Vì sao hàng giả như siro, sữa bột, dầu ăn có thể thu tới hàng nghìn tỷ đồng?

Gần đây, cơ quan chức năng Việt Nam đã đồng loạt triệt phá nhiều đường dây sản xuất và kinh doanh hàng giả quy mô lớn, trong đó có các sản phẩm quen thuộc như siro cho trẻ, sữa bột dinh dưỡng, dầu ăn. Dù là hàng giả, những loại hàng hóa này vẫn được tiêu thụ rộng rãi, mang về doanh thu hàng nghìn tỷ đồng. Điều gì khiến người tiêu dùng dễ dàng rơi vào bẫy?

Siro, sữa, dầu ăn bị làm giả: Tổng doanh thu vượt 18.000 tỷ đồng

Ngày 19/6/2025, vụ việc sữa bột HIUP 27 do Công ty cổ phần Z Holding sản xuất bị phát hiện là hàng giả đã khiến dư luận sửng sốt. Theo Bộ Công an, sản phẩm chỉ có giá xuất xưởng 87.800 đồng/lon nhưng được bán ra thị trường với giá gấp gần 7 lần. Đáng nói, loại sữa này được quảng bá giúp trẻ cao thêm 3–5 cm sau 3 tháng sử dụng, dù thực tế không đủ thành phần dinh dưỡng như công bố.

Z Holding đã thu về tới 6.700 tỷ đồng từ việc bán sản phẩm này, chủ yếu qua các kênh online và quảng cáo bằng người nổi tiếng.

Trước đó, vụ việc liên quan đến siro “ăn ngon Hải Bé” do tài khoản TikTok "Gia đình Hải Sen" bán ra cũng được xác định là hàng giả. Sản phẩm do Công ty cổ phần Bigfa sản xuất, đơn vị này cùng hệ sinh thái Big Holding từng bị cảnh cáo, xử phạt vì vi phạm quảng cáo. Tính đến nay, hệ sinh thái Big Holding đã thu về khoảng 4.000 tỷ đồng trong 6 năm hoạt động.

Còn tại Hưng Yên, loại dầu ăn gắn nhãn hiệu “O Food” – thực chất là dầu công nghiệp – đã được đưa vào chuỗi tiêu dùng. Ba công ty liên quan (Nhật Minh Food, An Dương, An Hưng Phước) bị khởi tố, với tổng doanh thu ba năm qua lên tới hơn 8.200 tỷ đồng.

Vì sao người tiêu dùng dễ bị lừa?

1. Đánh trúng tâm lý “muốn nhanh – hiệu quả – rẻ”

Từ siro tăng cảm giác ngon miệng cho trẻ, đến sữa bột giúp tăng chiều cao hay dầu ăn giá rẻ “siêu sạch”… tất cả đều đánh trúng kỳ vọng và nỗi lo của người tiêu dùng.

Một sản phẩm được truyền miệng là “con tôi uống xong ăn khỏe, tăng cân” hay “cao thêm 3cm sau vài tháng” dễ dàng chinh phục tâm lý phụ huynh mà không cần kiểm chứng khoa học.

2. Lạm dụng mạng xã hội, TikTok, người nổi tiếng

Các doanh nghiệp này tận dụng triệt để nền tảng mạng xã hội để tiếp thị sản phẩm. Người nổi tiếng, hot TikToker được thuê để làm video quảng cáo sản phẩm như một trải nghiệm thật.

Nhiều clip ghi hình cha mẹ chia sẻ “bí quyết nuôi con khỏe, tăng chiều cao” với hình ảnh cảm xúc và ngôn ngữ đời thường đã khiến hàng triệu người tin tưởng và đặt mua.

3. Vỏ bọc chuyên nghiệp, tạo cảm giác đáng tin

Cả ba đường dây nêu trên đều có chung một điểm: sở hữu hệ thống công ty con, nhà thuốc nhượng quyền, website chỉnh chu và có phiếu kiểm nghiệm.

Một số doanh nghiệp xây dựng văn phòng đại diện với hình thức bài bản và hoạt động rầm rộ trên mạng xã hội. Chính sự hiện diện dày đặc cùng hình ảnh chuyên nghiệp bên ngoài đã khiến không ít người tiêu dùng dễ dàng tin tưởng, bỏ qua bước kiểm chứng chất lượng thực sự của sản phẩm.

4. Lỗ hổng pháp lý và quản lý truyền thông

Các sản phẩm được phân loại là “thực phẩm bảo vệ sức khỏe”, không cần kê đơn, khiến việc kiểm soát nội dung quảng cáo rất khó khăn. Một số doanh nghiệp liên tục thay đổi tên, địa chỉ, mã số thuế hoặc đăng ký ở địa phương khác nhau, gây khó cho cơ quan quản lý.

Trong khi đó, nhiều người tiêu dùng vẫn chưa có thói quen kiểm tra kỹ thông tin trên cổng công bố sản phẩm, mã QR, hay tra cứu doanh nghiệp trên các nền tảng chính thức.

Hậu quả nghiêm trọng – không chỉ là tiền bạc

Không chỉ gây thiệt hại tài chính, các sản phẩm giả còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người dùng. Sữa không đủ chất gây ảnh hưởng đến phát triển thể chất; siro giả khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa; dầu công nghiệp đội lốt dầu ăn có thể gây nguy cơ ngộ độc lâu dài.

Về mặt pháp lý, các hành vi sản xuất và tiêu thụ hàng giả, đặc biệt trong nhóm thực phẩm và dược phẩm, đều bị xử lý nghiêm theo quy định của Bộ luật Hình sự, Nghị định 98/2020/NĐ-CP và các văn bản liên quan.

Lời cảnh báo cho người tiêu dùng

Các chuyên gia khuyến cáo:

• Không mua sản phẩm chỉ vì quảng cáo “hiệu quả nhanh”.

• Ưu tiên sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được công bố hợp pháp.

• Tra cứu doanh nghiệp và sản phẩm trên Cổng thông tin Bộ Y tế, Bộ Công Thương.

• Thận trọng với hàng rao bán trên mạng xã hội, TikTok, livestream không rõ đơn vị phân phối.

Còn với cơ quan chức năng, các vụ việc vừa qua là hồi chuông cảnh tỉnh về mức độ tinh vi của các đường dây hàng giả mới. Quản lý truyền thông, đặc biệt trên mạng xã hội, sẽ là chìa khóa để ngăn chặn kịp thời những rủi ro tương tự trong tương lai.