Giải pháp xanh cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu

Tái khởi động chương trình chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp

Trong bối cảnh thế giới đối mặt với khủng hoảng khí hậu ngày càng nghiêm trọng, các  doanh nghiệp không còn có thể đứng ngoài cuộc trong hành trình chuyển đổi xanh. 

Sáng 4/6, tại Khách sạn Sài Gòn, Hội thảo “Giải pháp xanh cho doanh nghiệp trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu – cơ hội và hành động” đã được tổ chức bởi Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao (HVNCLC) – Chương trình Chuẩn hội nhập, với sự đồng hành của các đối tác nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển bền vững.

Mở đầu hội thảo, bà Vũ Kim Hạnh – Chủ tịch Hội Doanh nghiệp HVNCLC, Giám đốc Trung tâm BSA – chia sẻ những quan sát từ Hội chợ ThaiFex (một trong những hội chợ thực phẩm châu Á). Theo bà Hạnh, trong 10 xu hướng thực phẩm và đồ uống nổi bật năm nay, có đến 8 xu hướng xoay quanh yếu tố sức khỏe. Điều đáng lưu ý là hai khía cạnh sức khỏe được quan tâm nhất chính là sức khỏe con người – với trào lưu dịch chuyển từ đạm động vật sang đạm thực vật – và sức khỏe của môi trường sống, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Bà Hạnh nhấn mạnh rằng hai yếu tố này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau và đồng thời ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất – kinh doanh. “Giờ đây, mỗi sản phẩm được giới thiệu ra thị trường đều phải đối mặt với câu hỏi: sản phẩm này có đạt chuẩn không? Nếu không có tiêu chuẩn cụ thể, người tiêu dùng sẽ lập tức quay lưng. Cam kết suông đã không còn đủ để tạo niềm tin”,  bà Hạnh nói. 

Từ những chuyển động lớn của thị trường và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, bà Vũ Kim Hạnh cho biết Hội DN HVNCLC cùng Trung tâm BSA đã quyết định tái khởi động chương trình chuyển đổi xanh. Chương trình hướng đến việc nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về tiêu chuẩn xanh và hỗ trợ họ – đặc biệt là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa – trong hành trình ứng phó với các quy định mới, tối ưu hóa sản xuất và hội nhập thị trường xuất khẩu.

Một trong những điểm nhấn tại hội thảo là chia sẻ của ông Phạm Đăng An – Phó Tổng Giám đốc Vũ Phong Energy Group – về thực trạng phát thải và các giải pháp kỹ thuật. Từ năm 2009, Vũ Phong đã tiên phong trong lĩnh vực điện mặt trời và sau đó triển khai mô hình Zero Capex – giải pháp cho phép doanh nghiệp lắp đặt hệ thống năng lượng tái tạo mà không cần đầu tư ban đầu. Từ năm 2025, mô hình này sẽ được mở rộng nhằm giúp doanh nghiệp giảm phát thải mà vẫn tiết kiệm chi phí vận hành.

Ông An phân tích rằng theo các tiêu chuẩn quốc tế, phát thải được chia làm ba phạm vi. Phạm vi 1 là phát thải trực tiếp từ việc đốt nhiên liệu tại nhà máy, phương tiện, hoặc rò rỉ từ hệ thống làm lạnh. Phạm vi 2 là phát thải gián tiếp từ năng lượng mua vào như điện, hơi nước, khí nén. Phạm vi 3 là phát thải gián tiếp khác, xuất phát từ hoạt động chuỗi cung ứng – từ vận tải bên thứ ba đến sản phẩm, dịch vụ, nhượng quyền.

Ông An cảnh báo: “Từ ngày 1/1/2026, cơ chế CBAM – điều chỉnh biên giới carbon của Liên minh châu Âu – sẽ chính thức có hiệu lực. Nếu không giảm phát thải, doanh nghiệp buộc phải nộp thuế carbon”. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sản phẩm xuất khẩu mà còn kéo theo toàn bộ chuỗi cung ứng liên quan – từ nhà cung cấp nguyên liệu đến đối tác logistics.

Đặc biệt, ông An chỉ ra mốc thời gian 2030 là thời điểm nhiều tập đoàn lớn như Unilever, Nestle, H&M, PepsiCo cam kết giảm 50% phát thải ở Phạm vi 1 và 2. Một số “ông lớn” như Google, Apple, Microsoft thậm chí đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Điều này tạo áp lực lên chuỗi cung ứng, buộc các doanh nghiệp nhỏ cũng phải tuân thủ để tiếp tục hợp tác.

Thách thức tài chính và nhận thức của doanh nghiệp nhỏ

Dù yêu cầu chuyển đổi xanh là xu thế tất yếu, nhiều doanh nghiệp vẫn chật vật trong quá trình triển khai. Ông Trần Thanh Tâm – Đại học Tài nguyên & Môi trường TP.HCM – chia sẻ rằng áp lực tài chính là một rào cản lớn, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ. “Chúng tôi từng gặp một công ty sản xuất đồ gỗ, bị khách hàng châu Âu yêu cầu báo cáo CBAM. Nếu không có báo cáo này, họ không thể xuất khẩu”, ông Tâm kể.

Đồng quan điểm, ông Võ Minh Quân – Ban dự án Chuẩn hội nhập HVNCLC – dẫn chứng từ khảo sát năm 2024 cho thấy: 80% doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa có chiến lược ESG rõ ràng. Nhiều nơi còn xem ESG là “chi phí phát sinh” thay vì “khoản đầu tư sinh lời”. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng thiếu nhân sự chuyên trách, thiếu hệ thống đo lường dữ liệu môi trường, thiếu chương trình đào tạo nội bộ, và hoàn toàn bị động trước các quy định mới.

Nắm bắt nhu cầu và thực trạng này, tại hội thảo, ông Nguyễn Tấn Kiến Phước – Giám đốc Công ty TNHH dịch vụ ứng dụng hỗ trợ doanh nghiệp – đã công bố chương trình “Kích hoạt chuyển đổi xanh” khởi động từ năm 2025. Đây là chương trình đồng hành chuyên sâu với mục tiêu hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa xây dựng nền tảng bền vững, từ tư duy đến hành động.

Theo ông Phước, chương trình kéo dài từ 6 đến 8 tháng, chia làm bốn giai đoạn: Đào tạo – Khảo sát – Tư vấn – Chứng nhận. Ở giai đoạn đầu tiên, doanh nghiệp tham gia các khóa tập huấn về tiêu chuẩn xanh, ESG, ISO… Giai đoạn khảo sát sẽ có chuyên gia đến tận nhà xưởng để tư vấn nâng cấp. Tiếp theo là hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14064, ISO 22000, ISO 50001. Sau cùng, doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ toàn bộ chi phí đánh giá và cấp chứng nhận năm đầu tiên.

Đáng chú ý, toàn bộ chi phí của cả bốn giai đoạn đều do chương trình tài trợ 100%. “Chúng tôi muốn giúp doanh nghiệp hiểu rằng chuyển đổi xanh không phải làm vài việc mang tính hình thức, mà là một quá trình tái cấu trúc hệ thống vận hành, bắt đầu từ tư duy và kỹ năng,” ông Phước nhấn mạnh.

Hội thảo “Giải pháp xanh cho doanh nghiệp” không chỉ là nơi trao đổi kiến thức mà còn là lời kêu gọi hành động. Trong kỷ nguyên mà thị trường toàn cầu đòi hỏi minh bạch và trách nhiệm môi trường ngày càng cao, doanh nghiệp Việt – dù lớn hay nhỏ – không thể chờ đợi hay thụ động.