Làm bạn với con: Cha mẹ nên trò chuyện như thế nào để thấu hiểu và đồng hành?

Trong hành trình làm cha mẹ, có lẽ điều khó nhất không phải là nuôi dạy con lớn mà là giữ được sự kết nối gần gũi, tin tưởng với con khi chúng dần trưởng thành. Vậy cha mẹ nên trò chuyện với con như thế nào để trở thành một người bạn thật sự trong cuộc đời con?

Ngừng ra lệnh, bắt đầu lắng nghe

Một trong những sai lầm thường gặp là cha mẹ nghĩ rằng “nói chuyện với con” là để dạy dỗ, nhắc nhở hay chỉ trích. Nhưng trẻ em, đặc biệt là trẻ ở độ tuổi vị thành niên không muốn nghe những bài học khô khan hay những mệnh lệnh. Thay vào đó, điều trẻ cần là một người có thể lắng nghe chúng nói, không phán xét.

Hãy bắt đầu bằng việc tạo không gian để con được chia sẻ, dù đó là những chuyện nhỏ nhặt như một món đồ chơi bị mất hay mâu thuẫn với bạn cùng lớp. Khi con cảm thấy cha mẹ sẵn sàng lắng nghe, chúng sẽ dễ mở lòng hơn với những điều lớn lao.

Trò chuyện thay vì chất vấn

Thay vì hỏi con dồn dập theo kiểu: “Hôm nay có học không?”, “Làm bài tập chưa?”, hãy thử thay đổi cách tiếp cận: “Hôm nay con thấy vui hay mệt?”, “Có chuyện gì ở lớp làm con ấn tượng nhất không?”. Những câu hỏi mở như vậy không tạo cảm giác bị kiểm tra mà giúp con cảm nhận sự quan tâm chân thành.

Một cuộc trò chuyện hiệu quả là khi cả hai bên đều có cơ hội chia sẻ, không chỉ là hỏi – đáp. Hãy để cuộc đối thoại diễn ra tự nhiên, không áp lực.

Chia sẻ cảm xúc thay vì chỉ tập trung vào hành vi

Nhiều phụ huynh có xu hướng tập trung vào hành vi sai của con mà quên hỏi: "Tại sao con lại cư xử như vậy?". Ví dụ, khi con tức giận, thay vì nói “Con không được cáu như thế!”, hãy thử “Có chuyện gì khiến con cảm thấy bực mình vậy?”. Điều này giúp con nhận diện cảm xúc của mình và học cách kiểm soát chúng.

Cha mẹ cũng nên chia sẻ cảm xúc của mình với con, như “Hôm nay mẹ cũng khá căng thẳng, nhưng nói chuyện với con làm mẹ thấy nhẹ nhõm hơn”. Những chia sẻ thật lòng như vậy sẽ giúp xây dựng lòng tin và sự đồng cảm.

Tôn trọng suy nghĩ và lựa chọn của con

Để làm bạn với con, đừng áp đặt mà nên tôn trọng. Khi con có một quan điểm khác biệt, hãy lắng nghe lý do đằng sau nó trước khi bác bỏ. Trẻ em cũng có nhu cầu được công nhận, được tin tưởng. Khi được tôn trọng, con sẽ học cách tự tin đưa ra quyết định và chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình.

Tôn trọng ở đây cũng là không mỉa mai, không so sánh, không chê bai giấc mơ hay sở thích của con, dù chúng có “khác thường” theo chuẩn của người lớn.

Tận dụng những khoảnh khắc bình thường

Đôi khi, một cuộc trò chuyện sâu sắc lại đến từ những lúc bình thường nhất: cùng nấu ăn, dọn nhà, đi bộ hoặc trước giờ đi ngủ. Đừng đợi đến khi có chuyện lớn xảy ra mới ngồi lại với con.

Hãy để việc trò chuyện trở thành một phần tự nhiên của cuộc sống hàng ngày.

Kiên nhẫn và không bỏ cuộc

Có thể sẽ có những lúc con không muốn nói chuyện. Đừng vội nản lòng. Mối quan hệ cha mẹ – con cái giống như một chiếc cầu, cần được xây từng ngày bằng sự kiên nhẫn và chân thành.

Hãy kiên trì thể hiện sự quan tâm và sẵn sàng lắng nghe. Khi con cảm nhận được điều đó, con sẽ quay về, tìm đến cha mẹ như một nơi an toàn.

Làm bạn với con không có nghĩa là “hạ thấp mình” hay bỏ qua vai trò hướng dẫn của cha mẹ. Đó là nghệ thuật đồng hành, hiểu con từ bên trong và tôn trọng cá tính riêng của con.

Khi cha mẹ biết cách trò chuyện một cách chân thành, cởi mở và không áp đặt, sợi dây gắn kết sẽ trở nên bền chặt – điều quý giá nhất để nuôi dưỡng một đứa trẻ trưởng thành, hạnh phúc và biết yêu thương.