Siết đầu cơ, mua bán ngoại tệ trái phép: Ngân hàng Nhà nước sẽ vào cuộc kiểm tra
Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực 2 yêu cầu siết chặt kiểm tra giám sát hoạt động thu đổi ngoại tệ trên địa bàn, tránh lợi dụng việc này để mua bán ngoại tệ tự do.
Mới nhất: Hàng loạt quy định quan trọng về giá điện, mua bán ngoại tệ có hiệu lực từ tháng 9/2024
Người dân được phép mua USD khi nào?
Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực 2 (TP HCM) vừa có văn bản yêu cầu các ngân hàng thương mại và các điểm thu đổi ngoại tệ tăng cường công tác quản lý, giám sát hoạt động thu đổi ngoại tệ trên địa bàn.
Theo đó, các tổ chức tín dụng được Ngân hàng Nhà nước cấp phép và đang ủy quyền cho các tổ chức kinh tế làm đại lý thu đổi ngoại tệ phải siết chặt kiểm tra, giám sát. Các đại lý thu đổi được yêu cầu thực hiện nghiêm túc quy định pháp luật hiện hành, bao gồm việc treo bảng hiệu đầy đủ, rõ ràng tại quầy thu đổi, ghi rõ tên tổ chức tín dụng ủy quyền và tên đại lý.
Đáng chú ý, cơ quan quản lý tiền tệ nhấn mạnh, nghiêm cấm các đại lý thu đổi ngoại tệ thực hiện hành vi mua bán ngoại tệ trái phép. Các đại lý chỉ được phép mua ngoại tệ bằng tiền mặt từ cá nhân và bán lại cho tổ chức tín dụng ủy quyền. Mọi giao dịch vượt ngoài phạm vi này đều bị coi là vi phạm pháp luật, vi phạm chủ trương chống đô la hóa của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Đối với các tổ chức tín dụng ủy quyền, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu phải làm tốt công tác kiểm tra, kiểm soát định kỳ hoặc đột xuất kiểm tra hoạt động của các đại lý thu đổi ngoại tệ. Trường hợp phát hiện vi phạm, cần căn cứ mức độ, tính chất để xử lý theo quy định.
Theo quy định hiện hành, các đại lý thu đổi ngoại tệ chỉ được mua ngoại tệ tiền mặt của cá nhân, nhưng không được phép bán USD ngược lại cho người dân. Chỉ các đại lý đổi ngoại tệ đặt tại khu cách ly ở các cửa khẩu quốc tế được bán ngoại tệ tiền mặt cho người mang hộ chiếu nước ngoài khi xuất cảnh theo quy định.
Đối với người dân có nhu cầu mua ngoại tệ, ngân hàng chỉ bán với mục đích học tập, chữa bệnh, đi công tác, du lịch, thăm viếng, trả các loại phí, lệ phí cho nước ngoài, trợ cấp cho thân nhân ở nước ngoài, chuyển tiền thừa kế cho người hưởng thừa kế ở nước ngoài, chuyển tiền trong trường hợp định cư ở nước ngoài, chuyển tiền một chiều cho nhu cầu hợp pháp khác và phải có giấy tờ chứng minh.
Ở diễn biến liên quan, trước đó, vào tháng 4/2025, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực 2 cũng đã có văn bản khuyến cáo người dân mua bán ngoại tệ tại các ngân hàng, không mua bán ở thị trường tự do, tiềm ẩn nhiều rủi ro về tài chính và pháp lý. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc mua bán ngoại tệ tại các ngân hàng không hề dễ dàng nên khó tránh khỏi tình trạng nhiều người tìm đến thị trường tự do để thực hiện giao dịch.
Cơ quan quản lý cũng lưu ý rằng, người dân phát sinh nhu cầu ngoại tệ hợp pháp cần liên hệ trực tiếp với các ngân hàng được phép giao dịch ngoại hối. Tuyệt đối không thực hiện mua bán ngoại tệ tại các điểm thu đổi tự phát, chợ đen hoặc các tổ chức, cá nhân không được cấp phép.
Cảnh giác với dịch vụ mua bán, trao đổi, thanh toán ngoại tệ
Khảo sát của PV Tiếp thị và Gia đình cho thấy, hiện nay, trên mạng xã hội xuất hiện hàng loạt tài khoản, hội, nhóm có nội dung liên quan đến việc thuê người mua, bán, trao đổi ngoại tệ “mọc lên như nấm sau mưa”. Hoạt động này diễn ra công khai, thu hút đông đảo người quan tâm tham gia. Với yêu cầu chỉ cần có hộ chiếu còn thời hạn sử dụng, căn cước công dân, số điện thoại chính chủ..., người tham gia có thể thu về từ 1,1 – 1,4 triệu đồng/ngày công.
Đơn cử, trên mạng xã hội Facebook, chỉ cần gõ từ khóa “mua bán ngoại tệ”, không khó để tìm thấy nhiều nhóm, kênh fanpage về dịch vụ này như: “Mua bán, trao đổi ngoại tệ Hà Trung - Hà Nội”, “Mua bán trao đổi ngoại tệ”, “Mua Bán -Thu Đổi- Ngoại Tệ - HCM”, “THU MUA TRAO ĐỔI NGOẠI TỆ ĐÔ LA MỸ CŨ RÁCH SỐ LƯỢNG ÍT VÀ NHIỀU”…
Kèm theo đó là những lời quảng cáo hấp dẫn kiểu: Mình cần thêm 3 - 4 bạn đi mua (đổi) ngoại tệ (USD) theo dạng visa du lịch ở ngân hàng với mình (các bank Sài Gòn). Tiền công: 1,1 – 1,3 triệu đồng/ngày (nhận liền sau khi xong), bao ăn buổi trưa, có xe riêng thì phụ cấp tiền xăng 50ka. Thời gian từ 8:00 - 17:00, đi 6 - 7 bank. Yêu cầu có hộ chiếu, p.a.s.s.p.o.r.t (còn hạn), CCCD, sim chính chủ…
Công an tỉnh Bình Thuận thông tin, thoạt nghe nhiều người có thể lầm tưởng đây là một loại hình việc nhẹ lương cao, nhưng thực chất hình thức này đang tiếp tay cho việc mua bán ngoại tệ trái phép. Hoạt động này cũng gây ảnh hưởng lớn đến tình hình an ninh, trật tự khi tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng tội phạm trên không gian mạng hoạt động rửa tiền và mua bán trao đổi ngoại tệ trái phép.
Theo đó, những người đồng ý giao dịch hộ sẽ gửi thông tin (hộ chiếu, căn cước công dân, số điện thoại...) cho người thuê để dùng thông tin đặt vé máy bay, tour du lịch giá để hợp thức hóa quy trình. Sau đó, người thuê sẽ yêu cầu người cho thuê đến các ngân hàng chỉ định để làm thủ tục mua ngoại tệ và đưa lại cho người thuê (số tiền mua là do bên thuê chi trả) để được hưởng tiền công. Người thuê sau đó sẽ đem toàn bộ số tiền ngoại tệ thu gom được từ hoạt động này để bán ra ngoài thị trường chợ đen để hưởng chênh lệch.
Thông tư số 20/2011/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước quy định, việc mua, bán ngoại tệ tiền mặt của cá nhân với tổ chức tín dụng được phép, hoạt động thu mua ngoại tệ là một trong những ngành nghề kinh doanh của tổ chức tín dụng và chỉ có tổ chức tín dụng mới được phép thu mua ngoại tệ. Việc các cá nhân, tổ chức khác thực hiện hành vi thu, mua ngoại tệ được coi là hành vi vi phạm pháp luật.
Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, người thực hiện hành vi thu, mua ngoại tệ có thể bị xử phạt hành chính (theo Nghị định số 88/2019/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng) hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Tự ý mua, bán USD sẽ bị phạt đến 100 triệu đồng
Đây là một trong những mức phạt được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đề xuất tại dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng (sửa đổi, bổ sung Nghị định số 88/2019/NĐ-CP).
Điển hình, dự thảo áp dụng hình thức phạt cảnh cáo đối với hành vi mua bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau hoặc tại các tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ, với giá trị dưới 1.000 USD (hoặc ngoại tệ khác tương đương). Trường hợp thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ bằng ngoại tệ dưới mức này mà không đúng quy định pháp luật cũng sẽ bị xử lý tương tự.
Bên cạnh đó, người vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng khi mua, bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau; mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ mà ngoại tệ mua, bán có giá trị từ 1.000 USD đến dưới 10.000 USD (hoặc ngoại tệ khác có giá trị tương đương)…
Đặc biệt, mức phạt tăng dần theo giá trị giao dịch. Trường hợp mua bán ngoại tệ từ 100.000 USD trở lên (hoặc ngoại tệ tương đương) giữa cá nhân với nhau hoặc tại tổ chức không được phép thu đổi sẽ bị xử phạt từ 80 - 100 triệu đồng. Mức phạt này cũng áp dụng với hành vi thanh toán bằng ngoại tệ với giá trị tương đương nếu không tuân thủ đúng quy định.
Mặt khác, Ngân hàng Nhà nước cũng đề xuất mức phạt cao nhất lên tới 200 - 250 triệu đồng đối với các vi phạm trong lĩnh vực ngoại hối, như xuất nhập khẩu ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam tiền mặt không đúng quy định, hoạt động ngoại hối khi chưa được cấp phép.
