Mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng gồm những gì?
Trong ngày Rằm tháng Giêng, ngoài việc đi lễ chùa, các gia đình Việt còn chuẩn bị mâm cỗ cúng Rằm để bày tỏ lòng thành kính đến tổ tiên để cầu mong một năm mới bình an, sung túc.
Vào ngày Rằm tháng Giêng, các gia đình thường sắm hai lễ: lễ cúng Phật và mâm cúng gia tiên. Mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng nhìn chung không khác nhiều so với mâm cỗ Tết Nguyên đán. Tùy vào phong tục từng vùng miền, điều kiện kinh tế, thời gian của từng gia đình mà mỗi mâm cúng của mỗi gia đình sẽ khác nhau nhưng tất cả đều thể hiện tinh thần uống nước nhớ nguồn và tấm lòng thành kính, tri ân Phật, thánh, tổ tiên.
Mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng có thể là cỗ chay cúng Phật, cỗ mặn để cúng thần linh, gia tiên hoặc cả hai.
Mâm cỗ chay cúng Rằm tháng Giêng
Mâm cỗ chay đầy đủ có 5 màu sắc tượng trưng cho ngũ hành: màu đỏ (hành Hỏa), màu xanh (hành Mộc), màu vàng (hành Thổ), màu đen (hành thủy), màu trắng (hành kim) và đủ 10 món, gồm các món ăn từ tứ phương - sông, núi, biển, đồng bằng.
Mâm lễ cúng Phật là mâm lễ chay tinh khiết gồm hương, hoa, quả tươi, đèn (nến), xôi, oản… Đặc biệt, trong mâm cỗ phải có bánh trôi (chè trôi nước). Người Việt ăn bánh trôi ngày Rằm tháng Giêng (Tết Nguyên tiêu) với mong muốn mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.
Mâm cỗ mặn cúng Rằm tháng Giêng
Theo phong tục, mâm cỗ mặn cúng Rằm tháng Giêng dâng lên gia tiên thường có 4 bát, 6 đĩa, tổng cộng thành tròn 10 món. 4 bát gồm: canh măng, canh bóng, bát miến và mọc; 6 đĩa gồm: thịt gà (hoặc thịt lợn), giò (hoặc chả), nem thính (đĩa xào), dưa muối, xôi (hoặc bánh chưng) và nước chấm.
Ý nghĩa của các món ăn trong mâm cỗ mặn như sau:
- Bánh chưng: Tượng trưng cho trời, như một lời cầu vạn sự được vuông tròn trong năm mới.
- Xôi gấc: Màu đỏ của xôi gấc không chỉ giúp mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng của bạn thêm đẹp mắt mà còn tượng trưng cho sự may mắn, tròn đầy của gia chủ.
- Gà luộc: Gà không chỉ là món ăn quen thuộc trong bữa cơm hàng ngày mà trong các ngày lễ Tết, đây cũng là món ăn không thể thiếu.
- Chân giò bó luộc: Trong phong tục cổ truyền của người Việt, chân giò lợn là một thức quan trọng trong mâm cúng, mong muốn cho năm mới được đầy đủ, sung túc hơn. Giờ đây, nhiều gia đình đã thay món chân giò lợn bằng giò chả.
- Dưa món: Dưa món thường được chuẩn bị trước Tết Nguyên Đán, nên trong việc chuẩn bị cho mâm cỗ cúng Rằm đầu năm sẽ nhanh gọn hơn rất nhiều.
- Bát nước chấm đặt giữa mâm hình tròn tượng trưng cho trời đất vũ trụ, kết nối cổ kim.
Ngoài ra trong mâm cỗ còn có thể có thêm cơm tẻ là lương thực hàng ngày. Mâm cỗ có nếp có tẻ, có âm dương đầy đủ để sinh sôi nảy nở.
Mâm cơm cúng ngày Rằm tháng Giêng tựu đủ các vị. Vị mặn của nước chấm, vị cay của ớt, vị chua của đĩa dưa hành, vị ngọt của bánh, tất cả tạo nên mâm cỗ đủ đầy, cầu mong yên ấm an lành, xua đi những đen đủi có thể đến trong năm mới. Ngoài các món mặn, gia đình còn cần chuẩn bị các lễ vật: Hương, hoa, đèn nến, vàng mã, trầu cau, rượu.
