Mâm cỗ rằm tháng 7 truyền thống theo gợi ý của nghệ nhân ẩm thực Ánh Tuyết

Nghệ nhân Ẩm thực Ánh Tuyết tên thật là Phạm Thị Tuyết. Bà được biết đến như một "người đại sứ" luôn miệt mài trong việc lưu giữ và truyền bá những nét đẹp của ẩm thực truyền thống Việt. Tính đến nay, bà đã có hơn 60 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực ẩm thực, từng nấu ăn cho nhiều vị Nguyên thủ, lãnh đạo quốc gia.

Là thế hệ thứ 7 của một gia đình gốc Hà Nội, từ nhỏ nghệ nhân Ánh Tuyết đã được giáo dục về quy chuẩn đức hạnh, nữ công gia chánh của một người phụ nữ. Bà chia sẻ: "Tôi đã bắt đầu đứng bếp từ năm 9 tuổi và người cụ đã khuất chính là nhân vật truyền cảm hứng cho tôi trong nền ẩm thực".

Cỗ rằm tháng 7 không thể thiếu món xôi, gà

Đối với nghệ nhân Ánh Tuyết, việc chuẩn bị mâm cơm chiêu đãi gia đình, bạn bè hằng ngày hay những mâm cúng dâng lên ông bà, tổ tiên đều phải đòi hỏi nhiều công sức, tâm huyết của người làm. Đặc biệt, khi chia sẻ về cỗ rằm tháng 7 âm lịch và lễ Vu lan báo hiếu, bà cho biết:

"Rằm tháng 7 là một trong những ngày rằm quan trọng của mỗi gia đình Việt. Vào ngày này, bậc con cháu thường chuẩn bị các mâm cỗ đủ đầy để dâng lên ông bà, tổ tiên bày tỏ lòng hiếu thảo. Đây cũng chính là một trong những nét đẹp văn hóa, ẩm thực của người Việt cần được lưu giữ và phát huy".

Theo nghệ nhân Ánh Tuyết, cỗ cúng thường được chuẩn bị tùy theo điều kiện kinh tế và thời gian của mỗi gia đình. Mâm cỗ có thể được làm thuần chay hoặc sử dụng các món mặn truyền thống.

Trong đó, những món mặn truyền thống không thể thiếu bao gồm:

• Món xôi: Xôi gấc, xôi cốm, xôi đậu, xôi hạt sen,..
• Món gà luộc
• Món xào: Rau củ xào, lòng mề xào rau củ, hải sản xào rau củ,..
• Món nộm: Nộm đu đủ, nộm hoa chuối,..
• Món canh: Canh bí sườn, canh măng, canh cổ, cánh vịt nấu khoai sọ,..
• 1 nải chuối cùng các loại trái cây khác
• Trầu, cau và hoa trang trí

Ngoài ra còn có thể thêm giò, chả, nem hoặc những món ăn khác để mâm cỗ phong phú hơn. 

Đối với mâm cỗ rằm tháng 7 chay, bà Ánh Tuyết cho rằng, hiện nay có nhiều trường phái chay khác nhau như ăn chay thuần rau củ, thực vật; ăn chay giả mặn; ăn chay có trứng,.. Bởi vậy, tùy theo quan niệm và suy nghĩ của mỗi người sẽ có các thực hiện những món chay khác nhau. Trong đó, những món chay điển hình như:

• Xôi: Xôi gấc, xôi cốm, xôi đậu, xôi hạt sen,..
• Món xào: Nấm xào, rau củ xào,..
• Đậu hũ chiên hoặc hấp, sốt
• Nộm chay
• Canh rau củ

"Việc chuẩn bị mâm cỗ không cần quá cầu kì nhưng cần đặt tâm huyết, tấm lòng của mình vào trong đó. Trước là lễ dâng hiếu kính, sau là thụ lộc, bởi vậy cũng không nên "mâm cao cỗ đầy" quá nhiều để tránh lãng phí" - Nghệ nhân bộc bạch.

Gợi ý một số món chay ngon cho cỗ rằm tháng 7

Món xôi cốm đậu xanh, hạt sen

Nguyên liệu cần chuẩn bị

• 400g cốm tươi 

• 100g đậu xanh

• 100g hạt sen

• 120g dừa sợi

• Nước cốt dừa, lá dứa

• Gia vị: Muối, đường

Công thức thực hiện

Bước 1: Sơ chế nguyên liệu

- Đậu xanh và hạt sen ngâm trong nước có thêm một ít muối trong khoảng 2 – 3 tiếng rồi vớt ra, rửa sạch lại với nước.

- Đậu xanh đem hấp khoảng 25 phút, hạt sen luộc trong 20 phút rồi vớt ra, để ráo.

Bước 2: Xào dừa sợi

- Dừa sợi trộn đều cùng 1 muỗng cà phê đường sau đó rồi bắp bếp, xào trong 5 – 10 phút.

Bước 3: Nấu nước cốt dừa

- Dùng khoảng 150ml nước cốt dừa đun sôi sau đó cho thêm lá dứa vào rồi tiếp tục nấu trong vòng 10 phút.

Bước 4: Hấp xôi

- Cho đậu xanh, 1 muỗng cà phê muối, 3 muỗng cà phê đường vào tô trộn đều rồi nghiền nhuyễn

- Trộn đều hỗn hợp vừa nghiền với cốm tươi cùng nước cốt dừa với nhau

- Đem hấp hỗn hợp xôi, đậu xanh trong khoảng 3 – 5 phút

- Cho thêm hạt sen và dừa sợi vào trộn đều cùng xôi

- Cuối cùng, múc xôi ra và thưởng thức khi còn nóng

Món nem chay cho cỗ rằm tháng 7

Nguyên liệu cần chuẩn bị

• 1 - 2 bìa đậu phụ
• 1/2 gói miến nhỏ
• 1 củ cà rốt
• 1 nắm mộc nhĩ
• 1 nắm nấm hương
• 1 củ hành tây nhỏ
• Hành lá, rau mùi
• Bánh tráng cuốn nem
• Gia vị gồm: hạt nêm chay, tiêu, mì chính, dầu ăn

Công thức thực hiện

Bước 1: Sơ chế nguyên liệu

• Nấm hương và mộc nhĩ rửa sạch, ngâm nước cho nở
• Cà rốt rửa sạch, bào sợi dài
• Hành lá, rau mùi rửa sạch, thái nhỏ
• Miến ngâm qua nước, cắt nhỏ
• Đậu bóp vụn nhỏ

Bước 2: Ướp gia vị 

Cho các nguyên liệu vào bát, thêm hạt nêm chay, hạt tiêu, mì chính cùng dầu ăn vừa đủ vào rồi trộn đều cho ngấm gia vị.

Bước 3: Cuốn nem

Dùng bánh tráng, trải ra rồi cho nhân vào để gói. Nhẹ nhàng cuốn vừa phải để nem không bị rách hay lỏng lẻo.

Bước 4: Rán nem

Dùng chảo lớn, thêm dầu vào nóng thì lần lượt cho nem vào rán đến khi vàng đều.

Món cà tím sốt 

Nguyên liệu cần chuẩn bị

• 1 quả cà tím dài
• 1 quả ớt sừng xanh hoặc đỏ
• Nước sốt cà chua
• 3 nhánh tỏi
• Gia vị chay gồm: đường, hắc xì dầu, tương cà, muối, tinh bột

Công thức thực hiện

Bước 1: Làm sốt

- Trộn nước tương, hắc xì dầu, đường, muối cùng nước sốt cà chua với nhau.

- Cho 2 thìa cà phê tinh bột vào 1/2 bát nước nhỏ khuấy đều rồi đổ vào hỗn hợp trên.

Bước 2: Sơ chế nguyên liệu

- Cà tím gọt vỏ, cắt thành những miếng dài

- Ớt xanh, đỏ thái thành miếng hình thoi

Bước 3: Chiên cà tím

- Gắp cà tím lăn qua bột đều

- Dùng chảo chiên cà tím đến khi ngả màu vàng

Bước 4: Xào cà với sốt

- Dùng chảo, cho dầu và tỏi băm vào phi thơm

- Thêm ớt sừng vào, xào đều

- Thêm phần sốt đã pha chế ở trên vào, nấu đến khi sệt lại

- Cho cà tím vào và đảo đều cho ngấm. Đun thêm một lúc thì tắt bếp.