Quảng cáo 'mác AI' và những chiêu trò gây hiểu lầm, người tiêu dùng cần cảnh giác

Khi 'mác AI' bị lạm dụng trong quảng cáo

Cùng với sự phát triển của công nghệ số, nhiều doanh nghiệp nhanh chóng tận dụng “mác AI” như một lợi thế cạnh tranh để thu hút khách hàng. Không ít sản phẩm, dịch vụ chỉ sử dụng các thuật toán tự động đơn giản nhưng lại được quảng cáo bằng những thuật ngữ như “AI tự học”, “AI chính xác tuyệt đối”, khiến người tiêu dùng hiểu lầm về năng lực công nghệ và hiệu quả thực tế.

Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương), việc “AI hóa” các tính năng không liên quan đến trí tuệ nhân tạo đang là thủ đoạn phổ biến, làm sai lệch thông tin thị trường và gây thiệt hại kinh tế cho người tiêu dùng khi phải trả tiền cho những công dụng không tồn tại.

Đáng lo ngại hơn, quảng cáo gắn AI trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và làm đẹp xuất hiện ngày càng nhiều, với những tuyên bố như “AI chẩn đoán bệnh”, “AI điều trị tận gốc” hay “AI giảm cân an toàn tuyệt đối” nhưng thiếu kiểm chứng khoa học và sự chấp thuận của cơ quan chức năng. Những lời quảng cáo này tiềm ẩn rủi ro trực tiếp đối với sức khỏe, đặc biệt với các nhóm dễ bị tổn thương.

Bên cạnh đó, một số nền tảng số giới thiệu hệ thống gợi ý, xếp hạng sản phẩm là “AI phân tích khách quan”, trong khi thực tế chịu tác động từ quảng cáo trả phí. Người tiêu dùng tưởng tiếp cận thông tin trung lập nhưng lại bị định hướng hành vi mua sắm một cách thiếu minh bạch. Công nghệ deepfake giả mạo hình ảnh, giọng nói người nổi tiếng trong quảng cáo cũng làm gia tăng nguy cơ lừa đảo.

Cảnh giác trước các chiêu trò quảng cáo AI gây hiểu lầm

Quảng cáo sai lệch về AI để lại hệ quả tiêu cực không chỉ cho người tiêu dùng mà còn cho toàn bộ thị trường. Trước hết là thiệt hại tài chính khi người mua phải trả tiền cho sản phẩm, dịch vụ không đúng công năng. Nguy hiểm hơn, các quảng cáo liên quan đến sức khỏe nếu thiếu kiểm chứng có thể dẫn đến việc chậm trễ điều trị đúng phương pháp, gây ảnh hưởng lâu dài tới thể chất và tinh thần.

Hành vi quảng cáo AI gây hiểu lầm còn xâm phạm quyền tự chủ trong quyết định tiêu dùng. Dữ liệu cá nhân và hành vi trực tuyến có thể bị khai thác để tạo ra các thông điệp bán hàng mang tính thao túng, trong khi người tiêu dùng không nhận thức đầy đủ về cách thức vận hành của các thuật toán này. Việc thu thập và sử dụng dữ liệu thiếu minh bạch cũng làm gia tăng nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân.

Về lâu dài, các chiêu trò quảng cáo gian dối sẽ bào mòn niềm tin xã hội, tạo môi trường cạnh tranh không lành mạnh và đẩy những doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc vào thế bất lợi. Nếu không được kiểm soát, việc lạm dụng “mác AI” trong quảng cáo có thể trở thành xu hướng phổ biến, khiến người tiêu dùng luôn ở thế rủi ro trước các thông tin sai lệch.

Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, để hạn chế những hệ lụy này, cần sự phối hợp đồng bộ giữa ba chủ thể: người tiêu dùng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Người tiêu dùng cần tỉnh táo trước các tuyên bố liên quan đến AI, chủ động kiểm chứng thông tin và không tin tưởng tuyệt đối vào những lời quảng cáo thiếu căn cứ.

Về phía doanh nghiệp, minh bạch hóa công nghệ không còn là lựa chọn mà là nghĩa vụ bắt buộc. Việc mô tả trung thực tính năng sản phẩm, tuân thủ quy định về quảng cáo và bảo vệ dữ liệu cá nhân chính là nền tảng để xây dựng uy tín bền vững.

Song song với đó, cơ quan quản lý cần tiếp tục tăng cường giám sát quảng cáo trực tuyến, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm và công khai thông tin để răn đe, đồng thời đẩy mạnh truyền thông nhằm nâng cao năng lực nhận diện rủi ro cho người tiêu dùng trong kỷ nguyên AI.