Định luật 2 - 8 trong giáo dục trẻ mang lại giá trị gì?

Theo Aboluowang, trong cộng đồng giáo dục Hoa Kỳ, lời phê bình được định nghĩa là “constructive feedback”, tạm dịch là “phản hồi mang tính xây dựng”. Phê bình con cái là một loại phản hồi đối với hành vi và thành tích của trẻ. Những lời phê bình đúng đắn phải mang tính xây dựng và có lợi cho trẻ. Còn lời nói của cha mẹ mang tính đả kích, phủ nhận sẽ làm tổn hại đến lòng tự trọng của trẻ. Từ đó chúng sẽ làm ngược lại những gì cha mẹ khuyên để khẳng định bản thân, dù biết đó là hành vi không tốt.

Khi trẻ mắc lỗi thay vì trách mắng, GS. Jia Rongtao - Trưởng khoa tâm lý Đại học sư phạm Bắc Kinh khuyên cha mẹ áp dụng định luật 2 - 8 để giúp trẻ tự nhận thức được lỗi lầm của bản thân và sửa chữa kịp thời.

2 phần đạo lý - 8 phần cảm thông

GS. Jia Rongtao chia sẻ, nhiều năm trước con trai ông đi xe điện tông phải một đứa trẻ. Dù chỉ là vết thương ngoài da, không nghiêm trọng nhưng cũng khiến ông phải tốn hàng nghìn USD tiền khám và chi phí y tế. Cậu con trai khi đó không dám về nhà vì sợ hãi. Ông Rongtao không chỉ trích hay phê bình con mà tỏ ra thông cảm: “Bố rất hiểu tâm trạng bây giờ của con, bố biết con không cố ý. Ai lại muốn đi chuốc phiền phức về cho gia đình chứ?”.

Sau khi động viên con, người bố còn giúp cậu bé mang xe đi sửa. Thấy bố hiểu và chấp nhận sai lầm của mình, cậu con trai bắt đầu suy nghĩ về những việc bản thân gây ra. "Nếu con lái xe chậm hơn có thể tai nạn đã không xảy ra", cậu bé nói với bố. Lúc này ông Rongtao bắt đầu dạy con kiến thức về an toàn giao thông và cậu bé rất chăm chú lắng nghe.

Theo vị giáo sư, nhiều khi không phải trẻ không vâng lời mà cha mẹ cần cho trẻ sự đồng cảm trước khi dạy dỗ. Lời nói gay gắt sẽ không thể giải quyết vấn đề, chỉ có thái độ mềm mỏng mới có thể đưa lời nói đi sâu vào trái tim trẻ nhỏ.

2 phần phê bình - 8 phần khen ngợi

Nhà giáo dục học nổi tiếng Trung Quốc Liu Chenglian từng chia sẻ về tình huống từng gặp trong những lần tham vấn học đường. Có một bé gái, do phần lớn thời gian đều tập trung vào làm đẹp, ăn mặc nên thành tích học tập đã sa sút, khiến cho người mẹ rất lo lắng.

Vào một ngày, người mẹ thấy con gái mình mất nửa tiếng để chọn quần áo mặc, bà đã nói: “Mỗi ngày chuẩn bị thật xinh xắn để đi đến trường, tâm trạng cũng tốt hơn nhiều có đúng không?”

Không bị chỉ trích, con gái rất vui khi nghe điều này từ mẹ. Nhận thấy thái độ tiếp nhận từ con, người mẹ nói tiếp: "Sẽ tốt hơn nếu con có thể hoàn thành bài tập về nhà đẹp đẽ như cách con trang điểm. Mẹ tin rằng việc đó không gì khó khăn với con, phải không?" Cô bé vui vẻ gật đầu, từ đó chăm chỉ học tập hơn.

Phương pháp được người mẹ này sử dụng chính là “hiệu ứng Sandwich” trong tâm lý học. Theo đó, nội dung phê bình nằm giữa lời khen ngợi. Áp dụng phương pháp này và đưa ra ý kiến dựa trên lời khen ngợi, trẻ sẽ cảm thấy cha mẹ thiện ý, sẵn sàng tiếp thu những lời phê bình và sửa chữa những thiếu sót của bản thân hơn.

2 phần yêu cầu - 8 phần sẻ chia

Ông Chenglian cũng chia sẻ thêm câu chuyện của một người bạn khi phát hiện trong cặp sách cậu con trai lớp 5 có nhiều thư tình. Biết con trai yêu sớm nhưng người bố không trực tiếp truy hỏi mà chọn thời điểm khi cả hai cảm thấy vui vẻ nhất để nói chuyện với nhau.

Người bố chia sẻ với con rằng khi bằng tuổi con, ông cũng thích một bạn gái nhưng vì không có khả năng vun vén đoạn tình cảm này nên âm thầm giữ tình cảm này trong lòng. Đến khi thi đỗ đại học, người cha mới tỏ tình và sau khi có việc làm ổn định mới nghĩ tới việc kết hôn. Bạn gái mà người cha kể chính là mẹ cậu bé. Trong lúc chia sẻ, người cha không hề nhắc một lời nào về bức thư tình trong tủ của con trai mà khéo léo đưa ra lời nhắn nhủ cho để con nghĩ về vấn đề của mình.

Theo ông Chenglian, chia sẻ kinh nghiệm của bố mẹ với con cái là chìa khóa để mở rộng trái tim trẻ. Trẻ không thích nghe theo mệnh lệnh hoặc những gợi ý cứng nhắc nên những câu chuyện thực tế có thể hướng dẫn trẻ cách chúng đi đúng hướng.

Trong quá trình trưởng thành của trẻ, không thể tránh khỏi những lúc mắc sai lầm và cư xử không đúng. Điều cha mẹ cần làm không phải là dùng những lời lẽ gay gắt để phê bình con cái, buộc trẻ thừa nhận lỗi lầm của mình mà hãy để trẻ học cách biết tự kiểm điểm. Để trẻ chủ động, tự giác thay đổi sẽ triệt để và hiệu quả hơn những lời phụ huynh nói dù có lý đến mấy.