Kiểm soát biến chứng Tim – Mắt trên người bệnh đái tháo đường: Dễ hay khó?
Đái tháo đường là căn bệnh mạn tính không chỉ ảnh hưởng đến đường huyết, mà còn âm thầm tác động đến nhiều cơ quan trong cơ thể, trong đó tim và mắt là hai cơ quan bị ảnh hưởng nhiều. Điều đáng nói, các biến chứng này thường khởi phát lặng lẽ, chỉ bộc lộ khi đã gây tổn thương nghiêm trọng. Kiểm soát tốt đường huyết là quan trọng, nhưng như thế vẫn chưa đủ.
Ông N.V.T., 56 tuổi, ngụ tại TP. Hồ Chí Minh đã được chẩn đoán đái tháo đường típ 2 hơn 10 năm. Trong suốt thời gian đó, ông vẫn duy trì thói quen uống thuốc đều đặn và tin rằng chỉ cần kiểm soát đường huyết là có thể sống khỏe. Thế nhưng, gần đây ông thường xuyên bị đau thắt ngực khi gắng sức, cơ thể mau mệt và thị lực giảm dần, kèm theo cảm giác có những đốm đen lơ lửng trước mắt.
Khi đến khám tại bệnh viện, các bác sĩ cho biết ông đang xuất hiện dấu hiệu của biến chứng tim mạch và bệnh võng mạc đái tháo đường giai đoạn sớm. Câu chuyện của ông T. là lời cảnh tỉnh cho nhiều người bệnh, rằng kiểm soát đường huyết thôi chưa đủ. Đái tháo đường là căn bệnh mạn tính cần được quản lý toàn diện để ngăn ngừa các biến chứng âm thầm nhưng vô cùng nguy hiểm.
Trên thực tế, biến chứng tim mạch là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở người bệnh đái tháo đường, trong khi tổn thương võng mạc lại là nguyên nhân chính dẫn đến mù lòa. Điều đáng lo ngại là cả hai biến chứng này thường khởi phát bằng những triệu chứng rất mờ nhạt, khiến người bệnh chủ quan và không phát hiện kịp thời.
Theo BS CKI. Lê Hoàng Bảo - Khoa Nội tiết BV ĐHYD, nhiều người vẫn nghĩ chỉ cần giữ đường huyết trong ngưỡng an toàn là đủ, nhưng thực tế, bên cạnh đường huyết, việc kiểm soát huyết áp và mỡ máu đóng vai trò quyết định đến sự thành công của điều trị.
Người bệnh có thể duy trì chỉ số HbA1c ổn định, nhưng nếu bỏ qua việc kiểm soát huyết áp và mỡ máu, nguy cơ nhồi máu cơ tim hay đột quỵ vẫn rất cao. Điều trị đái tháo đường, vì thế, không chỉ là kiểm soát một chỉ số đường huyết, mà là một quá trình quản lý toàn diện, bao gồm chế độ ăn uống hợp lý, vận động thường xuyên, kiểm soát cân nặng, tuân thủ thuốc và tầm soát định kỳ.
Nếu biến chứng tim mạch là “kẻ thầm lặng” đe dọa tính mạng, thì biến chứng võng mạc lại âm thầm cướp đi ánh sáng của người bệnh. Theo BS CKII. Nguyễn Thành Luân - Khoa Mắt BV ĐHYD, bệnh võng mạc đái tháo đường có thể tiến triển trong nhiều năm mà không gây triệu chứng rõ ràng.
Khi người bệnh bắt đầu mờ mắt, nhìn méo hình hoặc thấy đốm đen trôi nổi, thường là bệnh đã bước vào giai đoạn nặng. Khi đó, dù điều trị bằng laser, tiêm thuốc nội nhãn hay phẫu thuật, kết quả cũng chỉ dừng ở mức hạn chế, khó có thể phục hồi thị lực.
Thống kê cho thấy sau 10 năm mắc bệnh, khoảng 40% người đái tháo đường típ 2 và 60% người típ 1 có tổn thương võng mạc, trong đó 2% tiến triển đến giai đoạn tăng sinh - mức độ nặng nhất và dễ dẫn đến mù lòa.
Vì vậy, bác sĩ Luân khuyến cáo: “Người bệnh không nên chờ đến khi mờ mắt mới đi khám, bởi khi đó cơ hội giữ lại ánh sáng đã rất mong manh”.
Để phòng ngừa, người bệnh đái tháo đường cần được tầm soát mắt định kỳ bằng phương pháp chụp đáy mắt. Với người mắc đái tháo đường típ 2, nên kiểm tra ngay sau khi được chẩn đoán; còn ở típ 1, nên bắt đầu sau 5 năm kể từ khi phát hiện bệnh. Sau đó, cả hai nhóm đều cần duy trì kiểm tra hằng năm để phát hiện sớm tổn thương và can thiệp kịp thời.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh việc kiểm soát đồng thời đường huyết, huyết áp và mỡ máu giúp làm chậm tiến triển bệnh lý võng mạc. Đặc biệt, một số thuốc có hoạt chất Fenofibrate đã cho thấy hiệu quả trong phòng ngừa tổn thương võng mạc, nhưng chỉ phát huy tác dụng khi bệnh được phát hiện sớm và người bệnh tuân thủ điều trị nghiêm ngặt.
