Đề nghị xử nghiêm, yêu cầu người nổi tiếng, KOL quảng cáo sai phải bồi thường

Sáng 10/5, Quốc hội tại hội trường về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo. Vấn đề người nổi tiếng, các Facebooker, YouTuber, TikToker quảng cáo sản phẩm sai sự thật đã làm nóng nghị trường.

Nâng mức phạt để đảm báo tính răn đe

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) cho biết quảng cáo trên nền tảng số với sự tham gia của các KOL, những cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có tầm ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực, ngành nghề đôi với xã hội. Họ là những người truyền cảm hứng, dẫn dắt dư luận, có khả năng ảnh hưởng đến quyết định của người khác.

Ví dụ như người nổi tiếng, người làm nội dung trên nền tảng mạng xã hội có nhiều người dùng ở nhiều lứa tuổi, ngành nghề khác nhau như YouTuber, Tiktoker, Facebooker, KOC… có sức ảnh hưởng lớn đến thị trường. 

Những người này trải nghiệm và đưa ra các nhận xét, đánh giá chủ yếu theo quan điểm và cách nhìn cá nhân với kiến thức trải nghiệm chân thật, tạo sự tin tưởng từ khách hàng, nhất là trong các chiến dịch marketing, quảng cáo thương hiệu. 

Những vấn đề nêu trên không chỉ được xã hội quan tâm mà ít nhất đã được 2 lần thể hiện trong các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Quốc hội khóa XV. Những vấn đề được đặt ra trong các phiên chất vấn, trả lời chất vấn về tình trạng quảng cáo thực phẩm chức năng sai sự thật, các mặt hàng tiêu dùng xã hội từ xa xỉ đến thiết yếu.

Nữ đại biểu cho rằng, trong dự thảo luật lần này quy định về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ quảng cáo, phát hành quảng cảo, người truyền tải sản phẩm quảng cáo là những người có ảnh hưởng. Song cần tăng cường xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo bởi tác động trực tiếp của nó đến tính mạng, sức khoẻ của người dân.

"Tôi đề nghị Chính phủ sớm sửa đổi Nghị định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo, nâng cao mức phạt để đảm bảo tính răn đe, góp phần bảo vệ sức khỏe, tính mạng, tài sản và quyền lợi của người tiêu dùng, tạo ra một môi trường quảng cáo lành mạnh và bình đẳng. Đồng thời, cần rà soát, bổ sung các quy định về đạo đức, trách nhiệm nghề nghiệp, trách nhiệm pháp lý của đối tượng này, nhất là những người có ảnh hưởng", đại biểu Phúc đề xuất.

Nhấn mạnh quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải quảng cáo rất quan trọng, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng cho rằng cần quy trách nhiệm của chủ thể quảng cáo và người chuyển tải sản phẩm quảng cáo, bởi thực tế có những người quảng cáo phản cảm.

"Tôi rất đồng tình tăng phạt vi phạm hành chính đối với người quảng cáo, đặc biệt là người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trong xã hội vì phần lớn người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trong xã hội, rất uy tín, những người xem, người nghe rất tin tưởng những người này. Cho nên, chủ thể quảng cáo mới thuê mấy người này đi làm quảng cáo vì người dân rất tin nếu anh nói đúng thì được, còn nếu nói sai mà cho rằng đúng thì người dân cũng tin là đúng. Việc này cần phải quan tâm để làm sao xử lý cho nghiêm, quảng cáo làm sao đạt được hiệu quả và hiệu quả tốt", đại biểu Hòa nêu quan điểm.

Đề nghị làm rõ cơ chế bồi thường khi ca sĩ, nghệ sĩ, người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật

Đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) cũng ủng hộ việc xử lý nghiêm những người nổi tiếng quảng cáo sản phẩm không đúng sự thật dẫn đến thiệt hại cho người tiêu dùng, để công tác quản lý, kiểm soát đối với nội dung và hoạt động quảng cáo được chặt chẽ.

Từ các vụ sữa giả, thực phẩm chức năng giả vừa qua, nữ đại biểu nêu thực tế các công ty sản xuất các mặt hàng này đều có đầy đủ các giấy tờ kiểm định, kiểm nghiệm, công bố sản phẩm, nhưng thực tế các sản phẩm này được cơ quan công an xác định là hàng giả.

Vậy việc yêu cầu người quảng cáo, nhất là các ca sĩ, nghệ sĩ, diễn viên có trách nhiệm kiểm tra tài liệu liên quan đến sản phẩm hàng hóa có thực sự khả thi khi thực hiện. Việc thông báo trước người tiếp nhận quảng cáo về việc thực hiện hoạt động quảng cáo sẽ như thế nào, hay phải viết lên Facebook, đăng tải lên Tiktok hay Youtube để nói là chuẩn bị quảng cáo cho nhãn hàng này, sản phẩm kia?", bà Thu nói và đề nghị cần sửa đổi, bổ sung các nội dung này để đảm bảo khả thi hơn.  

Về cơ chế bồi thường với hoạt động quảng cáo sai của người chuyển tải quảng cáo, nhất là những người nổi tiếng, đại biểu yêu cầu cần quy định rõ hơn trong luật. Có thể bổ sung thêm nghĩa vụ của họ, phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường vì hành động quảng cáo sai của mình...

Đại biểu cũng chỉ ra kinh nghiệm của các nước như Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) yêu cầu người nổi tiếng phải tiết lộ rõ ràng mối quan hệ tài chính với thương hiệu khi quảng cáo sản phẩm. Quảng cáo phải trung thực, không gây hiểu lầm về hiệu quả hoặc tính năng của sản phẩm.

Bà dẫn chứng, tại Hàn Quốc, cấm các hoạt động quảng cáo trá hình trên mạng xã hội. Nếu vi phạm có thể bị phạt tối đa 2% doanh thu quảng cáo hoặc tối đa 500 triệu won (khoảng 8,7 tỷ đồng). Năm 2022, nước này cũng bổ sung cấm nghệ sĩ làm gương mặt đại diện cho các hãng rượu để hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến giới trẻ.

Theo bà Thu, các quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo tính trung thực trong hoạt động quảng cáo. Người nổi tiếng cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật khi tham gia quảng cáo để tránh các hậu quả pháp lý và ảnh hưởng đến uy tín cá nhân.

"Nếu người nổi tiếng đã thực hiện đầy đủ các biện pháp thẩm định hợp lý, dựa trên giấy tờ, hồ sơ pháp lý do doanh nghiệp cung cấp, thì thông thường họ không bị xem là cố tình quảng cáo gian dối, mà chủ doanh nghiệp, sản xuất sẽ chịu trách nhiệm chính", bà Thu nói.