Luật sư: Livestream và tiếp thị liên kết phải xác thực để ngăn quảng cáo sai sự thật

Thương mại điện tử phát triển nóng, cần luật theo kịp thực tế

Theo Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đang phát triển mạnh, tạo động lực lớn cho nền kinh tế.

“Năm qua, quy mô thị trường TMĐT Việt Nam đã vượt 25 tỷ USD, tăng trưởng khoảng 20%, cao hơn dự báo của Google, Temasek và Bain & Company. Shopee chiếm 67% thị phần, còn TikTok Shop tăng trưởng tới 99%, chiếm gần 27%”, ông dẫn chứng.

TMĐT giúp mở rộng thị trường, thúc đẩy sản xuất và hình thành nhiều nghề mới như tiếp thị liên kết hay giao hàng. Tuy nhiên, sự phát triển nóng cũng kéo theo hệ lụy: bán hàng giả, trốn thuế, quảng cáo sai sự thật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

“Vì vậy, việc sửa đổi Luật Thương mại điện tử là rất cần thiết để phù hợp với thực tiễn và hội nhập quốc tế”, ông nhấn mạnh.

Dự thảo lần này mở rộng phạm vi điều chỉnh, không chỉ dừng ở quản lý nhà nước mà hướng tới phát triển TMĐT trong toàn bộ nền kinh tế. Luật cũng làm rõ trách nhiệm của các chủ thể trong hệ sinh thái số từ người bán, doanh nghiệp quảng cáo, sàn giao dịch đến cơ quan quản lý.

Ngoài ra, nhiều khái niệm mới được bổ sung như “livestream bán hàng”, “mạng xã hội có chức năng thương mại điện tử”, “đánh giá sản phẩm trực tuyến” hay “chứng từ điện tử”. Theo luật sư Cường, đây là “bước tiến quan trọng, giúp luật tiệm cận thực tế và bao quát các mô hình kinh doanh mới”.

Dự thảo cũng xác định 10 hành vi bị cấm trong TMĐT như gian lận, kinh doanh hàng giả, xâm phạm quyền riêng tư hay cung cấp thông tin sai lệch. “Cách tiếp cận này thể hiện sự chủ động của cơ quan soạn thảo trong việc bảo vệ người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh”, ông nhận định.

Định danh người bán online qua VneID: Bước tiến cần thiết

Một điểm mới đáng chú ý là quy định định danh người bán hàng online qua VNeID, ứng dụng định danh điện tử do Bộ Công an phát triển.

Theo luật sư Cường, đây là giải pháp hợp lý trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia. “Khi người bán được định danh rõ ràng, mọi hoạt động giao dịch đều minh bạch hơn, giúp cơ quan quản lý truy vết và bảo vệ người tiêu dùng”, ông nói.

Giải pháp này cũng hỗ trợ người kinh doanh trong việc đăng ký thuế, xử lý tranh chấp, đồng thời góp phần xây dựng niềm tin trong thương mại số.

Tăng trách nhiệm của sàn thương mại điện tử và mạng xã hội

Luật sư Cường cho rằng trong bối cảnh TMĐT bùng nổ, các sàn giao dịch và nền tảng mạng xã hội cần chịu trách nhiệm nhiều hơn về hàng hóa, dịch vụ và nội dung được đăng tải.

“Hiện nay, nhiều hành vi vi phạm như bán hàng cấm, quảng cáo gian dối xảy ra ngay trên các nền tảng lớn, nhưng luật chưa quy định rõ trách nhiệm của họ”, ông phân tích.

Dự thảo yêu cầu các sàn TMĐT minh bạch thuật toán, công khai tiêu chí hiển thị sản phẩm, kiểm soát nội dung quảng cáo, đồng thời phối hợp với cơ quan chức năng trong xử lý vi phạm. “Khi các nền tảng nâng cao trách nhiệm, môi trường kinh doanh sẽ minh bạch và người tiêu dùng được bảo vệ tốt hơn,” ông Cường khẳng định.

Livestream và tiếp thị liên kết phải xác thực danh tính

Một nội dung khác được quan tâm là xác thực danh tính người livestream bán hàng và người tham gia tiếp thị liên kết.

Theo ông Cường, nhóm này có ảnh hưởng lớn tới hành vi tiêu dùng nhưng chưa được quản lý chặt. “Nhiều KOLs, reviewer có hàng triệu người theo dõi, khi quảng bá sản phẩm có thể gây tác động mạnh, nhưng nếu thiếu đạo đức nghề nghiệp, họ dễ quảng cáo sai sự thật”, ông cảnh báo.

Ông cho rằng quy định xác thực là cần thiết để ràng buộc trách nhiệm pháp lý và hạn chế vi phạm. “Thậm chí nên yêu cầu những người quảng cáo hoặc livestream có chứng chỉ chuyên môn phù hợp với loại sản phẩm họ giới thiệu, nhất là trong lĩnh vực y tế, giáo dục hay pháp lý”, ông đề xuất.

Theo luật sư, điều này không chỉ bảo vệ người tiêu dùng mà còn giúp chuyên nghiệp hóa hoạt động quảng cáo và bán hàng trực tuyến, vốn đang phát triển thiếu kiểm soát.

Ông Cường bày tỏ, Dự thảo Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) là bước tiến lớn trong hoàn thiện thể chế kinh tế số.

“Nếu được thông qua, dự luật sẽ tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho hoạt động kinh doanh trực tuyến, hạn chế gian lận và thúc đẩy minh bạch thị trường,” ông nói.

Tuy nhiên, ông cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện quy định về quyền và nghĩa vụ của người bán, đơn vị trung gian thanh toán và người nổi tiếng tham gia quảng cáo.

“Luật không chỉ để quản lý mà còn định hướng phát triển thương mại điện tử bền vững, công bằng và minh bạch, nơi người tiêu dùng được bảo vệ, doanh nghiệp được khuyến khích đổi mới và nền tảng số có trách nhiệm với xã hội”, ông Cường nhấn mạnh.