Vì sao Meta tụt lại trên cuộc đua AI dù khởi động từ rất sớm?

Một thập niên trước, Mark Zuckerberg, người sáng lập và CEO Meta, nhìn thấy tiềm năng của trí tuệ nhân tạo (AI) và đầu tư nhiều tiền vào việc phát triển công nghệ này. Ông chiêu mộ một trong những chuyên gia đầu ngành về AI là Yann Lecun để dẫn dắt chiến dịch. Hiện tại, vài tháng sau khi ChatGPT tạo ra một cơn sốt, Meta đang tụt lại phía sau trong cuộc chơi AI.

Lúc này, Meta đang vất vả tái tập trung nguồn lực vào việc phát triển các dịch vụ và tính năng có tính ứng dụng cao sử dụng AI. Trước đó, suốt nhiều năm, Meta ưu tiên việc nghiên cứu học thuật và chia sẻ các nghiên cứu hoàn toàn miễn phí mà chưa tìm được cách thương mại hoá chúng.

Đây là một thực tế “nghiệt ngã” trong bối cảnh nhiều nhân sự hàng đầu trong lĩnh vực AI của Meta đã rời công ty và công ty này cũng thực hiện sa thải nhân sự với số lượng lớn trong một năm mà Meta gọi là “năm của hiệu quả”. Khoảng một phần ba số lượng nhân sự của AI của Meta tham gia vào quá trình thực hiện các nghiên cứu về mô hình ngôn ngữ lớn (vốn taọ ra sức mạnh của các công cụ như ChatGPT) đã nghỉ việc trong năm ngoái, theo WSJ.

Bản thân Mark Zuckerberg và một số lãnh đạo cấp cao khác của Meta đã đích thân kiểm soát lại chiến lược liên quan đến AI của công ty. Họ thành lập một bộ phận mới liên quan đến AI tạo sinh (generative AI). Nhóm này báo cáo trực tiếp cho giám đốc sản phẩm Chris Cox, một trong những nhân sự lâu năm và được tin tưởng nhất tại Meta.

Nhóm này đang huấn luyện các mô hình AI tạo sinh để tính hợp vào “tất cả các sản phẩm của chúng tôi”, Mark Zuckerberg chia sẻ. Ông nói rằng mô hình ngôn ngữ AI của Meta có tên LLaMA có thể sẽ có khả năng cạnh tranh với những sản phẩm mà Google hay Open AI (công ty mẹ của ChatGPT) đang cố gắng bán trên thị trường.

Nếu thành công với các chiến dịch AI, điều này có thể giúp Meta tăng tương tác người dùng, tạo ra một metaverse hoàn thiện hơn và tăng tính hấp dẫn của Meta trong mắt người dùng trẻ. Thế nhưng nếu không đủ nhanh, Meta sẽ đứng trước rủi ro tụt lại phía sau các đối thủ, không ít trong số đó có thể là các startup nhỏ.

Mới đây, Mark Zuckerberg giới thiệu một mô hình AI mới có tên Voicebox với khả năng đọc các câu lệnh văn bản theo nhiều cách khác nhau hoặc xử lý các đoạn ghi âm bằng cách loại bỏ âm thanh nền, ví dụ như tiếng cho sủa.

Cột trụ quan trọng trong tương lai của Meta

Mark Zuckerberg và nhiều lãnh đạo Meta từng nói AI là một trong những trụ cột của chiếc kiềng ba chân Meta. Bên cạnh việc kết nối toàn cầu và thực tế mô phỏng, AI là một điều cực kỳ cần thiết cho tăng trưởng của công ty trong dài hạn. Việc tụt lại ở lĩnh vực AI khiến Meta bị nhớ đến nhưng một gã khổng lồ chậm chạp trong cuộc chơi mà nhiều startup đang quyết liệt khẳng định chỗ đứng.

Hồi tháng 5, Nhà Trắng không mời Meta tham dự một diễn đàn của những nhà lãnh đạo AI. Diễn đàn này được nhắc đến như cuộc gặp gỡ của “các công ty đi đầu trong lĩnh vực AI”.

Meta phải đối mặt nhiều thách thức về mặt chiến lược, chính trị và kinh tế. Việc tập trung nhiều vào việc nghiên cứu khiến mảng AI của Meta không tạo ra được các công cụ liên quan đến AI tạo sinh. Lãnh đạo công ty cũng vấp phải sai lầm trong việc thiết kế các thiết bị phần cứng cần thiết để vận hành các chương trình AI. Bên cạnh đó, sau nhiều năm bị “để ý” vì các vấn đề liên quan đến dữ liệu người dùng, nhiều lãnh đạo của Meta thận trong hơn trong việc ra mắt các sản phẩm AI mới cho thị trường đại trà.

Meta bắt đầu đầu tư vào AI từ năm 2013. Mark Zuckerberg và giám đốc công nghệ khi đó là Mike Schroepfer ráo riết tuyển dụng những bộ não hàng đầu ở mảng AI để quản lý một bộ phận nghiên cứu mới được thành lập. Ông LeCun, một giáo sư Đại học New York, là người được chọn.

Ông LeCun, người có nhiều kinh nghiệm ở mảng nghiên cứu học thuật, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra văn hoá thể hiện những ưu tiên của ông: tuyển dụng các nhà khoa học quan trọng hơn tuyển dụng kỹ sư và ưu tiên vào các nghiên cứu hơn là phát triển phần mềm cho người dùng cuối. Chiến lược này khiến mảng AI của Meta thu hút được nhiều tài năng suốt nhiều năm nhưng lại ít có khả năng tạo ra lợi nhuận.

Ngoài ra, hoạt động của các nhà nghiên cứu cũng không đồng nhất hướng đến chiến lược của công ty.

Meta còn chậm chạp trong việc trang bị cho các trung tâm dữ liệu nhưng con chip máy tính mạnh nhất để phục vụ phát triển AI. Ngay cả khi Meta mua rất nhiều chip, nó cũng không có hệ thống tốt để đưa chúng tới tay cuả các nhà nghiên cứu và các kỹ sư. Có thời điểm hàng nghìn thiết bị phần cứng đắt đỏ bị Meta bỏ không, theo nguồn tin thân cận.

Khi các mô hình ngôn ngữ lớn bắt đầu cho thấy khả năng của mình vào năm 2020, mâu thuẫn ở bộ phận AI của Meta dân trao giữa một bên là những người nói rằng Meta nên đầu tư vào hướng đi mới của ngành công nghiệp và một bên là những người, bao gồm LeCun, cho rằng các mô hình ngôn ngữ lớn không có giá trị khoa học. Việc người đứng đầu không ủng hộ mô hình ngôn ngữ lớn khiến những người có quan điểm trái ngược khó tìm được sự ủng hộ và đầu tư.

Meta để mất nhiều nhà nghiên cứu AI làm việc trong các dự án lớn. Nhiều người cho biết họ cảm thấy mệt mỏi, trong khi đó một số không có niềm tin về việc Meta có thể đuổi kịp các đối thủ.

Mark Zuckerberg trực tiếp giảm sát AI tại Meta

Sau khi ChatGPT được giới thiệu, Mark Zuckerberg, Chris Cox và giám đốc công nghệ Andrew Bosworth cùng nhau quản lý các hoạt động liên quan đến AI của công ty. Ba lãnh đạo này đang dành nhiều giờ mỗi tuần cho AI, trong đó có việc tham gia các cuộc họp và phê duyệt dự án AI.

Một nhóm AI tạo sinh mới đang tập trung hoàn toàn vào việc phát triển các sản phẩm và công cụ đối với người dùng cuối thay cho các nghiên cứu khoa học. Hồi tháng 3, Mark Zuckerberg cho biết việc đưa AI vào tất cả các sản phẩm là một trong những khoản đầu tư lớn nhất của công ty này. Ông cũng hy vọng có thể mở rộng công nghệ này sang metaverse.

Tại một cuộc gặp gỡ nhân viên hồi đầu tháng, Mark Zuckerberg đã chia sẻ nhiều sản phẩm AI mà Meta đang phát triển, bao gồm trợ lý AI trên Messenger và WhatsApp, công cụ cho phép người dụng tạo sticker từ các câu lệnh và công cụ chỉnh ảnh bằng câu lệnh trong Instagram. Bên cạnh đó, Meta cũng phát triển một số công cụ AI hướng đến người dùng nộ bộ trong công ty.

Meta cũng phải đối mặt với những thách thức lớn hơn. Mức độ chấp nhận rủi ro của Meta hiện ở mức thấp sau 7 năm liên tục bị chính phủ và truyền thông để ý về các hoạt động liên quan đến bảo vệ riêng tư người dùng. Điều này khiến Meta khó đưa ra quyết định về việc bao giờ và khi nào tung ra các sản phẩm về AI.