Livestream quảng cáo sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe sắp vào diện 'kiểm soát đặc biệt'?

Chiều 13/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật TMĐT. Một trong những nội dung được các ĐBQH đề xuất là cần xác định rõ vai trò, trách nhiệm của từng chủ thể trong hoạt động livestream bán hàng, đồng thời bổ sung cơ chế kiểm soát trước khi phát trực tiếp các phiên livestream quảng cáo sản phẩm ảnh hưởng tới sức khỏe.

ĐBQH Hoàng Thị Thanh Thúy - Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh cho rằng, một trong những vấn đề khiến dư luận lo lắng là tình trạng người livestream quảng cáo sản phẩm, đặc biệt là người nổi tiếng, đạt doanh thu lớn nhưng quảng cáo sai sự thật, bán hàng giả, hàng kém chất lượng hoặc né tránh trách nhiệm khi người tiêu dùng phản ánh.

Trong dự thảo Luật, các điều, khoản từ Điều 20 đến Điều 22 đã xác định tương đối đầy đủ trách nhiệm của ba chủ thể chính trong hoạt động livestream bán hàng, gồm: người bán, người livestream và nền tảng. Tuy nhiên, khi đối chiếu với các vụ livestream bán hàng kém chất lượng, "thổi phồng" công dụng thực phẩm chức năng hay thao túng niềm tin người mua bằng kỹ thuật "seeding ảo" gần đây vẫn cho thấy một số khoảng trống cần được làm rõ để tăng tính khả thi.

Trước thực tế này, ĐB Thúy đề xuất cân nhắc một số điểm như: bổ sung cơ chế kiểm soát trước khi phát trực tiếp đối với các phiên livestream quảng cáo công dụng đặc biệt (như các sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm), theo hướng người bán hoặc người livestream phải cung cấp hồ sơ sản phẩm cho nền tảng TMĐT để rà soát có điều kiện.

Đồng thời, cần làm rõ trách nhiệm liên đới của người livestream khi cung cấp thông tin vượt quá hoặc sai lệch so với hồ sơ do người bán cung cấp, kèm biện pháp xử lý bổ sung như tạm cấm livestream trong một thời gian nhất định. Ngoài ra, mở rộng thời hạn lưu trữ dữ liệu livestream lên hai năm và quy định nghĩa vụ cung cấp bản ghi, bình luận, bằng chứng chốt đơn cho người tiêu dùng hoặc cơ quan có thẩm quyền khi có tranh chấp hoặc yêu cầu điều tra.

Về phía nền tảng TMĐT, ĐBQH Hoàng Thị Thanh Thúy nhấn mạnh cần công khai tiêu chí hiển thị livestream, kiểm soát bình luận "seeding ảo" và có cơ chế cảnh báo khi phát hiện lưu lượng tương tác bất thường. Bà cũng gợi ý nghiên cứu cơ chế kiểm soát chặt hơn với "người livestream có ảnh hưởng lớn" hoặc "phiên livestream có doanh thu lớn", tương tự các mô hình đang được nhiều quốc gia áp dụng.

Cho ý kiến về "Trách nhiệm của chủ quản nền tảng TMĐT trong hoạt động livestream bán hàng", ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH TP Hải Phòng cho rằng, việc lưu trữ hình ảnh, âm thanh các phiên livestream vượt quá khả năng của nhiều doanh nghiệp.

Đại biểu đề nghị cho phép lưu trữ có chọn lọc theo loại hàng hóa, mức độ rủi ro về khiếu nại của người tiêu dùng. Bên cạnh đó, cho phép chủ quản nền tảng TMĐT sử dụng bản ghi tóm tắt để lưu trữ thay vì lưu toàn bộ video, đồng thời bổ sung quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong quá trình lưu trữ.

Ngoài ra, đại biểu đoàn Hải Phòng nhấn mạnh cần phân loại nội dung livestream theo độ tuổi, hiển thị cảnh báo khi có yếu tố nhạy cảm hoặc nguy hiểm, và yêu cầu người bán, người livestream lựa chọn chế độ phân loại đối tượng tiếp cận. Khi phát hiện livestream vi phạm thuần phong mỹ tục, văn hóa, pháp luật hoặc gây hại cho trẻ em, cần có cơ chế báo cáo, phối hợp giữa nền tảng và cơ quan quản lý để gỡ bỏ nhanh chóng.

"Khi phát hiện các livestream có nội dung không phù hợp với thuần phong mỹ tục, văn hóa, quy định pháp luật, gây hại cho trẻ em, cần có cơ chế báo cáo, phối hợp giữa nền tảng và cơ quan quản lý để gỡ bỏ nhanh nội dung livestream đó", đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị.