Tòa soạn chuyển đổi số thành công và chuyện hậu trường chưa từng được tiết lộ

Nhân dịp 99 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Tiếp thị & Gia đình đã có cuộc phỏng vấn nhà báo Dương Quang Tùng - Phó Tổng Biên tập Báo điện tử VTC News để cùng độc giả nhìn lại hành trình chuyển đổi số và những thành quả đáng khích lệ của cơ quan báo chí này.

Học hỏi từng ngày, tinh thần đổi mới luôn thường trực

Xác định làm báo điện tử ngay từ đầu, VTC News gần như không phải đối diện với khó khăn của công cuộc chuyển đổi từ báo in sang báo điện tử. Vậy, động lực nào khiến VTC News đến với chuyển đổi số, thưa ông?

Chuyển đổi số là xu thế phát triển tất yếu của thế giới. Là một phần trong dòng chảy đó, VTC News không thể đi ngược lại.

Dù chúng tôi có xuất phát điểm là một tờ báo điện tử và không gặp khó khăn khi phải chuyển đổi từ mô hình báo giấy sang, nhưng con người, công nghệ ở thời điểm chúng tôi bắt đầu đều được kế thừa từ thế hệ trước. Vì thế, về bản chất, chúng tôi cũng cần có sự thích ứng và chuyển đổi trong chính bộ máy của mình.

Về động lực để đến với công cuộc chuyển đổi số, trước tiên phải khẳng định, không chuyển đổi số chúng tôi sẽ không thể tồn tại bền vững. Khi mà cả xã hội đã xây dựng tài sản của mình trên nền tảng số, VTC News cũng buộc phải chuyển đổi, đưa hết tài sản mình có lên môi trường số để phát triển tốt hơn, phù hợp với thời đại.

VTC News luôn là đơn vị tiên phong trong các xu hướng dịch chuyển của báo chí. Chúng tôi hiểu thế nào là thời điểm đúng để thay đổi, và từ thay đổi chúng tôi sẽ phát triển, đi sớm hơn các tờ báo khác.

Cuộc chuyển đổi nào cũng sẽ phải đối diện với vô vàn khó khăn, thách thức. Vậy, tại VTC News, ban lãnh đạo đã nhận diện và xử lý những rào cản này như thế nào?

Mỗi bước tiến luôn có những khó khăn, rào cản thường trực. Việc nhận diện được chúng sẽ giúp chúng tôi có những bước đi đúng để tiến xa hơn.

Để nhận diện được khó khăn, chúng tôi đưa ra những mục tiêu đánh giá giá trị của mình, những điều báo đã làm tốt hay chưa làm tốt. Từ những điều làm tốt, chúng tôi nhận biết được ưu thế của mình để phát huy. Còn cái gì chưa làm được, chúng tôi sẽ xem xét nguyên nhân, để có những đánh giá chi tiết cho các tiến trình cần thiết của việc chuyển đổi số.

Đã đánh giá được khó khăn, chúng ta sẽ đưa ra được giải pháp xử lý nó. Nếu là con người, chúng ta sẽ đào tạo hoặc tuyển dụng, nếu là công nghệ sẽ cần phải cải tiến hoặc đầu tư.

Ví dụ, một trong những bước đánh giá của VTC News đã giúp chúng tôi định vị tốt về mình. Trước năm 2019, VTC News vẫn đi thuê hệ thống quản lý dữ liệu báo chí (CMS). Việc phụ thuộc đơn vị bên ngoài khiến chúng tôi bị động trong các tình huống khẩn cấp như bị tấn công mạng hay dữ liệu có sai sót. Ban Biên tập đã đi đến thống nhất phải xây dựng một hệ thống CMS do mình tự chủ. Đến nay, ngoài tự chủ về hệ thống CMS, chúng tôi còn phát triển nó thành một hệ thống quản lý dữ liệu cấp cao cho các mục đích khác ngoài báo chí, hỗ trợ không nhỏ cho quá trình chuyển đổi số của báo.

Có những đơn vị rất thành công ở các lĩnh vực khác cho rằng, vấn đề cốt lõi trong chuyển đổi số không hẳn là công nghệ vì công nghệ là công cụ mà trọng tâm và “khó nhằn nhất” chính là con người. Sự thay đổi tư duy của bộ máy từ lãnh đạo đến nhân viên mới là điểm mấu chốt phải “thông”. Vậy ở VTC News, công tác tư tưởng, đào tạo cho nhân sự để chuyển đổi số diễn ra như thế nào, thưa ông?

Ở VTC News, khi một nhân sự mới tham gia vào bộ máy, họ sẽ được trao một cuốn sổ tay mà nội dung trong đó thể rõ tiêu chí: “VTC News - Hơi thở cuộc sống”. Chúng tôi xác định không chỉ là tờ báo đưa tin thuần túy mà mỗi con người ở VTC News được định hướng để luôn thích ứng với những cái mới, luôn sẵn sàng để thay đổi thích nghi với những điều kiện làm việc mới. Chính vì thế, mỗi phóng viên, biên tập viên và nhân sự khác ở VTC News đều có sẵn tinh thần sẵn sàng thay đổi mình phù hợp hơn với yêu cầu công việc.

Chúng tôi cũng chú trọng cho công tác đào tạo nhân sự thông qua nhiều hình thức. Trước tiên, đó phải là tinh thần tự đào tạo lẫn nhau. Ai đi đâu được học cái mới, ngay lập tức về và chia sẻ với nhau thông qua công việc hàng ngày. Từ những trải nghiệm cá nhân, các nhân sự quản lý sẽ đánh giá và đưa các yếu tố đổi mới này thành đề xuất đào tạo chung cho toàn tờ báo.

Thêm vào đó, chúng tôi có những khóa đào tạo thường kỳ, ví dụ như đào tạo về AI trong báo chí, đào tạo sử dụng công nghệ quay dựng video cho báo chí hiện đại. Không đơn thuần chỉ là các khóa học khô khan mà ngay sau mỗi đợt như thế, chúng tôi đều tổ chức kiểm tra và đánh giá phóng viên, biên tập viên đã học được gì và ứng dụng thế nào vào công việc hàng ngày.

Một điều chắc chắn là tinh thần đổi mới luôn thường trực với mỗi nhân sự của VTC News, học hỏi hàng ngày chứ không chỉ trông chờ vào các khóa học cố định theo năm.

4 kinh nghiệm để chuyển đổi số thành công

Mỗi ngành nghề đều có những đặc thù riêng, vậy, trong lĩnh vực hoạt động của mình, VTC News đã xác định chuyển đổi số bao gồm những phương diện gì? Và tại sao lại phải chuyển đổi số trong những phương diện đó?

VTC News đưa ra 3 phương diện chuyển đổi số rất cụ thể và rõ ràng.

Đầu tiên là xây dựng mô hình “tòa soạn không giấy tờ”. Để trở thành một tờ báo điện tử đúng nghĩa, VTC News cần số hóa tối đa các quy trình vận hành. Mặt khác, với đặc thù của lĩnh vực báo chí, để đảm bảo tối ưu phân công thời gian, nhiệm vụ, đây là sự chuyển đổi thiết yếu. Phần mềm giao việc, chức năng đăng ký và báo cáo đề tài, hệ thống đơn từ tích hợp vào hệ thống CMS… được xây dựng để phục vụ yêu cầu trên.

Tác động của mô hình “tòa soạn không giấy tờ” là độ trễ trong các công đoạn giảm xuống. Cán bộ công nhân viên không mất thời gian di chuyển lên văn phòng, họp hành để dành công sức nhiều hơn cho công việc chuyên môn. Bộ phận hành chính, trị sự, kế toán lưu trữ và xử lý dữ liệu số thuận lợi, dễ dàng hơn so với kho chứng từ bằng giấy truyền thống.

Kế đến là quản trị hiệu suất bằng KPI. KPI được xây dựng với mục tiêu theo dõi hiệu suất và nâng cao chất lượng công việc. Trong công tác nội dung, các yếu tố để đánh giá chất lượng lao động như số lượng bài viết, sự đóng góp; chất lượng nội dung; hiệu quả view; thời gian và sự đáp ứng được chuyển hóa thành tiêu chí KPI cá nhân.

Xây dựng hệ thống KPI cho từng cá nhân sẽ đảm bảo mọi bài viết đáp ứng tiêu chí chất lượng cao và tạo sự tin cậy, đồng thời, khuyến khích sự đóng góp tích cực của phóng viên vào công việc chung. KPI giúp theo dõi, phân phối tài nguyên như thời gian và nguồn thông tin một cách hiệu quả hơn. KPI cũng giúp định hướng mục tiêu phát triển hiệu quả cho từng cá nhân và tập thể cho phát triển nội dung và các chỉ số về nội dung cho báo.

Việc chuyển đổi số của VTC News cũng chú trọng đến hạ tầng số, nền tảng số và an toàn thông tin. Chúng tôi bước đầu xây dựng kho lưu trữ dữ liệu chung để kết nối, chia sẻ và khai thác dữ liệu số. Hệ thống quản trị nội dung (CMS) của VTC News do Phòng R&D trực tiếp xây dựng, phát triển dựa trên những yêu cầu nghiệp vụ và các yếu tố đặc thù của tòa soạn. Hệ thống này được tích hợp nhiều tính năng hỗ trợ quản trị, sản xuất và tác nghiệp cũng như hệ thống đo lường hiệu suất.

VTC News cũng đẩy mạnh phân phối nội dung trên nhiều nền tảng bên cạnh website vtcnews.vn, xây dựng các bộ phận chuyên trách, chủ động hợp tác có kiểm soát với các đối tác nội dung như Facebook, TikTok, YouTube…

Những thành quả bước đầu mà VTC News đã nhận được sau khi chuyển đổi số ra sao? VTC News sẽ tiếp tục công cuộc này với những kế hoạch, mục tiêu gì sắp tới, thưa ông?

Năm 2023 và đầu 2024, lượng độc giả truy cập VTC News tăng mạnh và bền vững. Doanh thu quảng cáo qua các kênh nền tảng số tăng, đóng góp không nhỏ vào doanh thu chung của toàn báo. Số lượng các tuyến bài hay, có chất lượng và tạo ấn tượng với độc giả cũng tăng lên, ngày càng có dấu ấn mạnh mẽ trong lòng độc giả.

Chúng tôi vẫn đang tiếp tục khép kín quy trình tái tạo và mở rộng nguồn lực của mình ở cả nhân sự lẫn công nghệ. Mục tiêu không gì hơn là phụng sự độc giả, luôn là tờ báo mang hơi thở cuộc sống và gắn liền với đời sống hàng ngày của người dân chúng ta.

Những bài học kinh nghiệm về chuyển đổi số trong cơ quan báo chí là gì thưa ông?

Để có thể phát triển bền vững cần phải có bộ máy mạnh. Trải qua 4 năm tích cực trong quá trình chuyển đổi số, chúng tôi nhận ra rằng sự đoàn kết, nhất tâm, nhất trí đồng lòng, cùng nhau ươm mầm và phát huy các ý tưởng mới trong mỗi cá nhân ở VTC News là quan trọng nhất. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận sẽ giúp chúng tôi có thêm các ý tưởng về quy trình, tính năng có tính khả thi đưa vào áp dụng trong thực tế. Song hành cùng đó là sự đầu tư, chú trọng phát triển các phần mềm để nâng cao hiệu suất làm việc của cá nhân, tập thể.

Hai là phải chú trọng đầu tư về hạ tầng, cơ sở vật chất để tạo thuận lợi cho nghiên cứu công nghệ mới đặc biệt là trong xu hướng phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay.

Ba là cần tìm kiếm nguồn nhân sự công nghệ chất lượng cao nhằm đáp ứng tốt nhất cho việc nghiên cứu phát triển các danh mục quản trị số trong tương lai và đảm bảo chất lượng tốt nhất cho các dự án số.

Cùng với đó, tòa soạn cũng có các chính sách phù hợp để quan tâm tới các nhân sự đang công tác, tăng các chế độ lương thưởng, các phúc lợi để giữ và phát triển các nhân sự chủ chốt trong giai đoạn rất cạnh tranh về nhân sự như hiện nay.

Xin trân trọng cảm ơn ông! Chúc quý Báo luôn phát triển và chinh phục thành công những nấc thang mới trong tương lai!

Theo kết quả khảo sát, đánh giá mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí toàn quốc năm 2023, Báo điện tử VTC News vào TOP 10 cơ quan báo chí có mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí ở mức xuất sắc trong cả nước. Ở khối trung ương, VTC News nằm trong TOP 5.

Hệ sinh thái số của Báo điện tử VTC News khá đa dạng với website https://vtcnews.vn/ đã từng lọt vào TOP 10 cơ quan báo chí có lượng truy cập lớn nhất Việt Nam vào cuối năm 2023. Trang Facebook của VTC News là một trong những trang đầu tiên trong các tờ báo Việt Nam chạm mốc 1 triệu lượt thích và hiện có 1,6 triệu lượt theo dõi. Tiktok VTC News đạt hơn 2,3 triệu followers, trên 38 triệu like với hàng chục triệu lượt xem video. VTC News cũng phân phối nội dung trên kênh Youtube, hệ thống Podcast của VTC News đa dạng và ngày càng hấp dẫn hơn.