Ngòi bút cách mạng, ngọn đuốc đổi mới: 100 năm báo chí đồng hành cùng dân tộc

Ngày 21/6/2025 đánh dấu một cột mốc đặc biệt – Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Tròn một thế kỷ kể từ khi lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập tờ Thanh Niên (1925), báo chí cách mạng Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, đồng hành cùng dân tộc qua mọi giai đoạn lịch sử đầy thử thách lẫn vinh quang. 

Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước bước sang giai đoạn phát triển mới với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, vai trò của báo chí tiếp tục khẳng định tính thiết yếu, sâu rộng và không thể thay thế trong công cuộc phát triển bền vững, hiện đại và dân chủ.

Ngọn đuốc soi đường trong sự nghiệp cách mạng

Ngay từ buổi đầu dựng xây lực lượng cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt nhấn mạnh vai trò của báo chí như một công cụ chiến đấu hữu hiệu. Không phải ngẫu nhiên mà Người chọn xuất bản tờ Thanh Niên làm bước khởi đầu cho công cuộc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, khơi dậy tinh thần yêu nước và ý thức giải phóng dân tộc.

Trong suốt chiều dài kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và trong giai đoạn bảo vệ biên giới sau đó, báo chí là "trận địa tư tưởng", là vũ khí sắc bén trên mặt trận văn hóa – tư tưởng. Những tờ báo như Cứu Quốc, Sự Thật, Quân đội Nhân dân, Nhân Dân,… không chỉ mang thông tin thời sự đến với nhân dân mà còn lan tỏa lý tưởng cách mạng, nuôi dưỡng ý chí kiên cường và lòng tin vào thắng lợi cuối cùng.

Những nhà báo – chiến sĩ không quản ngại gian khó, vượt qua mưa bom bão đạn để đưa tin từ tuyến đầu. Họ không chỉ là người kể chuyện của thời đại mà chính là nhân chứng sống, là người góp phần làm nên lịch sử. Máu và mực, xương và giấy, đã hòa quyện nên những bản tin, bài viết làm lay động lòng người, cổ vũ triệu triệu con tim hướng về lý tưởng độc lập – tự do – hạnh phúc.

Đồng hành trong công cuộc đổi mới và phát triển đất nước

Bước vào thời kỳ Đổi mới từ năm 1986, báo chí Việt Nam lại tiếp tục một vai trò không kém phần quan trọng – dẫn dắt nhận thức xã hội, truyền cảm hứng đổi mới và giám sát quyền lực. Từ một nền báo chí chủ yếu phục vụ mục tiêu chính trị, báo chí bắt đầu thực hiện thêm các chức năng phản biện, xây dựng chính sách, đồng hành cùng người dân và doanh nghiệp.

Trong giai đoạn hội nhập và phát triển kinh tế thị trường, báo chí đã trở thành cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. Các tờ báo đã kịp thời phản ánh tâm tư, nguyện vọng của người dân, giới thiệu các mô hình phát triển mới, tôn vinh những nhân tố tích cực trong đời sống kinh tế - xã hội. Không thể phủ nhận rằng, báo chí đã góp phần nâng cao dân trí, thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp và lan tỏa tinh thần cải cách, sáng tạo trong mọi lĩnh vực.

Bên cạnh đó, báo chí cũng thể hiện bản lĩnh khi đi đầu trong chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí – những "khối u" cản trở sự phát triển của đất nước. Không ít vụ việc nổi cộm đã được phanh phui, khởi đầu từ loạt bài điều tra kiên trì, khách quan và đầy trách nhiệm xã hội.

Trong thời đại công nghệ số, báo chí chính thống còn là "lá chắn" vững chắc chống lại thông tin sai lệch, tin giả và các hình thức thao túng dư luận. Sự phát triển mạnh mẽ của báo điện tử, mạng xã hội khiến môi trường thông tin trở nên phức tạp, nhiều chiều nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về chất lượng, đạo đức và kỹ năng làm báo.

Báo chí – động lực thúc đẩy dân chủ và đổi mới tư duy

Một xã hội dân chủ, văn minh không thể thiếu nền báo chí chuyên nghiệp và có trách nhiệm. Báo chí không chỉ là đơn vị đưa tin, mà còn là lực lượng tham gia kiến tạo chính sách và thúc đẩy cải cách thể chế.

Trong các vấn đề nóng như giáo dục, y tế, môi trường, bất động sản hay chính sách dân sinh… báo chí đã chứng minh năng lực phản biện, nêu vấn đề sắc sảo và đặt lên bàn nghị sự những tiếng nói từ thực tiễn cuộc sống. Chính nhờ sự phản ánh kịp thời của báo chí, không ít chính sách đã được điều chỉnh để sát dân hơn, thực tế hơn.

Báo chí cũng là nơi khơi mở tư duy đổi mới trong quản trị quốc gia, kinh tế số, phát triển bền vững và các trụ cột chuyển đổi như AI, năng lượng xanh, chuyển đổi số… Trong các diễn đàn chính sách cấp cao hay các hội nghị quốc tế, sự hiện diện của các nhà báo không chỉ là để đưa tin, mà còn góp phần nâng cao vị thế quốc gia qua tiếng nói truyền thông chính xác, kịp thời và có trọng lượng.

Đạo đức nghề nghiệp và sứ mệnh thời đại

Một thế kỷ đã trôi qua, báo chí cách mạng Việt Nam từ chỗ là ngòi bút chiến đấu của người làm cách mạng, giờ đây đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ với những yêu cầu khắt khe hơn về tính chính xác, chuyên nghiệp và đạo đức.

Thế giới đang chuyển động nhanh chóng với sự lên ngôi của trí tuệ nhân tạo, công nghệ thông tin và dữ liệu lớn. Người làm báo hôm nay không chỉ phải có ngòi bút sắc, mà còn cần năng lực tư duy số, kỹ năng đa nền tảng và sự nhạy cảm chính trị cao. Bên cạnh đó, đạo đức nghề báo, tính trung thực, khách quan, tôn trọng sự thật phải luôn là nền tảng.

Báo chí phải vừa nhanh, vừa chuẩn; vừa dấn thân, vừa tỉnh táo. Trong hành trình phụng sự đất nước, báo chí cần tiếp tục đổi mới cách tiếp cận, tận dụng công nghệ để nâng cao chất lượng nội dung, gia tăng giá trị xã hội và thực hiện sứ mệnh đồng hành cùng dân tộc trong mọi thời đại.

Tròn 100 năm kể từ ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam ra đời, có thể khẳng định rằng báo chí không chỉ là người truyền tin, mà còn là người viết nên lịch sử. Từ chiến hào kháng chiến đến công trường xây dựng, từ diễn đàn chính sách đến mạng xã hội thời 4.0 – báo chí luôn hiện diện, can trường và bền bỉ.

Trong chặng đường tiếp theo, với bản lĩnh chính trị vững vàng, chuyên môn ngày càng cao và tinh thần đổi mới, báo chí Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, dân chủ, công bằng và văn minh.