Nấm kim châm trắng đẹp có thể 'ngậm' độc, muốn biết bị tẩm formaldehyde hay không cần nhận diện qua cách này

Với vị ngọt thanh, giòn nhẹ, nấm kim châm thường được dùng trong các món lẩu, hấp hay cuộn thịt, vừa ngon lại dễ chế biến. Thế nhưng, đằng sau vẻ ngoài trắng trẻo, sạch sẽ, không ít loại nấm kim châm trôi nổi trên thị trường bị tẩm formaldehyde – một chất độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Formaldehyde vốn là một chất bảo quản sử dụng phổ biến trong công nghiệp, có khả năng ức chế vi khuẩn và nấm mốc, giúp kéo dài thời gian bảo quản thực phẩm và làm cho bề mặt sản phẩm trông bắt mắt hơn.

Thực tế, formaldehyde tồn tại tự nhiên trong nhiều loại thực phẩm. Các sinh vật sống, bao gồm cả con người, sản sinh formaldehyde thông qua các quá trình trao đổi chất bình thường. Một ví dụ điển hình là "chu trình một cacbon", trong đó folate kích hoạt quá trình tổng hợp axit amin và tiền chất DNA. 

Tương tự, động thực vật – những nguồn thực phẩm hằng ngày – cũng tạo ra formaldehyde như một phần tự nhiên của quá trình sống. Formaldehyde cũng xuất hiện trong môi trường, liên quan đến quá trình phân hủy của thực vật, và nhanh chóng phân hủy trong không khí. Với nồng độ rất nhỏ trong thực phẩm tự nhiên, formaldehyde không gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe người dùng.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là hiện nay, tại một số nơi, formaldehyde bị lạm dụng để bảo quản thực phẩm nhằm kéo dài thời gian tươi mới – trong đó có nấm kim châm. Việc sử dụng hóa chất này giúp nấm giữ màu trắng đẹp, không úa vàng hay thối rữa nhanh, nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe.

Formaldehyde khi hấp thụ vào cơ thể rất khó đào thải nhanh chóng. Nếu tích tụ lâu dài, chất này có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như rối loạn tiêu hóa, tổn thương gan, thận, hệ thần kinh và đặc biệt làm tăng nguy cơ ung thư. Đối với những đối tượng nhạy cảm như trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc phụ nữ mang thai, việc ăn phải thực phẩm chứa formaldehyde còn có thể gây ra các phản ứng cấp tính như buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng dữ dội, thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Dấu hiệu nhận biết nấm kim châm chứa formaldehyde

Màu sắc trắng tinh bất thường

Nấm kim châm sạch thường có màu trắng ngà hoặc hơi ngả vàng, bề mặt tự nhiên và màu sắc không hoàn toàn đồng nhất. Nếu quan sát thấy nấm trắng tinh bất thường, sáng đều từ gốc đến ngọn, thậm chí có ánh xanh nhẹ, người tiêu dùng nên cẩn trọng. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy nấm đã được xử lý bằng hóa chất, trong đó có formaldehyde. 

Loại hóa chất này khiến nấm trông "đẹp không tì vết", khác hẳn với nấm sạch vốn thường có vết ngả màu nhẹ hoặc vết nâu ở phần gốc do quá trình sinh trưởng tự nhiên.

Không mùi hoặc có mùi hắc bất thường

Nấm kim châm tươi sạch thường có mùi thơm nhẹ, dễ chịu đặc trưng. Ngược lại, nấm bị tẩm formaldehyde có thể không có mùi hoặc có mùi hăng, hắc nhẹ giống thuốc sát trùng. Nguyên nhân là formaldehyde, vốn là chất sử dụng trong công nghiệp, thường có mùi đặc trưng nếu không được khử hoàn toàn. 

Khi lựa chọn nấm tại chợ hoặc siêu thị, nếu phát hiện mùi lạ dù hình thức sản phẩm bắt mắt, người tiêu dùng nên thận trọng và tránh mua.

Độ giòn và đàn hồi bất thường

Nấm kim châm sạch thường mềm mại, có độ đàn hồi nhẹ khi bóp. Nếu thân nấm khô, giòn, dễ gãy, không còn cảm giác mềm sống đặc trưng thì người tiêu dùng nên lưu ý. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy nấm đã được xử lý bảo quản bằng hóa chất như formaldehyde. Loại hóa chất này giúp kéo dài thời gian bảo quản nhưng đồng thời làm nấm mất đi độ mềm tự nhiên.

Ngâm nước đổi màu hoặc có mùi lạ

Đây là cách kiểm tra đơn giản nhưng khá hiệu quả sau khi mua nấm về nhà. Chỉ cần ngâm nấm kim châm trong nước sạch khoảng 10–15 phút, người dùng có thể nhận biết dấu hiệu bất thường. Nếu nước ngâm bị đổi màu — ngả đục, vàng hoặc xuất hiện mùi hóa chất — nhiều khả năng nấm đã bị xử lý bằng formaldehyde. Ngược lại, với nấm sạch, nước ngâm thường vẫn trong hoặc chỉ hơi đục nhẹ, không có mùi lạ.

Thời gian bảo quản bất thường

Thông thường, nấm kim châm chỉ có thể bảo quản từ 2–3 ngày ở nhiệt độ phòng và 5–7 ngày trong môi trường lạnh. Nếu sau khoảng thời gian này nấm vẫn trắng tinh, không có dấu hiệu thối hỏng hay úa vàng, người tiêu dùng nên cảnh giác. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy nấm đã được xử lý bằng formaldehyde để kéo dài thời gian bảo quản.

Làm sao để chọn được nấm kim châm an toàn?

Nấm kim châm là nhóm thực phẩm dễ bị bảo quản bằng hóa chất, dễ bám bụi và vi khuẩn nếu sơ chế không đúng cách. Dưới đây là 5 cách giúp bạn làm sạch nấm kim châm hiệu quả hơn, bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.

Ngâm nấm trong nước vo gạo

Một mẹo dân gian đơn giản nhưng hiệu quả là ngâm nấm kim châm trong nước vo gạo, đặc biệt là nước vo lần 2. Các enzyme và cặn trong nước vo gạo giúp làm sạch bụi bẩn và hỗ trợ loại bỏ phần nào hóa chất bảo quản còn sót lại. Ngâm nấm khoảng 10–15 phút, sau đó rửa lại với nước sạch là có thể yên tâm chế biến.

Ngâm với nước muối loãng

Cách làm này vừa đơn giản vừa hiệu quả trong việc làm sạch nấm. Chỉ cần hòa một ít muối vào thau nước, khuấy tan rồi cho nấm vào ngâm khoảng 5–10 phút. Nước muối không chỉ giúp làm sạch nấm mà còn có tác dụng kháng khuẩn, giảm mùi hăng và giúp nấm trắng, ngon hơn khi nấu.

Ngâm nấm trong nước vo gạo

Một mẹo dân gian đơn giản nhưng hiệu quả là ngâm nấm kim châm trong nước vo gạo, đặc biệt là nước vo lần hai. Các enzyme và cặn trong nước vo gạo giúp làm sạch bụi bẩn và hỗ trợ loại bỏ phần nào hóa chất bảo quản còn sót lại. Chỉ cần ngâm khoảng 10–15 phút, sau đó rửa lại với nước sạch là có thể yên tâm chế biến.

Ngâm với nước muối loãng

Hòa một ít muối vào thau nước, khuấy tan rồi cho nấm vào ngâm khoảng 5–10 phút. Nước muối không chỉ giúp làm sạch nấm mà còn có tác dụng kháng khuẩn, giảm mùi hăng và giữ cho nấm trắng, ngon hơn khi nấu.

Rửa bằng nước pha giấm loãng

Giấm ăn pha loãng cũng là một lựa chọn hiệu quả. Tính acid nhẹ trong giấm giúp trung hòa vi khuẩn và hỗ trợ khử mùi nấm kim châm. Tuy nhiên, nên rửa nhanh tay, tránh ngâm lâu để không làm ảnh hưởng đến hương vị tự nhiên của nấm.

Dùng bột baking soda pha nước để rửa

Baking soda là chất làm sạch tự nhiên, có khả năng loại bỏ dư lượng thuốc trừ sâu, vi khuẩn và bụi bẩn khá hiệu quả. Chỉ cần pha một thìa nhỏ baking soda vào nước, ngâm nấm trong khoảng 5–7 phút rồi rửa lại bằng nước sạch 1–2 lần để đảm bảo an toàn.