5 loại ung thư cần tầm soát ngay trong năm 2024, ai cũng nên biết sớm kẻo muộn

Chụp nhũ ảnh hay X-quang tuyến vú

Chụp hình nhũ hoặc X-quang tuyến vú (hay còn được gọi là Mammography trong tiếng Anh) là một phương pháp được sử dụng để sàng lọc và phát hiện các vấn đề về tuyến vú và ung thư vú. Cùng với việc thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ, chụp hình nhũ là một phần quan trọng trong việc chẩn đoán sớm ung thư vú, đôi khi có thể phát hiện được khối u từ 3 năm trước khi nó có thể cảm nhận được.

Hiệp hội Ung thư Mỹ (ACS) đã đưa ra các khuyến nghị cho phụ nữ có nguy cơ trung bình mắc ung thư vú, bao gồm cả những người là không có tiền sử ung thư vú, có tiền sử gia đình mắc ung thư vú cao hoặc có đột biến gen di truyền làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú (như đột biến gen BRCA) và chưa từng tiếp xạ trị vùng ngực trước 30 tuổi. 

Theo đó, phụ nữ từ 40 đến 44 tuổi có thể bắt đầu chụp X-quang tuyến vú hàng năm; từ 45 đến 54 tuổi nên chụp X-quang tuyến vú mỗi năm và từ 55 tuổi trở lên có thể chụp X-quang tuyến vú hàng năm hoặc chọn chụp hai năm một lần nếu họ có sức khỏe tốt và dự kiến sống thêm ít nhất 10 năm nữa.

Tầm soát ung thư cổ tử cung

Theo khuyến cáo, phụ nữ bắt đầu từ sau 18 tuổi cần thực hiện 2 loại xét nghiệm, bao gồm xét nghiệm HPV và xét nghiệm Pap smear để phát hiện sớm hoặc ngăn ngừa ung thư cổ tử cung. Tần suất thực hiện các xét nghiệm này sẽ được bác sĩ xác định dựa trên độ tuổi và tình trạng sức khỏe của bạn.

Trong đó, xét nghiệm HPV nhằm phát hiện virus papillomavirus ở người (HPV), có thể gây ra những biến đổi tế bào ở cổ tử cung. Nếu phát hiện HPV và không được xử lý kịp thời, có thể dẫn đến sùi mào gà và ung thư. Xét nghiệm Pap smear nhằm tìm kiếm các biến đổi tế bào ở cổ tử cung có thể phát triển thành ung thư nếu không được điều trị.

Tầm soát ung thư đại tràng

Tổ chức Y tế dự phòng Hoa Kỳ (USPSTF) khuyến nghị rằng cả nam và nữ trong độ tuổi từ 45 đến 75 nên thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư đại tràng. Đối với những người trên 75 tuổi và những người có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng, nên trao đổi với bác sĩ về việc tiến hành kiểm tra.

Mặc dù có một số phương pháp kiểm tra sàng lọc có thể phát hiện được polyp hoặc ung thư đại tràng, chẳng hạn như nội soi đại tràng sigma ống mềm và xét nghiệm phân, nhưng nội soi đại tràng thường được ưa chuộng để tiến hành kiểm tra sàng lọc.

Trong quá trình nội soi đại tràng, bác sĩ sẽ sử dụng một ống soi mềm có đèn để kiểm tra trực tràng và đại tràng để tìm kiếm polyp hoặc ung thư. Nếu phát hiện polyp hoặc ung thư, đôi khi bác sĩ có thể loại bỏ chúng trong quá trình nội soi.

Nếu kết quả kiểm tra bình thường, bác sĩ sẽ khuyến nghị bạn thực hiện lại nội soi đại tràng sau mỗi 10 năm. Tuy nhiên, tần suất kiểm tra sàng lọc sẽ phụ thuộc vào cả nguy cơ cá nhân và tiền sử gia đình.

Tầm soát ung thư phổi

Theo Ủy ban Dịch vụ Phòng ngừa và Kiểm tra Sàng lọc Ung thư của Mỹ (USPSTF), những người có tiền sử hút thuốc lá từ 20 gói/năm trở lên và người hiện đang hút thuốc lá hoặc đã từ bỏ trong vòng 15 năm qua hoặc từ 50 đến 80 tuổi nên thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi hàng năm. Khi thực hiện tầm soát ung thư phổi, bác sĩ sẽ sử dụng máy CT phổi liều thấp (LDCT) để sàng lọc bệnh này. 

Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt

Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến (PSA) giúp phát hiện PSA, một loại protein được tạo ra bởi các tế bào trong tuyến tiền liệt (bao gồm cả tế bào bình thường và tế bào ung thư). Theo đó, mức độ PSA càng cao thì nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt càng lớn.

Thực tế, các bác sĩ có quan điểm khác nhau về thời điểm cần xét nghiệm PSA thêm. Tuy nhiên theo khuyến nghị của Hội Ung thư Mỹ (ACS), nên tầm soát ung thư tuyến tiền liệt khi mức PSA đạt 4 ng/ml hoặc cao hơn, trong khi một số trường hợp, mức PSA khuyến nghị là là 2,5 hoặc 3 ng/ml.

Hiệp hội này cũng khuyến nghị các bác sĩ nên khuyến khích nam giới tham gia thực hiện tầm soát ung thư tuyến tiền liệt. Theo đó, nam giới 50 tuổi có nguy cơ trung bình mắc ung thư tuyến tiền liệt; 45 tuổi có nguy cơ cao mắc ung thư tuyến tiền liệt; 40 tuổi khi có người thân mắc ung thư tuyến tiền liệt khi còn trẻ.