc tế. Thứ hai là bản thân, nội lực của chúng ta cũng đủ sức để chúng ta bước đi.

Cho đến giờ phút này, quy mô về GDP, tốc độ tăng trưởng kinh tế của chúng ta là top 32 thế giới (tính đến cuối năm 2024). Nghĩa là 193 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới thì chúng ta đứng vào tốp 32. Nhưng như thế, chưa xứng đáng với vị thế và tiềm năng của chúng ta.

Về quy mô dân số, chúng ta đứng thứ 15 trên toàn thế giới. Cho nên, đấy là một nguồn lực căn bản trên nền tảng nguồn lực kinh tế để chúng ta bước tới. Nhưng điều quan trọng bậc nhất, chúng ta có đi xa hay không? Có đi bền vững và nhân văn, xứng đáng với truyền thống của chúng ta hay không? Muốn vậy, chúng ta phải “đi” bằng văn hóa.

Muốn “đi” bền vững, phải “đi” bằng văn hóa

PV: Vì sao chúng ta phải bước đi bằng văn hóa, thưa ông?

TS Nhị Lê: Muốn đi một cách mạnh mẽ, bền vững và nhân văn, chúng ta không thể không đi bằng văn hóa trên nền tảng kinh tế. Và cho đến giờ phút này, thì không ai có thể tách bạch được đâu là kinh tế và đâu là văn hóa. Cho nên, trong mỗi bước tiến của lịch sử, chúng ta có thể thấp kém về kinh tế. Nhưng chúng ta không thấp kém về văn hóa. Và đó cũng là bài học lớn nhất của lịch sử trong mấy nghìn năm qua để chúng ta bước qua hơn 1.300 năm chiến tranh, để khẳng định vị thế chính trị của đất nước ta trên trường quốc tế.

Thứ hai, chưa bao giờ như bây giờ, trong xu thế hội nhập toàn cầu như thế thì gương mặt Việt Nam, văn hóa Việt Nam không chỉ là lền tảng của dân tộc, mà là động lực lớn, động lực mạnh mẽ, động lực căn bản để chúng ta hành trình cùng thế giới.

PV: Có nghĩa là khi chúng ta hội nhập, vươn mình với thế giới nhưng chúng ta vẫn khẳng định được bản sắc dân tộc, không bị hòa tan trong thế giới đầy cạnh tranh, biến động?

TS Nhị Lê: Trước hết, dân tộc ta phải là một dân tộc văn hóa. Và điều này đã chứng thực là không có thời kỳ nào như bây giờ. Sự hội nhập, lan tỏa và cùng cộng đồng thế giới một cách chặt chẽ như bây giờ. Chúng ta có 12 đối tác chiến lược toàn diện, 20 đối tác toàn diện. Điều đó cho thấy vị thế của đất nước. Đấy chính là văn hóa, đấy cũng chính là kinh tế. Và tôi hình dung ra là, chúng ta đã thực sự đặt văn hóa ở vị trí tiền phong, dẫn dắt dân tộc. Kinh tế chúng ta chưa hùng mạnh, nhưng không ai, không quốc gia nào, không biết đến Việt Nam. Đó là một bước tiến lớn về văn hóa.

PV: Thưa ông, hiện nay, chúng ta có được môi trường hòa bình trong khi ở nhiều quốc gia trên thế giới vẫn còn đang diễn ra chiến tranh, xung đột, biểu tình, bạo loạn rất là bất ổn. Sự ổn định cũng được coi là một nền tảng rất quan trọng để chúng ta hiện thực hóa khát vọng hùng cường, thưa ông?

TS Nhị Lê: Đó là một thời cơ. Bất kỳ sự phát triển nào cũng đặt trong ổn định. Đó là thượng sách để chúng ta đạt đến tầm mức mới của sự phát triển. Chúng ta đi qua cuộc chiến tranh 9 năm trường kỳ, chúng ta đã cáo chung cho chủ nghĩa thực dân cũ. Chúng ta đi 20 năm là cáo chung, đặt dấu chấm hết cho chủ nghĩa thực dân mới ở Việt Nam. Cho nên ổn định là thượng sách. Nhưng lịch sử là sự thay đổi. Không có sự thay đổi thì không có lịch sử. Cho nên phát triển phải thước đo của ổn định để chúng ta bước lên một bước mới. Dân tộc chúng ta định vị ở một tầm mức mới với vị thế mới. Đó chính là biện chứng của sự phát triển.

PV: Vậy, ông nghĩ sao về quan điểm cho rằng, kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình mà chúng ta đang hướng tới đó là sự “nóng vội”, chưa hội tụ đủ những điều kiện, do vậy mà khó có thể thành hiện thực?

TS Nhị Lê: Đây cũng chỉ là một cách nhìn. Tôi hình dung năm 2025, hoặc là hôm nay, hoặc là khó có thể bao giờ. Đây là một bài học lớn về thời cơ của sự phát triển lịch sử. Chúng ta không có 16 ngày vào năm 1945, thì chúng ta không có cuộc Cách mạng Tháng Tám. Chúng ta không có 55 ngày vào năm 1975, thì chúng ta không có cuộc thống chất quốc gia. Đây là thời cơ. Cho nên vấn đề là thời cơ.

Thời cơ lúc này là lực lượng. Chúng ta chuẩn bị một cách đầy đủ sau 40 năm đổi mới về thực lực đất nước, cộng với thời cơ mà thế giới mang lại, dân tộc mang lại. Chúng ta phải làm nên nó. Cho nên kỷ nguyên mới, hoặc là hôm nay, hoặc là phải nhiều chục năm nữa mới có thể có thời cơ như hôm nay. Tức là thời cơ vàng, thời gian vàng để chúng ta thực hiện cuộc bứt phá của dân tộc dưới ngọn cờ của Đảng, phù hợp với nhịp đi của thế giới.

Nếu chúng ta đánh mất sự khẩn trương, thời cơ chỉ đến một lần

PV: Những bước đi ban đầu về tinh gọn bộ máy có thể coi là một dấu hiệu đáng mừng để chúng ta bứt phá, bước vào kỷ nguyên vươn mình, thưa ông?

TS Nhị Lê: Tinh gọn bộ máy là một công việc đại sự để quyết định Việt Nam có vươn tới hùng cường hay không. Những bước đi ban đầu trong nửa năm vừa qua dưới sự quan sát của tôi đã thấy những dấu hiệu rất đáng mừng. Trước hết, chúng ta không thể không làm. Nhưng việc tính toán lộ trình cũng không kém phần quan trọng.

Nếu chúng ta đánh mất sự khẩn trương, thời cơ chỉ đến một lần, chỉ đến trong một khắc. Nếu chúng ta buông lỏng thì không biết đến bao giờ thời cơ trở lại. Mà thời cơ như tôi nói vừa rồi là lực lượng. Chúng ta đã chọn đúng thời cơ rồi. Bây giờ chỉ còn hành động, hành động và hành động. Thứ ba, cùng với lộ trình, chúng ta luôn luôn nắm chắc nguyên tắc: Tất cả vì lợi ích tối cao của dân tộc, thống nhất tuyệt đối với lợi ích của nhân dân. Mọi sự đổi mới, cải cách về bộ máy không thể, không đặt trên hình bóng của nhân dân. Chỉ có như thế chúng ta mới thực sự lựa chọn được tinh hoa.

Thận trọng nhưng không trì trệ, khẩn trương nhưng không vội vàng. Điều đó rất khó. Nhưng mục tiêu của chúng ta đã rõ như thế. Tôi tin tưởng là chúng ta sẽ từng bước kiến tạo, phát triển một bộ máy tương thích với quy mô, tốc độ lớn mạnh của dân tộc, phù hợp với thế giới.

PV: Vậy, trước những cái gọi là góp ý, thư ngỏ, kiến nghị hay là diễn đàn, hội thảo của nhóm người này, tổ chức kia về kỷ nguyên vươn mình của dân tộc mà nó trái chiều, thậm chí là xuyên tạc thì theo ông, chúng ta nên có thái độ như thế nào?

TS Nhị Lê: Chúng ta nghe tất cả. Lịch sử dân tộc này 100 năm qua chúng ta cũng nghe tất cả. Các bậc tiền nhân cũng nghe tất cả. Lịch sử quốc gia của chúng ta dưới ngọn cờ của Đảng 95 năm qua, chúng ta nghe tất cả. Nhưng nhu cầu của dân tộc, tiếng nói của muôn dân, đó là quyết định lịch sử phát triển của dân tộc chúng ta. Người ta có thể nói ngược, nói xuôi về kỷ nguyên mới, cũng như người ta có thể nói ngược nói xuôi cho đến giờ phút này về Cách mạng Tháng Tám của lịch sử của chúng ta. Mà cả Đông Nam Á, nhìn rộng ra cả Châu Á, không nơi nào có được như chúng ta. Cho nên điều đó cũng không có gì lấy làm lạ cả. Chúng ta tôn trọng tất cả sự đa dạng của những tầm nhìn, của những ý kiến và chúng ta xác quyết con đường dân tộc chúng ta phải đi, như nó phải đi, như yêu cầu của lịch sử và quốc tế đặt ra chúng ta phải tiến lên.

Chúng ta không có sự lựa chọn nào khác. Còn trong quá trình tiến lên, thậm chí cả những bước giật lùi, có ý kiến này, ý kiến khác, điều đó là hết sức bình thường. Chúng  ta có tầm nhìn, có lực lượng, có ý chí và khát vọng, chúng ta sẽ làm nên. Tôi nhìn hẹp 100 năm qua thôi, đất nước này không mạnh hơn bất cứ một đế quốc nào cả, đặc biệt những đế quốc ngoại xâm xâm lược chúng ta.

Nhưng dân tộc này, từ 20 triệu người những năm 1920, đến 31 triệu người những năm 1960, chúng ta đi qua 3, 4 cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Và nhân loại cũng không hiểu được chúng ta, một cách toàn vẹn. Thì trước đại cuộc mới, trước kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, tôi gọi là kỷ nguyên bứt phá của dân tộc, nhiều người không hiểu chúng ta, đó là lẽ bình thường. Đường chúng ta, chúng ta cứ đi. Miễn sao, 100 triệu đồng bào của chúng ta, dù trong nước hay ở nước ngoài, vì danh dự của một Việt Nam hùng cường, thì không gì cản được bước tiến của chúng ta. Đó là con đường sống của chúng ta, đó là danh dự của chúng ta, dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng.

PV: Xin cảm ơn ông!