Luật Quảng cáo (sửa đổi) cần nhìn nhận ngành quảng cáo như một ngành kinh tế, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo đã được Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8, được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại Phiên họp thứ 41 và dự kiến sẽ trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).

Nhìn nhận về nội dung Dự thảo Luật (sửa đổi), nhiều ý kiến cho rằng, cho tới nay, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo đã đạt mức độ hoàn thiện cao, hài hòa giữa yêu cầu quản lý Nhà nước, bảo vệ người tiêu dùng với nhu cầu kinh doanh chính đáng của các bên quảng cáo, cung cấp dịch vụ quảng cáo, phát hành quảng cáo, và có nhiều điểm mới, sát hợp thực tiễn hơn…

Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực, Dự thảo Luật (sửa đổi) vẫn còn đó một số tồn tại liên quan đến một số sản phẩm hàng hóa, dịch vụ cấm quảng cáo đã được luật hóa tại một số Luật đang được sửa đổi, bổ sung hoặc mới ban hành.

Góp ý tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật Quảng cáo lần này, ông Phạm Văn Hùng - đại diện Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, cần tiếp cận Dự thảo Luật theo hướng quảng cáo như một ngành kinh tế, bởi bản thân quảng cáo mang lại doanh thu rất lớn.

"Chỉ khi nhìn nhận ngành quảng cáo như một ngành kinh tế, với hoạt động kinh doanh đa dạng và liên tục vận động, các quy định quản lý mới có thể phù hợp với thực tiễn phong phú và hỗ trợ sự phát triển của ngành", đại diện VCCI nhấn mạnh. 

Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong nước

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong nước, ông Phạm Văn Hùng đề xuất các quy định về quảng cáo trực tuyến cần được xây dựng theo hướng tránh chồng chồng chéo, tránh tạo gánh nặng cho doanh nghiệp. 

Đại diện VCCI nhận định, Dự thảo đã bổ sung quy định về quảng cáo trên mạng (Điều 23) để quản lý hoạt động quảng cáo trên mạng. Tuy nhiên, trong vòng 3 năm gần đây, số lượng các văn bản điều chỉnh nội dung này tăng lên rất đáng kể, trong đó có nhiều văn bản cấp luật. Nếu quy định không cẩn thận, có thể tạo ra mâu thuẫn giữa các quy định, tăng nặng trách nhiệm cho doanh nghiệp. 

Cụ thể, Dự thảo quy định sản phẩm quảng cáo không được đặt trong hoặc cạnh nội dung vi phạm pháp luật; không quảng cáo trên trang, mạng xã hội, ứng dụng vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, khái niệm vi phạm pháp luật là một khái niệm rất rộng, chỉ một vi phạm hành chính nhỏ cũng là vi phạm pháp luật. 

"Hiện nay, không có cơ chế để các doanh nghiệp có thể xác định, kiểm tra xem nội dung hay ứng dụng đó có vi phạm pháp luật hay không? Nhiều quy định cấm của pháp luật cũng rất chung chung như vi phạm thuần phong mỹ tục, đạo đức xã hội, xúc phạm uy tín tổ chức, cá nhân. 

Về phía doanh nghiệp, họ không hề cố tình tạo lợi nhuận cho các hành vi vi phạm và sẵn sàng phối hợp với cơ quan nhà nước khi cần thiết. Điều doanh nghiệp cần chỉ là một cơ chế pháp lý rõ ràng để có khả năng tuân thủ tốt", ông Hùng nhấn mạnh.

Cần gia cố thêm để đảm báo tính khả thi

Theo ông Phạm Văn Hùng, Dự thảo quy định doanh nghiệp không hợp tác với chủ thể vi phạm đã được Nhà nước công bố (Điều 23.3.c). Quy định này là hợp lý và cần gia cố thêm để đảm bảo tính khả thi. 

"Trong quảng cáo trực tuyến, tốc độ phân phối quảng cáo rất nhanh, tính bằng mili giây. Doanh nghiệp cũng không thể liên tục kiểm tra thông tin trên Cổng thông tin của Bộ. Do đó, Dự thảo cần thiết kế cơ chế để doanh nghiệp có thể dừng hợp tác với đối tượng vi phạm: (1) Bộ sẽ thông báo (qua email) cho doanh nghiệp khi có danh sách; (2) cho phép một khoảng thời gian từ khi Bộ công bố danh sách đến khi doanh nghiệp dừng hợp tác với các chủ thể đó", ông Hùng lý giải.

Bên cạnh đó, Dự thảo cũng yêu cầu các nền tảng và người kinh doanh dịch vụ quảng cáo phải xác định danh tính người quảng cáo (Điều 23.5.b). Quy định này chưa rõ ràng ở điểm không rõ danh tính được hiểu là gì? Và doanh nghiệp sẽ xác minh dựa trên cơ sở nào? (đối chiếu hệ thống dữ liệu hay chỉ cần chụp lại thông tin cá nhân?).

Đáng chú ý, Dự thảo đặt ra một số trách nhiệm cho doanh nghiệp mà chưa phù hợp với đặc điểm của nền kinh tế số, có thể tạo gánh nặng lên các chủ thể, đặc biệt là doanh nghiệp vừa vào nhỏ. Cụ thể, Dự thảo quy định người kinh doanh dịch vụ quảng cáo có trách nhiệm: (1) Thông báo đầu mối với cơ quan nhà nước có thẩm quyền; (2) Báo cáo hàng năm (Điều 23.5).

Đây là một phạm vi rất rộng. Theo định này này, Việt Nam sẽ có hàng nghìn các công ty như vậy, đa phần là các doanh nghiệp vừa vào nhỏ hoặc các cá nhân. Điều này đặt ra khả thi của quy định, cũng như khả năng thực thi của các doanh nghiệp này.

"Có thể suy đoán rằng cơ quan quản lý cho rằng cần số liệu quản lý nên yêu cầu doanh nghiệp báo cáo, nhưng với số lượng quá lớn, tính khả thi là điều cần cân nhắc. Chẳng hạn, trong lĩnh vực thương mại điện tử, số lượng hàng triệu người bán, cơ quan quản lý cũng không thể yêu cầu các trách nhiệm này. Thay vào đó, cơ quan quản lý thương mại chọn phương thức quản lý mới, là dựa vào thu thập dữ liệu để phục vụ công tác quản lý", ông Hùng nói thêm.